Ongena, F., « Onregelmatigheid offerte staat belang bij nietigverklaring niet noodzakelijk in de weg. Vergissingen in bestek: diligentie vereist – aanvechten bestek mogelijk? », R.A.B.G., 2011/20, p. 1416-1420

Rechtsleer:

• J. Baert en G. Debersaques, Ontvankelijkheid, Brugge, die Keure, 1996, p. 197 e.v.
• Kaat Leus en F. Ongena, “Belang bij het aanvechten van een (voor)beslissing in het kader van een complexe rechtshandeling. Onderzoek naar de toepassing in het overheidsopdrachten- en ambtenarenrecht” in M. Van Damme (ed.), Het belang in het publiekrechtelijk procesrecht, Brugge, die Keure, 2011, p. 135.
• J. Baert en G. Debersaques, Ontvankelijkheid, Brugge, die Keure, 1996, p. 201-202.
• B. Schutyser en T. Ville, “Het voorbereiden en indienen van een aanvraag tot deelneming of een offerte door ondernemingen” in D. D'Hooghe (ed.), De gunning van overheidsopdrachten, Brugge, die Keure, 2009, p. 704-705.
• M.-A. Flamme, Praktische commentaar bij de reglementering van de overheidsopdrachten, Brussel, Nationale Confederatie van de Bouw, 1996-1997, p. 1003.
• B. Schutyser en T. Ville, “Het voorbereiden en indienen van een aanvraag tot deelneming of een offerte door ondernemingen” in D. D'Hooghe (ed.), De gunning van overheidsopdrachten, Brugge, die Keure, 2009, p. 705, voetnoot 122 en de aldaar geciteerde rechtspraak.
• Kaat Leus en F. Ongena, “Belang bij het aanvechten van een (voor)beslissing in het kader van een complexe rechtshandeling. Onderzoek naar de toepassing in het overheidsopdrachten- en ambtenarenrecht” in M. Van Damme (ed.), Het belang in het publiekrechtelijk procesrecht, Brugge, die Keure, 2011, p. 139.

Rechtspraak:

• RvS 9 december 2010, nr. 209.619.
• RvS 2 december 2005, nr. 152.174.
• RvS 12 januari 2010, nr. 199.435;
• RvS 20 augustus 2009, nr. 195.588;
• RvS 20 augustus 2009, nr. 195.586;
• RvS 18 juni 2009, nr. 194.336;
• RvS 15 januari 2009, nr. 189.473;
• RvS 29 mei 2008, nr. 183.530;
• RvS 15 maart 2007, nr. 168.989.
• RvS 2 december 2005, nr. 152.173.

• Riemslagh, J., « Inwoner kan strafklacht indienen door burgerlijke partijstelling namens gemeente, zelfs tegen een gemeentemandataris », R.A.B.G., 2011/20, p. 1430-1432
 

Wetgeving

08/06/1867 Strafwetboek
Strafwetboek van 8 juni 1867

Hoofdstuk III Verduistering, knevelarij en belangenneming gepleegd door personen die een openbaar ambt uitoefenen

Artikel 240

Met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en met geldboete van 500 [euro] tot 100.000 [euro] wordt gestraft iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die openbare of private gelden, geldswaardige papieren, stukken, effecten, akten, roerende zaken verduistert, welke hij uit kracht of uit hoofde van zijn ambt onder zich heeft.

Artikel 241

Met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en met geldboete van 500 [euro] tot 100.000 [euro] wordt gestraft iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die akten of titels waarvan hij in die hoedanigheid de bewaarder is, die hem zijn bezorgd of waartoe hij uit hoofde van zijn ambt toegang heeft gehad, kwaadwillig of bedrieglijk vernietigt of wegmaakt.

Artikel 242

Wanneer stukken of gerechtelijke procesakten, ofwel andere papieren, registers, geïnformatiseerde of magnetische dragers, akten of voorwerpen die in archieven, griffies of openbare bewaarplaatsen berusten, of die aan een openbaar bewaarder in die hoedanigheid zijn toevertrouwd, worden ontvreemd of vernietigd, wordt de nalatige bewaarder gestraft met gevangenisstraf van een maand tot zes maanden en met geldboete van 100 [euro] tot 10.000 [euro] of met één van die straffen.

Artikel 243

Iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die zich schuldig maakt aan knevelarij, door bevel te geven om rechten, taksen, belastingen, gelden, inkomsten of interesten, lonen of wedden te innen, of door die te vorderen of te ontvangen, wetende dat zij niet verschuldigd zijn of het verschuldigde te boven gaan, wordt gestraft met gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar en met geldboete van 100 [euro] tot 50.000 [euro] of met één van die straffen, en hij kan bovendien, overeenkomstig artikel 33, worden veroordeeld tot ontzetting van het recht om openbare ambten, bedieningen of betrekkingen te vervullen.

De straf is opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en een geldboete van 500 [euro] tot 100.000 [euro], indien de knevelarij met behulp van geweld of van bedreiging is gepleegd.
 

Artikel 245

Iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenpersonen of door schijnhandelingen, enig belang, welk het ook zij, neemt of aanvaardt in de verrichtingen, aanbestedingen, aannemingen of werken in regie waarover hij ten tijde van de handeling geheel of ten dele het beheer of het toezicht had, of die, belast met de ordonnancering van de betaling of de vereffening van een zaak, daarin enig belang neemt, wordt gestraft met gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar, en met geldboete van 100 [euro] tot 50.000 [euro] of met één van die straffen en hij kan bovendien, overeenkomstig artikel 33, worden veroordeeld tot ontzetting van het recht om openbare ambten, bedieningen of betrekkingen te vervullen.

De voorafgaande bepaling is niet toepasselijk op hem die in de gegeven omstandigheden zijn private belangen door zijn betrekking niet kon bevorderen en openlijk heeft gehandeld.

Rechtsleer:

• F. Van Volsem en D. Van Heuven, “Belangenneming” in Comm.Straf., p. 19-20, nr. 32.

• M. De Swaef, conclusie voor Cass. 22 november 2005, NC 2006, (257), p. 259, nr. 4.

Rechtspraak:

• Cass. 26/10/2011/20, 1428-1430

(…)

II. Beslissing van het Hof
Beoordeling
Eerste middel
1. Het middel voert schending aan van artikel 12 Grondwet, artikel 1 Voorafgaande Titel Wetboek van Strafvordering, de artikelen 28quater en 63 Wetboek van Strafvordering, artikel 2 Gerechtelijk Wetboek en artikel 271 § 1 nieuwe gemeentewet zoals toepasselijk vóór zijn wijziging bij het gemeentedecreet van 15 juli 2005 dat op 1 januari 2007 in werking is getreden: de strafvordering tegen de eiser werd op niet-ontvankelijke wijze in gang gesteld door de burgerlijke partijstelling van de verweerder in zijn hoedanigheid van inwoner van de gemeente; nochtans heeft hijzelf noch persoonlijke noch rechtstreekse schade geleden.

2. Het toepasselijk artikel 271 § 1 nieuwe gemeentewet bepaalde: “Wanneer het college van burgemeester en schepenen niet in rechte optreedt, kunnen een of meer inwoners in rechte optreden namens de gemeente, mits zij onder zekerheidstelling aanbieden om persoonlijk de kosten van het geding te dragen en in te staan voor de veroordelingen die mochten worden uitgesproken. De gemeente kan ten aanzien van het geding geen dading treffen zonder medewerking van de inwoner of de inwoners die het geding in haar naam hebben gevoerd.”

3. Voor de toepassing van die bepaling moet de inwoner niet doen blijken van een persoonlijk belang. Enkel in hoofde van de gemeente en niet van de betrokken inwoner moet de ontvankelijkheid van de vordering worden onderzocht.

4. Anders dan waarvan het middel uitgaat, bestaat dit vorderingsrecht van voormeld artikel 271 § 1 nieuwe gemeentewet ook voor de strafgerechten, zodat een klacht met burgerlijke partijstelling waardoor de strafvordering op gang wordt gebracht, tot de mogelijkheden behoort.

Het middel faalt naar recht.

(…)

Derde middel
Eerste onderdeel
7. Het onderdeel voert schending aan van de artikelen 6 en 7.1. EVRM, artikel 15 IVBPR, artikel 149 Grondwet, artikel 245 Strafwetboek en artikel 195 Wetboek van Strafvordering, alsmede miskenning van het legaliteitsbeginsel in strafzaken: het deelnemen aan de beslissing tot aflevering van een stedenbouwkundig attest aan een onderneming waarvan men aandelen bezit, zonder enig opportuniteitsoordeel of zelfs mogelijkheid tot bevoordeling, is geen “nemen of aanvaarden van belang in verrichtingen, aanbestedingen, aannemingen of werken in regie waarover [de eiser] ten tijde van de handelingen het beheer of toezicht had” in de zin van artikel 245 Strafwetboek; minstens staat de gelijkstelling van het stedenbouwkundige attest met een vergunning aan de eiser niet toe te vernemen welke gedraging hem ten laste wordt gelegd en waarom.

8. Het misdrijf van belangenneming, zoals bepaald in artikel 245 Strafwetboek, bestaat erin dat een persoon die een openbaar ambt uitoefent, een handeling stelt of een toestand gedoogt waardoor hij een voordeel kan behalen uit zijn ambt. Het bestraft aldus het vermengen van het algemene belang met het particuliere belang.

9. Het is niet vereist dat die persoon bij het stellen van de handeling over een beoordelingsmarge beschikt noch dat de betrokkene door die handeling rechten verkrijgt.

In zoverre faalt het onderdeel naar recht.

10. Uit de bewoordingen van de tenlastlegging en het geheel van de redenen die het arrest vermeldt, blijkt dat niet het verlenen van een stedenbouwkundige vergunning, maar het verlenen van een stedenbouwkundig attest op 31 juli 2003 het voorwerp uitmaakt van het bewezen verklaarde misdrijf van belangenneming.

In zoverre mist het onderdeel feitelijke grondslag.

11. Met de redenen die zij vermelden (arrest, p. 5), oordelen de appelrechters dat de eiser door de toekenning van het stedenbouwkundige attest een persoonlijk voordeel kon behalen. Zodoende verantwoorden zij hun beslissing naar recht.

In zoverre kan het onderdeel niet worden aangenomen.

(…)

Dictum

Het Hof,

(…)

Waar aanwezig waren: E. Forrier, afdelingsvoorzitter als voorzitter; E. Goethals, afdelingsvoorzitter; P. Maffei, L. Van hoogenbemt en F. Van Volsem, raadsheren; in aanwezigheid van M. Timperman, advocaat-generaal.

• Riemslagh, J., « Inwoner kan strafklacht indienen door burgerlijke partijstelling namens gemeente, zelfs tegen een gemeentemandataris », R.A.B.G., 2011/20, p. 1430-1432
 

Wetgeving

08/06/1867 Strafwetboek
Strafwetboek van 8 juni 1867

Hoofdstuk III Verduistering, knevelarij en belangenneming gepleegd door personen die een openbaar ambt uitoefenen

Artikel 240

Met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en met geldboete van 500 [euro] tot 100.000 [euro] wordt gestraft iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die openbare of private gelden, geldswaardige papieren, stukken, effecten, akten, roerende zaken verduistert, welke hij uit kracht of uit hoofde van zijn ambt onder zich heeft.

Artikel 241

Met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en met geldboete van 500 [euro] tot 100.000 [euro] wordt gestraft iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die akten of titels waarvan hij in die hoedanigheid de bewaarder is, die hem zijn bezorgd of waartoe hij uit hoofde van zijn ambt toegang heeft gehad, kwaadwillig of bedrieglijk vernietigt of wegmaakt.

Artikel 242

Wanneer stukken of gerechtelijke procesakten, ofwel andere papieren, registers, geïnformatiseerde of magnetische dragers, akten of voorwerpen die in archieven, griffies of openbare bewaarplaatsen berusten, of die aan een openbaar bewaarder in die hoedanigheid zijn toevertrouwd, worden ontvreemd of vernietigd, wordt de nalatige bewaarder gestraft met gevangenisstraf van een maand tot zes maanden en met geldboete van 100 [euro] tot 10.000 [euro] of met één van die straffen.

Artikel 243

Iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die zich schuldig maakt aan knevelarij, door bevel te geven om rechten, taksen, belastingen, gelden, inkomsten of interesten, lonen of wedden te innen, of door die te vorderen of te ontvangen, wetende dat zij niet verschuldigd zijn of het verschuldigde te boven gaan, wordt gestraft met gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar en met geldboete van 100 [euro] tot 50.000 [euro] of met één van die straffen, en hij kan bovendien, overeenkomstig artikel 33, worden veroordeeld tot ontzetting van het recht om openbare ambten, bedieningen of betrekkingen te vervullen.

De straf is opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en een geldboete van 500 [euro] tot 100.000 [euro], indien de knevelarij met behulp van geweld of van bedreiging is gepleegd.
 

Artikel 245

Iedere persoon die een openbaar ambt uitoefent, die, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenpersonen of door schijnhandelingen, enig belang, welk het ook zij, neemt of aanvaardt in de verrichtingen, aanbestedingen, aannemingen of werken in regie waarover hij ten tijde van de handeling geheel of ten dele het beheer of het toezicht had, of die, belast met de ordonnancering van de betaling of de vereffening van een zaak, daarin enig belang neemt, wordt gestraft met gevangenisstraf van een jaar tot vijf jaar, en met geldboete van 100 [euro] tot 50.000 [euro] of met één van die straffen en hij kan bovendien, overeenkomstig artikel 33, worden veroordeeld tot ontzetting van het recht om openbare ambten, bedieningen of betrekkingen te vervullen.

De voorafgaande bepaling is niet toepasselijk op hem die in de gegeven omstandigheden zijn private belangen door zijn betrekking niet kon bevorderen en openlijk heeft gehandeld.

Rechtsleer:

• F. Van Volsem en D. Van Heuven, “Belangenneming” in Comm.Straf., p. 19-20, nr. 32.

• M. De Swaef, conclusie voor Cass. 22 november 2005, NC 2006, (257), p. 259, nr. 4.

Rechtspraak:

• Cass. 26/10/2011/20, 1428-1430

(…)

II. Beslissing van het Hof
Beoordeling
Eerste middel
1. Het middel voert schending aan van artikel 12 Grondwet, artikel 1 Voorafgaande Titel Wetboek van Strafvordering, de artikelen 28quater en 63 Wetboek van Strafvordering, artikel 2 Gerechtelijk Wetboek en artikel 271 § 1 nieuwe gemeentewet zoals toepasselijk vóór zijn wijziging bij het gemeentedecreet van 15 juli 2005 dat op 1 januari 2007 in werking is getreden: de strafvordering tegen de eiser werd op niet-ontvankelijke wijze in gang gesteld door de burgerlijke partijstelling van de verweerder in zijn hoedanigheid van inwoner van de gemeente; nochtans heeft hijzelf noch persoonlijke noch rechtstreekse schade geleden.

2. Het toepasselijk artikel 271 § 1 nieuwe gemeentewet bepaalde: “Wanneer het college van burgemeester en schepenen niet in rechte optreedt, kunnen een of meer inwoners in rechte optreden namens de gemeente, mits zij onder zekerheidstelling aanbieden om persoonlijk de kosten van het geding te dragen en in te staan voor de veroordelingen die mochten worden uitgesproken. De gemeente kan ten aanzien van het geding geen dading treffen zonder medewerking van de inwoner of de inwoners die het geding in haar naam hebben gevoerd.”

3. Voor de toepassing van die bepaling moet de inwoner niet doen blijken van een persoonlijk belang. Enkel in hoofde van de gemeente en niet van de betrokken inwoner moet de ontvankelijkheid van de vordering worden onderzocht.

4. Anders dan waarvan het middel uitgaat, bestaat dit vorderingsrecht van voormeld artikel 271 § 1 nieuwe gemeentewet ook voor de strafgerechten, zodat een klacht met burgerlijke partijstelling waardoor de strafvordering op gang wordt gebracht, tot de mogelijkheden behoort.

Het middel faalt naar recht.

(…)

Derde middel
Eerste onderdeel
7. Het onderdeel voert schending aan van de artikelen 6 en 7.1. EVRM, artikel 15 IVBPR, artikel 149 Grondwet, artikel 245 Strafwetboek en artikel 195 Wetboek van Strafvordering, alsmede miskenning van het legaliteitsbeginsel in strafzaken: het deelnemen aan de beslissing tot aflevering van een stedenbouwkundig attest aan een onderneming waarvan men aandelen bezit, zonder enig opportuniteitsoordeel of zelfs mogelijkheid tot bevoordeling, is geen “nemen of aanvaarden van belang in verrichtingen, aanbestedingen, aannemingen of werken in regie waarover [de eiser] ten tijde van de handelingen het beheer of toezicht had” in de zin van artikel 245 Strafwetboek; minstens staat de gelijkstelling van het stedenbouwkundige attest met een vergunning aan de eiser niet toe te vernemen welke gedraging hem ten laste wordt gelegd en waarom.

8. Het misdrijf van belangenneming, zoals bepaald in artikel 245 Strafwetboek, bestaat erin dat een persoon die een openbaar ambt uitoefent, een handeling stelt of een toestand gedoogt waardoor hij een voordeel kan behalen uit zijn ambt. Het bestraft aldus het vermengen van het algemene belang met het particuliere belang.

9. Het is niet vereist dat die persoon bij het stellen van de handeling over een beoordelingsmarge beschikt noch dat de betrokkene door die handeling rechten verkrijgt.

In zoverre faalt het onderdeel naar recht.

10. Uit de bewoordingen van de tenlastlegging en het geheel van de redenen die het arrest vermeldt, blijkt dat niet het verlenen van een stedenbouwkundige vergunning, maar het verlenen van een stedenbouwkundig attest op 31 juli 2003 het voorwerp uitmaakt van het bewezen verklaarde misdrijf van belangenneming.

In zoverre mist het onderdeel feitelijke grondslag.

11. Met de redenen die zij vermelden (arrest, p. 5), oordelen de appelrechters dat de eiser door de toekenning van het stedenbouwkundige attest een persoonlijk voordeel kon behalen. Zodoende verantwoorden zij hun beslissing naar recht.

In zoverre kan het onderdeel niet worden aangenomen.

(…)

Dictum

Het Hof,

(…)

Waar aanwezig waren: E. Forrier, afdelingsvoorzitter als voorzitter; E. Goethals, afdelingsvoorzitter; P. Maffei, L. Van hoogenbemt en F. Van Volsem, raadsheren; in aanwezigheid van M. Timperman, advocaat-generaal.

In dit vonnis wordt uitvoerig verwezen naar de budgetstandaard voor Vlaanderen in het boek B. STORMS en K. VAN DEN BOSCH (red.), Wat heeft een gezin minimaal nodig?, Leuven, Acco, 2009. Het betreft hier inderdaad een belangwekkende studie, waaraan het Centrum Herman Deleeck meewerkte. Dit vonnis en dit boek verdient bovendien aandacht bij het bepalen van het leefgeld in collectieve schuldenregelingen alwaar deze maar al te vaak al te laag worden ingeschat.

Wanneer een minimum aan overleg en communicatie tussen de ouders onmogelijk is, is het ethisch niet verantwoord deze ouders te verplichten tot overleg inzake buitengewone kosten en de opstelling van een verdeelsleutel. In deze gevallen is het aangewezen deze kosten forfaitair te begroten.

Brouwers, S., « Het Hof van Cassatie en de methode Renard », R.A.B.G., 2013/13, p. 937-938

• Rechtspraak Antwerpen Brussel Gent [RABG] ALOFS, Elisabeth; Noot 'De begroting van de uitkering na echtscheiding (art. 301 BW): over de staat van behoefte, de behoeftige echtgenoot, de aanzienlijke economische terugval en het belang van de huwelijkse levensstandaard' 2013, nr. 13, p. 938-947.

• Tijdschrift voor Familierecht [T.Fam.] VAN ROY, Christine; Noot 'Het Hof van Cassatie bevestigt de levensstandaard als beoordelingscriterium bij de onderhoudsuitkering na echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting' 2013, nr. 4, p. 104-106.

• C. VaN Roy, De onderhoudsuitkering na echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting: de voowaardelijke "ja" voor de levensstandaard vervangen door een "ja, maar", T. Fam. 2014/5, 107, Noot onder de weergave van dit arrest in zelfde tijdschrift.

• S. Brouwers, Rechtsmisbruik” en de principiële onwijzigbaarheid van de uitkering na een (oude) EOT, RABG 2011/05, 357 (noot onder Brussel, 19/10/2010, RABG 2011/5,357)

• Gerd Verschelden, Cassatie aanvaardt afschaffing alimentatie na rechtsmisbruik bij EOT overeenkomst, Juristenkrant 228, 20 april 2011, pagina 3 en Cass. 14 oktober  2010.De auteur wijst erop dat dit arrest, dat weliswaar kan toegejuicht worden, toch inhoudt dat een contractueel recht werd verbeurd, hetgeen een wrang gevoel heeft en waarbij de vraag kan gesteld worden waarom geen toevlucht werd gezocht tot een procedure tot vermindering van onderhoudsgeld. Persoonlijk begrijpen wij deze opmerking, doch deze opmerking benatwoordt de problemen niet bij een reeds verleende titel, een nog niet gewijzigd onderhoudsgeld, een uitvoering voor achterstallige betalingen, naast de moeilijkheden verbonden aan een procedure tot vermindering van een persoonlijk onderhoudsgeld na EOT.

Dit arrest werd gepubliceerd in het Tijdschrift voor Familierecht en aldaar voorzien van een noot van P. Sennaeve, Aangaande het bepalen van het onderhoudsgerechtigd zijn en aangaande de begroting van de onderhoudsuitkering na echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting, T. Fam. 2014/3-4, 98. In deze noot maakt de auteur het onderscheid tussen het principieel gerechtigd zijn op onderhoudsgeld en de wijze van begroting van de onderhoudsuitkering.

• Hof van Cassatie, 1e Kamer – 6 maart 2014, RW 2014-2015, 1462

AR nr. C.12.0184.N

A. t/ D.

I. Rechtspleging voor het Hof

Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest van het Hof van Beroep te Gent van 6 mei 2010.

...

III. Beslissing van het Hof

Beoordeling

Eerste onderdeel

...

2. Krachtens art. 301, § 3, eerste en tweede lid BW legt de rechtbank het bedrag van de onderhoudsuitkering vast die ten minste de staat van behoefte van de uitkeringsgerechtigde moet dekken. De rechtbank houdt rekening met de inkomsten en mogelijkheden van de echtgenoten en met de aanzienlijke terugval van de economische situatie van de uitkeringsgerechtigde. Om die terugval te waarderen, baseert de rechter zich met name op de duur van het huwelijk, de leeftijd van partijen, hun gedrag tijdens het huwelijk inzake de organisatie van hun behoeften en het ten laste nemen van de kinderen tijdens het samenleven of daarna.

Uit deze bepalingen volgt dat de rechter bij het vaststellen van de onderhoudsuitkering na echtscheiding niet alleen rekening kan houden met de terugval van de economische situatie van de uitkeringsgerechtigde die het gevolg is van de keuzes die de echtgenoten tijdens het samenleven hebben gemaakt, maar dat hij, indien daartoe bijzondere redenen voorhanden zijn, zoals de zeer lange duur van het huwelijk of de hoge leeftijd van de uitkeringsgerechtigde, ook rekening kan houden met de aanzienlijke terugval van zijn economische situatie wegens de echtscheiding.

3. Het onderdeel dat er voor het overige geheel van uitgaat dat de rechter bij het vaststellen van de onderhoudsuitkering na echtscheiding verplicht is rekening te houden met de aanzienlijke terugval van de economische situatie die het gevolg is van de echtscheiding, zodat de staat van behoefte van de onderhoudsgerechtigde moet worden bepaald op grond van de levensstandaard van tijdens het huwelijkse samenleven, berust op een onjuiste rechtsopvatting.

In zoverre faalt het onderdeel naar recht.

...

Reniers, A., « Wat is de sanctie op een schending van de territoriale bevoegdheid van de notaris? », R.A.B.G., 2013/13, p. 969-971

Conings, C., « H.A.F.: aanzet tot eenvormig toepassingsgebied van het NBII-beginsel via de achterdeur van het EU-grondrechtenhandvest? », R.A.B.G., 2013/14, p. 997-1005

Verstrepen, G. en Delbrouck, L., « Hoe ook gelijk krijgen aanleiding kan geven tot het betalen van een rechtsplegingsvergoeding. », R.A.B.G., 2013/14, p. 1008-1011

Rechtsleer:

• F. Van Volsem, “De rechtsplegingsvergoeding en de strafrechter: een ietwat moeilijk huwelijk”, NC 2008, 379-425;

• F. Van Volsem, “De wet verhaalbaarheid erelonen en de strafrechter: de regeling doorstaat (voorlopig?) de toetsing door het Grondwettelijk Hof en het Hof van Cassatie werkt ondertussen (sommige) onduidelijkheden m.b.t. de rechtsplegingsvergoeding weg” (noot onder GwH 18 december 2008, nr. 182/2008), RABG 2009, afl. 7, 446-460;

• D. Dillenbourg, “Répétibilité des frais de défense en matière pénale ou l'avènement de l'indemnité de procédure nouvelle”, RDPC 2008, 105-135.

• F. Van Volsem, “Nogmaals over de rechtsplegingsvergoeding in strafzaken: niet voor de (in het gelijk gestelde) stedenbouwkundig inspecteur, wel voor of lastens de (in het (on)gelijk gestelde) tussenkomende verzekeraar” (noot onder Cass. 9 september 2009), RABG 2010, afl. 1, 28-36.

• J. Muyldermans, noot onder Cass. 2 december 2008, P080482, VAV 2009, 38

• S. Voet, “Enkele praktische knelpunten bij de toepassing van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van kosten en erelonen van advocaten”, RW 2007-08, 1134;

• J. Muyldermans, “Problemen in verband met de tussenkomst van het Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds”, VAV 2009, 19;

• D. Dillenbourg, “Répétibilité des frais de défense en matière pénale ou l'avènement de l'indemnité de procédure nouvelle”, RDPC 2008, 130-131;

• I. Pechard, noot onder GwH 23 april 2009, VAV 2009, 225-227.

• J. Meese, “De rechtsplegingsvergoeding in strafzaken” in M. Dambre en P. Lecocq (eds.), Rechtskroniek voor de vrede- en politierechters 2013, Brussel, die Keure, 2013, 282;

• F. Van Volsem, “Nogmaals over de rechtsplegingsvergoeding in strafzaken: niet voor de (in het gelijk gestelde) stedenbouwkundig inspecteur, wel voor of lastens de (in het (on)gelijk gestelde) tussenkomende verzekeraar” (noot onder Cass. 9 september 2009), RABG 2010, afl. 1, 33.

• F. Van Volsem, “Nogmaals over de rechtsplegingsvergoeding in strafzaken: niet voor de (in het gelijk gestelde) stedenbouwkundig inspecteur, wel voor of lastens de (in het (on)gelijk gestelde) tussenkomende verzekeraar” (noot onder Cass. 9 september 2009), RABG 2010, afl. 1, 28-29;

• F. Van Volsem, “De wet verhaalbaarheid erelonen en de strafrechter: de regeling doorstaat (voorlopig?) de toetsing door het Grondwettelijk Hof en het Hof van Cassatie werkt ondertussen (sommige) onduidelijkheden m.b.t. de rechtsplegingsvergoeding weg” (noot onder GwH 18 december 2008, nr. 182/2008), RABG 2009, afl. 7, 450-451;

• J. Meese, “De rechtsplegingsvergoeding in strafzaken” in M. Dambre en P. Lecocq (eds.), Rechtskroniek voor de vrede- en politierechters 2013, Brussel, die Keure, 2013, 279-283.

• D. Dillenbourg, “Répétibilité des frais de défense en matière pénale ou l'avènement de l'indemnité de procédure nouvelle”, RDPC 2008, 117-118;

• R. Verstraeten, De burgerlijke partijstelling: analyse en toekomstperspectief, Antwerpen, Intersentia, 2012, 63.

• A. Vandeplas, “De veroordeling in de kosten” (noot onder Cass. 29 november 1983), RW 1983-84, 2764-2765.

• J. Meese, “De rechtsplegingsvergoeding in strafzaken” in M. Dambre en P. Lecocq (eds.), Rechtskroniek voor de vrede- en politierechters 2013, Brussel, die Keure, 2013, 283-284.

• A. Vandeplas, “De veroordeling in de kosten” (noot onder Cass. 29 november 1983), RW 1983-84, 2764-2765.

Rechtspraak:

• Cass. 25 november 2009, P091094F; Cass. 7 januari 2009, P080874F.

• Cass. 9 september 2009, P090360F, RABG 2010, afl. 1, 26-27, noot F. Van Volsem;

• Cass. 4 november 2009, P081526F;

• Cass. 20 januari 2010, P091146F.

• Cass. 4 november 2009, P081526F;

• Cass. 20 januari 2010, P091146F.

• GwH 23 april 2009, nr. 70/2009;

• GwH 24 juli 2009, nr. 129/2009;

• GwH 17 september 2009, nr. 146/2009.

• GwH 25 februari 2010, nr. 19/2010;

Vereecke, V., « “Het Hof van Cassatie verfijnt verder de Antigoon-doctrine” », R.A.B.G., 2013/14, p. 1022-1027

• COPPENS, J., [Lasterlijke aangifte], T.Strafr. 2015, afl. 4-5, 249-250

• VAN VOLSEM, F., Over laster en lasterlijke aangifte en de bewijslast van het waar of vals karakter van de aantijging of de aangifte, RABG 2013, afl. 14, 1028-1034

• ARNOU, P., De Wet van 4 juli 2001 en het prejudicieel geschil inzake laster en lasterlijke aangifte, RW 2001-02, 833-840 en http://www.rw.be (26 februari 2002).

De Pauw, W., « De draagwijdte van de beoordeling door het Hof van Cassatie van de ontvankelijkheid van het verzoek tot herziening », R.A.B.G., 2013/14, p. 1037-1039

Rechtspraak Antwerpen Brussel Gent [RABG] VANHEULE, Jan; Noot 'Kanttekeningen bij het gradueel onderscheid tussen daderschap en medeplichtigheid' 2013, nr. 14, p. 1039-1053.

Rechtsleer:

• J. Nypels, Législation criminelle de la Belgique ou commentaire et complément du Code pénal belge, I, Cinquième rapport correspondant au chapitre VII du projet: De la participation de plusieurs personnes au même crime ou délit et du recèlement, Brussel, Bruylant, 1867, nr. 312, 135.

• J.J. Haus, Principes généraux du droit pénal belge (2e édition, revue, corrigée et considérablement augmentée), I, Gent, Librairie de Ad. Hoste, 1874, nr. 465, 358.

• L. Dupont en R. Verstraeten, Handboek Belgisch Strafrecht, Leuven, Acco, 1990, nr. 589, 326.

• L. Dupont, Beginselen van strafrecht, I, (herziene uitgave), Leuven, Acco, 2004, nr. 449, 190;

• F. Verbruggen en R. Verstraeten, Strafrecht en strafprocesrecht voor bachelors, I, Antwerpen, Maklu, 2006, nr. 365, 97;

• F. Tulkens en M. van de Kerchove, Introduction au droit pénal. Aspects juridiques et criminologiques (6e édition mise à jour), Brussel, Editions Kluwer, 2003, 400

• P. Traest, “Ontwikkeling van nieuwe deelnemingsvormen”, NC 2007, nr. 20, 248.

• A. De Nauw, Inleiding tot het algemeen strafrecht, Brugge, die Keure, 2006, nr. 191, 106 en C. Van den Wyngaert, Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen, Antwerpen, Maklu, 1998, 318.

• J. Vanheule, Strafbare deelneming, Antwerpen, Intersentia, 2010, nrs. 477, 606-617 en nrs. 527-534, 669-677.

• J. Nypels, Législation criminelle de la Belgique ou commentaire et complément du Code pénal belge, I, Cinquième rapport correspondant au chapitre VII du projet: De la participation de plusieurs personnes au même crime ou délit et du recèlement, Brussel, Bruylant, 1867, nr. 319, 137-138 en nr. 347, 147.

• P.E. Trousse, “La participation criminelle en droit pénal positif belge”, RIDP 1957, 166.

• P.-L. Bodson, Manuel de droit pénal. Principes généraux de la répression. Commentaire du livre I du Code pénal et des lois complémentaires, Luik, Faculté de droit, d'économie et de sciences sociales de Liège, 1986, 317, 319 en 320.

• H. Bekaert, Handboek voor studie en praktijk van Belgisch strafrecht, Antwerpen, Ontwikkeling, 1965, nr. 317, 185. 

• J. Rubbrecht, Inleiding tot het Belgisch strafrecht, Leuven, Wouters, 1958, 177-178.

• J. D'Haenens, Strafbare deelneming, in APR, Brussel, Larcier, 1959, nr. 184, 79;

• C.J. Vanhoudt en W. Calewaert, Belgisch Strafrecht, II, Gent, E.Story-Scientia, 1968, nr. 1254, 673;

• L. Dupont en R. Verstraeten, Handboek Belgisch Strafrecht, Leuven, Acco, 1990, nr. 598, 331

• F. Verbruggen, “Strafbare voorbereidingshandelingen in België: een autopsie zonder lijk” in F. Verbruggen, E. Prakken en D. Roef, Voorbereidingshandelingen in het strafrecht, Preadviezen voor de Nederlands-Vlaamse Vereniging voor Strafrecht 8 oktober 2004 te Tilburg, Nijmegen, Wolf Legal Publishers, 2004, 67

• P. Traest, “Ontwikkeling van nieuwe deelnemingsvormen”, NC 2007, nr. 19, 248.

• J. Rubbrecht, Inleiding tot het Belgisch strafrecht, Leuven, Wouters, 1958, 177-178

• J. D'Haenens, Strafbare deelneming, in APR, Brussel, Larcier, 1959, nr. 270, 99

• J. Vanhalewijn, “Bijdrage tot de studie van de strafbare deelneming in het Belgisch strafrecht”, RW 1961-62, 1535

Van Den Berge, Y., « Niet elk mes is een wapen », R.A.B.G., 2013/14, p. 1056-1057

• A. De Nauw, Inleiding tot het bijzonder strafrecht, 2010, nr. 16

• Th. Denys, “Onrechtmatige en willekeurige vrijheidsberoving: strafsancties”, Comm.Strafr., afl. 44

Renier, P. en Steen, K., « Cassatie herschrijft verjaringsregels inzake BTW: een zegen of een vloek? », R.A.B.G., 2013/19, p. 1321-1329

Renier, P. en Steen, K., « Cassatie herschrijft verjaringsregels inzake BTW: een zegen of een vloek? », R.A.B.G., 2013/19, p. 1321-1329