Handelshuur ongeldigheid beding dat bij faillisement een einde stelt aan contract

February 10, 2017, 6:54 am

≪ Previous: Asbestvervuiling geen minimumnorm

Plaats van uitspraak: Antwerpen

Instantie: Vredegerecht

Datum van de uitspraak:

vri, 04/03/2016

Een uitdrukkelijk ontbindend beding ofwel op een eenzijdig opzeggingsrecht van de verhuurder in geval van faillissement van de huurder en bepaalt welke schadevergoedingen alsdan verschuldigd zijn door de huurder, is ongeldig, gelet op art. 1762bis BW. Als eenzijdig opzeggingsrecht van de verhuurder is het beding ongeldig, aangezien het in strijd is met de minimumduur van negen jaar van de handelshuurovereenkomst zoals dwingend opgelegd door art. 3 Handelshuurwet .

Publicatie

tijdschrift:

Rechtskundig weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

718

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

NV M. t/ M.B. en H.J. q.q.

1. De verhuurder (hierna: NV M.) wenst een verkorting van de dagvaardingstermijn om de handelshuurder van haar pand te (...) te dagvaarden om, de vrederechter vat samen:

– te horen zeggen voor recht dat de handelshuurovereenkomst op 25 januari 2016 definitief werd beëindigd;

– de huurder te horen veroordelen om de gehuurde plaatsen ter beschikking te stellen met afgifte van de sleutels binnen 24 uur na betekening van het vonnis op straffe van verbeurte van een dwangsom van 2 500 euro per dag vertraging;

Gerelateerd

Links rechtspraak:

Handelshuur beëindiging in onderling akkoord

Handelshuur aan een VZW

Handelshuur Aanvraag hernieuwing – niet-vermelden van antwoordmogelijkheid bij gerechtsdeurwaardersexploot – absolute nietigheid

Handelshuur overnemer bekomt na faillissement verschoning, overlater blijft gehouden tot betaling

Handelshuur verhuurder ontzegt huurder toegangs samenloop contractuele en buitencontractuele aansprkelijkheid

Handelshuur vermengd met privatief deel na einde huur wordt huurder in de woning gelaten, verlies recht op huurhernieuwing

handelshuur wordt verhuurd aan de overnemer van een handelszaak waardoor het huurcontract accesorium is van de handelszaak en terzake mbt de huur niet meeer de Vrederechter maar de rechtbank van koophandel bevoegd is

handelshuurhernieuwing nieuwe voorwaarden nieuwe huurprijs

huurhernieuwing handelshuur hoger aanbod van een derde voorwaarden

onoprechte handelshuurhernieuwing

Uitvoerbaarheid vonnissen inzake handelshuur

verkoop onroerend goed handelshuur

Huurprijsherziening houdt rekening met verbouwingen en verbeteringen uitgevoerd door de huurder in die zin dat ze meegerekend worden om de huurprijs te verhogen

Huuropzeg voor persoonlijk gebruik en rechtsmisbruik

Aanvang handelshuur vanaf datum dat huurder het goed betrekt en voortijdig verzoek tot huurhernieuwing

Huuropzeg voor eigen gebruik of eigen betrekking

Handelshuurhernieuwing weigering zonder motivering

Handelshuurhernieuwing nieuwe voorwaarden door verhuurder kunnen niet stilzwijgend aanvaard

Handelshuurhernieuwing en voorwaardelijke weigering van de verhuurder

Huuropzeg om een goed te betrekken zonder bewoning

Uitvoerbaarheid ontbinding handelshuur ten aanzien van uitbater

Huuropzeg voor eigen gebruik recht op schadevergoeding voor huurder indien de woning niet gebruikt en overmacht

Handelshuurhernieuwing weigering door verhuurders-kapitaalvennootschappen

Verhuring aan interimkantoor is handelshuur

Huuropzeg voor eigen gebruik recht op schadevergoeding voor huurder en minnelijke beëindiging voor einde opzegtermijn

Huuropzeg voor persoonlijk gebruik schadevergoeding wegens niet gebruik en overmacht

Weigering tot hernieuwing van de handelshuur mag niet gekoppeld zijn aan de vereiste van drankafname.

Levering van het verhuurde goed

Handelshuurherniewing voor de onderhuurder

Handelshuurhernieuwing weigering voor persoonlijk gebruik vereist niet permanent gebruik hele oppervlakte

Opzegging handelshuur door verhuurder voor eigen gebruik sanctie vergoeding ook na verkoop handelszaak

Opzegging handelshuur voor gebruik feitelijke vereniging waarmee de verhuurder een “nauwe band” heeft

Opzegging handelshuur en verhuurder die nadien soortgelijke handel beging

Handelshuur vereiste rechtstreeks contact met publiek en eigen cliënteel

Handelshuurhernieuwing bij meerdere verhuurders

Huuropzeg voor eigen gebruik door verhuurder omwille van relatieproblemen overmacht door latere verzoening

Huuropzeg voor eigen gebruik gevolgen tegenopzeg

Opzegging door de verhuurder en recht van tegenopzeg door de huurder

Weigering vernieuwing handelshuur in hoofdorde en ondergeschikt aan andere voorwaarden

Huuropzeg voor persoonlijk gebruik (uitbreiding familie met één kind en schoonmoeder) ongegronde en ovoldoende reden

Huurcontract met tegenprestatie in natura geldigheid en opzegmogelijkheid

Handelshuurhernieuwing onenigheid nieuwe huurprijs beslissing rechter

Handelshurhernieuwing huurder heeft verbeteringswerken uitgevoerd, rehcter kan beslissin hiermee geen rekening te jouden bij de bepaling van de huurprijs in belang huurder

Handelshurhernieuwing tegen lagere prijs omwille van de werken van de huurder

Aanvraag vernieuwing handelshuur gevraagd door onderhuurder termijnen

Soortgelijke handel in de handelshuurwet begrip

Verkoop onroerend goed handelshuur zonder vaste datum niet tegenstelbaar aanb koper

Aanvraag vernieuwing handelshuur vergeten vermelding in de aanvraag vormfout sanctie

Opzegging voor eigen gebruik datum die een jaar later ligt dan het tijdstip waartegen de verhuurder nuttig had kunnen opzeggen – Geldigheid

Opzegging handelshuur door verhuurder voor eigen bewoning sanctie bij niet bewoning

Handelshuurhernieuwing weigering wederopbouw vordering tot wederopbouw

Vraag tot Handelshuurhernieuwing zonder antwoord van de verhuurderr

Handelshuurhernieuwing weigering wederopbouw vordering tot wederopbouw door mede-eigenaars

Handelshuur met insolvabele huurder die na het aangaan van de huur WCO aanvraagt

Links rechtsleer:

Bestendig handboek huishuur en handelshuur

Knelpunten Handelshuur

Wet en duiding Huur Larcier

Overdraagbaarheid handelszaak

Handelshuur

De handelshuur

De afhandeling van huurgeschillen door de vrederechter. Een empirisch onderzoek met naschrift door Laenens J.

Handelshuur en huur van andere bedrijfsruimtes

Kroniek van het handelshuurrecht (2006-2014)

De rol van de ongerechtvaardigde verrijking bij verbeteringswerken aan gehuurde goederen

Links wetgeving:

Handelshuurwet

Modellen:

Model tot handelshuurhernieuwing

Model handelshuurcontract

lees verder

↧

Salduz bis wet

February 12, 2017, 3:17 am

≫ Next: De invloed van het contractenrecht op de opname- en begeleidingsvrijheid van private voorzieningen in de jeugdhulp en gehandicaptenzorg

≪ Previous: Handelshuur ongeldigheid beding dat bij faillisement een einde stelt aan contract

Alternatieve naam:

Wet betreffende bepaalde rechten van personen die worden verhoord

Afkondiging:

maa, 21/11/2016

Publicatie:

don, 24/11/2016

Bij elk verhoor van een verdachte waarbij een vrijheidsstraf mogelijk isen bij elk verhoor met confrontatie is er voor de verdachte recht op bijstand door een advocaat.

Taak en recht van de advocaat:

• bijwonen verhoor van verdachte indien een vrijheidsstraf mogelijk is en bij verhoor met confrontatie
• waarborg zwijgrecht
• waarborg verbod van ongeoorloofde druk.
• vragen om een bepaalde onderzoeksdaad te stellen en verduidelijking vragen over het onderzoek zelf of bepaalde vragen.

De advocaat mag niet antwoorden in plaats van zijn cliënt
De advocaat mag het verhoor niet hinderen

Tekst van de wetgeving:

HOOFDSTUK 1. - Algemene bepalingen

Artikel 1. Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 74 van de Grondwet.

Art. 2. Deze wet voorziet in de omzetting van de richtlijn 2013/48/EU van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2013 betreffende het recht op toegang tot een advocaat in strafprocedures en in procedures ter uitvoering van een Europees aanhoudingsbevel en het recht om een derde op de hoogte te laten brengen vanaf de vrijheidsbeneming en om met derden en consulaire autoriteiten te communiceren tijdens de vrijheidsbeneming en in de gedeeltelijke omzetting van de richtlijn 2010/64/EU van het Europees Parlement en de Raad van 20 oktober 2010 betreffende het recht op vertolking en vertaling in strafprocedures en van de richtlijn 2012/29/EU van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2012 tot vaststelling van minimumnormen voor de rechten, de ondersteuning en de bescherming van slachtoffers van strafbare feiten, en ter vervanging van Kaderbesluit 2001/220/JBZ van de Raad.

HOOFDSTUK 2. - Wijzigingen van het Wetboek van strafvordering

Art. 3. Artikel 47bis van het Wetboek van strafvordering, ingevoegd bij de wet van 12 maart 1998 en gewijzigd bij de wetten van 13 augustus 2011 en 25 april 2014, wordt vervangen als volgt:
"Art. 47bis. § 1. Vooraleer wordt overgegaan tot het verhoor van een persoon aan wie geen misdrijf ten laste wordt gelegd, wordt op beknopte wijze kennis gegeven van de feiten waarover hij zal worden verhoord en wordt hem meegedeeld dat:
1) hij niet verplicht kan worden zichzelf te beschuldigen;
2) zijn verklaringen als bewijs in rechte kunnen worden gebruikt;
3) hij kan vragen dat alle vragen die hem worden gesteld en alle antwoorden die hij geeft, worden genoteerd in de gebruikte bewoordingen;
4) hij kan vragen dat een bepaalde opsporingshandeling wordt verricht of een bepaald verhoor wordt afgenomen;
5) hij gebruik mag maken van de documenten in zijn bezit, zonder dat daardoor het verhoor wordt uitgesteld en dat hij, tijdens de ondervraging of later, mag vragen dat deze documenten bij het proces-verbaal van het verhoor of bij het dossier worden gevoegd.
Al deze elementen worden nauwkeurig opgenomen in een proces-verbaal.
§ 2. Vooraleer wordt overgegaan tot het verhoor van een verdachte, wordt aan de te ondervragen persoon op beknopte wijze kennis gegeven van de feiten waarover hij zal worden verhoord en wordt hem meegedeeld dat:
1) hij als verdachte wordt verhoord en dat hij het recht heeft om voor het verhoor een vertrouwelijk overleg te hebben met een advocaat naar keuze of een hem toegewezen advocaat, en zich door hem kan laten bijstaan tijdens het verhoor, in zoverre de feiten die hem ten laste kunnen worden gelegd een misdrijf betreffen waarvoor een vrijheidsstraf kan worden opgelegd; en, in geval hij niet van zijn vrijheid is benomen, hij zelf de nodige maatregelen moet nemen om zich te laten bijstaan;
2) hij de keuze heeft na bekendmaking van zijn identiteit om een verklaring af te leggen, te antwoorden op de hem gestelde vragen of te zwijgen;
3) hij niet verplicht kan worden zichzelf te beschuldigen;
4) zijn verklaringen als bewijs in rechte kunnen worden gebruikt;
5) hij kan vragen dat alle vragen die hem worden gesteld en alle antwoorden die hij geeft, worden genoteerd in de gebruikte bewoordingen;
6) in voorkomend geval: hij niet van zijn vrijheid is benomen en hij op elk ogenblik kan gaan en staan waar hij wil;
7) hij kan vragen dat een bepaalde opsporingshandeling wordt verricht of een bepaald verhoor wordt afgenomen;
8) hij gebruik mag maken van de documenten in zijn bezit, zonder dat daardoor het verhoor wordt uitgesteld en dat hij, tijdens de ondervraging of later, mag vragen dat deze documenten bij het proces-verbaal van het verhoor of bij het dossier worden gevoegd.
§ 3. Indien het verhoor van een meerderjarige verdachte op schriftelijke uitnodiging geschiedt, kunnen de in paragraaf 2 bedoelde rechten, evenals de beknopte mededeling van de feiten waarover de te ondervragen persoon zal worden verhoord, reeds ter kennis worden gebracht in deze uitnodiging waarvan een kopie gevoegd wordt bij het proces-verbaal van verhoor. In dit geval geldt de uitnodiging als mededeling van de rechten bedoeld in paragraaf 2 en wordt de betrokkene geacht een vertrouwelijk overleg te hebben gepleegd met een advocaat en de nodige maatregelen te hebben genomen om zich door hem te laten bijstaan tijdens het verhoor. Indien de betrokkene zich niet laat bijstaan door een advocaat, wordt hij, vooraleer het verhoor aanvangt, alleszins gewezen op de rechten bedoeld in paragraaf 2, 2) en 3).
Indien het in het eerste lid bedoelde verhoor een minderjarige betreft die zich zonder advocaat aanmeldt voor verhoor, kan het verhoor pas plaatsvinden na een vertrouwelijk overleg tussen de minderjarige en een advocaat, dit ofwel in een lokaal van de politie ofwel telefonisch. Teneinde de door hem gekozen advocaat of een andere advocaat te contacteren en door deze bijgestaan te worden tijdens het verhoor, wordt contact opgenomen met de permanentie-dienst die wordt georganiseerd door de Orde van Vlaamse balies en de "Ordre des barreaux francophones et germanophone", of bij gebrek hieraan door de stafhouder van de Orde of zijn gemachtigde.
Indien het verhoor van een meerderjarige verdachte niet op uitnodiging geschiedt of indien bij de uitnodiging de in paragraaf 2 bedoelde elementen niet zijn vermeld, wordt hij in kennis gesteld van deze elementen en kan het verhoor op verzoek van de te ondervragen persoon eenmalig worden uitgesteld, teneinde hem de gelegenheid te geven zijn in paragraaf 2, 1), bedoelde rechten uit te oefenen. In dat geval wordt een datum bepaald voor het verhoor waarop het eerste lid van toepassing is. De meerderjarige te ondervragen persoon kan vrijwillig en weloverwogen afstand doen van de in paragraaf 2, eerste lid, 1), bedoelde rechten. Hij moet de afstand schriftelijk doen, in een door hem gedateerd en ondertekend document, waarin hem de nodige informatie wordt verstrekt over de mogelijke gevolgen van een afstand van het recht op bijstand van een advocaat.
Betrokkene wordt in kennis gesteld dat hij zijn afstand kan herroepen.
Indien het in het derde lid bedoelde verhoor een minderjarige betreft, kan het verhoor pas plaatsvinden na een vertrouwelijk overleg tussen de minderjarige en een advocaat, dit ofwel in een lokaal van de politie ofwel telefonisch. Teneinde de door hem gekozen advocaat of een andere advocaat te contacteren en door deze bijgestaan te worden tijdens het verhoor, wordt contact opgenomen met de permanentiedienst die wordt georganiseerd door de Orde van Vlaamse balies en de "Ordre des barreaux francophones et germanophone", of bij gebrek hieraan door de stafhouder van de Orde of zijn gemachtigde. Indien de advocaat in akkoord met de minderjarige hierom verzoekt, wordt het verhoor eenmaal uitgesteld zodanig dat de minderjarige een advocaat kan raadplegen en door deze bijgestaan kan worden tijdens het verhoor.
Al de in deze paragraaf vermelde elementen worden nauwkeurig opgenomen in een proces-verbaal.
§ 4. Onverminderd paragraaf 2, wordt aan eenieder die van zijn vrijheid is benomen overeenkomstig de artikelen 1, 2, 3, 15bis en 16 van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis meegedeeld dat hij de rechten geniet die worden opgesomd in de artikelen 2bis, 15bis, 16 en 20, § 1, van dezelfde wet.
§ 5. Aan de in de paragrafen 2 en 4 bedoelde personen wordt zonder onnodig uitstel voor het eerste verhoor een schriftelijke verklaring van de in de paragrafen 2 en 4 bedoelde rechten overhandigd.
De vorm en inhoud van deze verklaring van rechten worden door de Koning bepaald.
§ 6. De volgende bepalingen zijn op alle verhoren van toepassing:
1) Het proces-verbaal vermeldt nauwkeurig het tijdstip waarop het verhoor wordt aangevat, eventueel onderbroken en hervat, alsook beëindigd. Het vermeldt nauwkeurig de identiteit van de personen die in het verhoor, of in een gedeelte daarvan, tussenkomen, en het tijdstip van hun aankomst en vertrek. Het vermeldt ook de bijzondere omstandigheden en alles wat op de verklaring of de omstandigheden waarin zij is afgelegd, een bijzonder licht kan werpen.
2) De bewoordingen van de mededeling van de in de paragrafen 1, 2 en 4, bedoelde rechten worden aangepast in functie van de leeftijd van de betrokkene of in functie van een mogelijke kwetsbaarheid van de betrokkene die zijn vermogen aantast om deze rechten te begrijpen.
Hiervan wordt melding gemaakt in het proces-verbaal van verhoor.
3) Aan het einde van het verhoor geeft men de ondervraagde persoon de tekst van zijn verhoor te lezen, tenzij hij vraagt dat het hem wordt voorgelezen. Er wordt hem gevraagd of hij zijn verklaringen wil verbeteren of daaraan iets wil toevoegen. Deze bepaling is eveneens van toepassing op het audio gefilmd verhoor overeenkomstig artikel 2bis, § 3, van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis.
4) Indien een in de hoedanigheid van slachtoffer of van verdachte ondervraagde persoon de taal van de procedure niet verstaat of spreekt of indien hij lijdt aan gehoor- of spraakstoornissen, wordt een beroep gedaan op een beëdigd tolk tijdens het verhoor. Indien geen enkele beëdigd tolk beschikbaar is, wordt de ondervraagde persoon gevraagd zelf zijn verklaring te noteren.
Indien een in een andere hoedanigheid dan slachtoffer of verdachte ondervraagde persoon de taal van de procedure niet verstaat of spreekt of indien hij lijdt aan gehoor- of spraakstoornissen, wordt ofwel een beroep gedaan op een beëdigd tolk, ofwel worden zijn verklaringen genoteerd in zijn taal, ofwel wordt hem gevraagd zelf zijn verklaring te noteren.
In geval van vertolking maakt het proces-verbaal melding van de bijstand door een beëdigd tolk, alsmede van diens naam en hoedanigheid. De kosten van vertolking zijn ten laste van de Staat.
5) Indien tijdens het verhoor van een persoon, die aanvankelijk niet werd verhoord als verdachte, blijkt dat er elementen zijn die laten vermoeden dat hem feiten ten laste kunnen worden gelegd, dan wordt hij ingelicht over de rechten die hij heeft ingevolge paragraaf 2 en, in voorkomend geval, paragraaf 4 en wordt hem de in paragraaf 5 bedoelde schriftelijke verklaring overhandigd.
6) Het verhoor wordt geleid door de verhoorder. De verhoorder geeft op beknopte wijze kennis aan de advocaat van de feiten waarop het verhoor betrekking heeft.
7) De advocaat kan aanwezig zijn tijdens het verhoor, dat evenwel reeds een aanvang genomen kan hebben.
De bijstand van de advocaat tijdens het verhoor heeft tot doel toezicht mogelijk te maken op:
a) de eerbiediging van het recht van de te horen persoon zichzelf niet te beschuldigen en de keuzevrijheid om een verklaring af te leggen, te antwoorden op de gestelde vragen of te zwijgen;
b) de wijze waarop de ondervraagde persoon tijdens het verhoor wordt behandeld, inzonderheid op het al dan niet kennelijk uitoefenen van ongeoorloofde druk of dwang;
c) de kennisgeving van de in paragraaf 2, en in voorkomend geval paragraaf 4, bedoelde rechten van verdediging en de regelmatigheid van het verhoor.
De advocaat kan op het verhoorblad melding laten maken van de schendingen van de in de bepaling onder a), b) en c) vermelde rechten die hij meent te hebben vastgesteld. De advocaat kan vragen dat een bepaalde opsporings-handeling wordt verricht of een bepaald verhoor wordt afgenomen. Hij kan verduidelijking vragen over vragen die worden gesteld. Hij kan opmerkingen maken over het onderzoek en over het verhoor. Het is hem evenwel niet toegelaten te antwoorden in de plaats van de verdachte of het verloop van het verhoor te hinderen.
Al deze elementen worden nauwkeurig opgenomen in het proces-verbaal van verhoor.
8) Onverminderd de rechten van verdediging is de advocaat verplicht tot geheimhouding van de informatie waarvan hij kennis krijgt door het verlenen van bijstand tijdens de verhoren afgenomen tijdens het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek en door het verlenen van bijstand tijdens de confrontaties en de meervoudige confrontaties. Hij die de geheimhoudingsplicht schendt, wordt gestraft met de bij artikel 458 van het Strafwetboek bepaalde straffen.
9) Tegen een persoon kan geen veroordeling worden uitgesproken die gegrond is op verklaringen die hij heeft afgelegd in strijd met de paragrafen 2, 3, 4 en de bepaling onder 5), met uitsluiting van paragraaf 5, wat betreft het voorafgaandelijk vertrouwelijk overleg of de bijstand door een advocaat tijdens het verhoor of in strijd met de artikelen 2bis, 15bis, 20, § 1, en 24bis/1 van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis wat betreft het voorafgaandelijk vertrouwelijk overleg of de bijstand door een advocaat tijdens het verhoor.".

Art. 4. Artikel 62 van hetzelfde Wetboek, gewijzigd bij de wet van 13 augustus 2011, wordt vervangen als volgt:
"Art. 62. § 1. Wanneer de onderzoeksrechter zich ter plaatse begeeft, wordt hij altijd vergezeld door de procureur des Konings en door de griffier van de rechtbank.
Wanneer de onderzoeksrechter het plaatsbezoek, waarvan hij de leiding heeft, organiseert met het oog op de reconstructie van de feiten, hebben de verdachte en zijn advocaat, overeenkomstig de aan deze laatste door artikel 47bis, § 6, 7), toebedeelde rol, en de burgerlijke partij en zijn advocaat het recht om deze bij te wonen.
Onverminderd de rechten van verdediging, is de advocaat verplicht tot geheimhouding van de informatie waarvan hij kennis krijgt door het bijwonen van het plaatsbezoek met het oog op de reconstructie van de feiten. Hij die de geheimhoudingsplicht schendt, wordt gestraft met de bij artikel 458 van het Strafwetboek bepaalde straffen.
§ 2. De bepalingen van artikel 47bis zijn van toepassing op het confrontatieverhoor.
§ 3. De advocaat van de verdachte mag de meervoudige confrontatie bijwonen. De advocaat mag na afloop van de meervoudige confrontatie vragen dat zijn bemerkingen met betrekking tot het verloop ervan in het proces-verbaal worden opgenomen.".

HOOFDSTUK 3. - Wijziging van het Gerechtelijk Wetboek

Art. 5. In artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij de wet van 4 juli 2001, wordt tussen het tweede en het derde lid een lid ingevoegd, luidende:
"Zij organiseren de permanentiedienst bedoeld in de artikelen 2bis, § 2, en 24bis/1 van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis op een wijze die het mogelijk maakt op een zo snel mogelijke manier een advocaat te contacteren, gebruik makend van de moderne communicatiemiddelen, waarbij de verschillende contacten van de gebruikers worden bijgehouden. Een jaarlijkse toelage ten laste van het algemeen budget van de uitgaven van sectie 12 wordt voorzien voor de exploitatiekosten die nodig zijn voor de uitvoering van deze opdracht. De Koning bepaalt de verdere uitvoeringsmodaliteiten hiervan."

HOOFDSTUK 4. - Wijzigingen van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis

Art. 6. Artikel 2bis van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis, ingevoegd bij de wet van 13 augustus 2011, wordt vervangen als volgt:
"Art. 2bis. § 1. Deze bepaling regelt de toegang tot een advocaat binnen de termijnen bedoeld bij de artikelen 1, 1°, 2, 12, 15bis en 18, § 1.
§ 2. Eenieder die van zijn vrijheid is benomen overeenkomstig de artikelen 1 of 2 of ter uitvoering van een in artikel 3 bedoeld bevel tot medebrenging heeft vanaf dat ogenblik en vóór het eerstvolgende verhoor door de politiediensten, of bij gebrek hieraan door de procureur des Konings of de onderzoeksrechter, het recht om zonder onnodig uitstel vertrouwelijk overleg te plegen met een advocaat naar keuze. Teneinde de door hem gekozen advocaat of een andere advocaat te contacteren, wordt contact opgenomen met de permanentiedienst die wordt georganiseerd door de Orde van Vlaamse balies en de "Ordre des barreaux francophones et germanophone", of bij gebrek hieraan door de stafhouder van de Orde of zijn gemachtigde.
Vanaf het contact met de gekozen advocaat of de permanentiedienst, dient het vertrouwelijk overleg met de advocaat binnen twee uren plaats te vinden. Op vraag van de advocaat in akkoord met de betrokken persoon, kan het vertrouwelijk overleg telefonisch plaatsgrijpen. Het vertrouwelijk overleg kan dertig minuten duren en is in uitzonderlijke gevallen beperkt verlengbaar op beslissing van de verhoorder. Na het vertrouwelijk overleg kan het verhoor aanvangen.
Indien het geplande vertrouwelijke overleg niet binnen twee uren kan plaatsvinden, vindt alsnog een telefonisch vertrouwelijk overleg met de permanentiedienst plaats, waarna het verhoor kan aanvangen. In geval van overmacht, mag het verhoor aanvangen nadat betrokkene nogmaals gewezen is op de rechten bedoeld in artikel 47bis, § 2, 2) en 3), van het Wetboek van strafvordering.
§ 3. Na telefonisch vertrouwelijk overleg met de gekozen advocaat of met de advocaat van de permanentie, en in akkoord met deze, kan de meerderjarige verdachte afstand doen van het recht op bijstand tijdens het verhoor dat, indien mogelijk, audio gefilmd kan worden opgenomen ter controle van het verloop van het verhoor.
De verhoorder, de procureur des Konings of de gelaste onderzoeksrechter kunnen te allen tijde ambtshalve beslissen het verhoor audio gefilmd op te nemen.
Al deze elementen worden nauwkeurig opgenomen in een proces-verbaal.
De digitale opname van het verhoor wordt overgemaakt aan de procureur des Konings of in voorkomend geval aan de gelaste onderzoeksrechter, samen met het proces-verbaal van verhoor. Ze maakt deel uit van het strafdossier en er kan inzage of afschrift van bekomen worden overeenkomstig de artikelen 21bis en 61ter van het Wetboek van strafvordering. De van zijn vrijheid benomen verdachte heeft evenwel het recht om zelf of via zijn advocaat kennis te nemen van de opname van zijn verhoor op eenvoudig verzoek van hemzelf of van zijn advocaat aan de procureur des Konings of, in voorkomend geval, aan de gelaste onderzoeksrechter.
De opname van het verhoor wordt digitaal bewaard.
§ 4. Indien de ondervraagde persoon de taal van de procedure niet verstaat of spreekt of indien hij lijdt aan gehoor- of spraakstoornissen en indien de advocaat de taal van de te horen persoon niet verstaat of spreekt, wordt een beroep gedaan op een beëdigd tolk tijdens het voorafgaandelijk vertrouwelijk overleg met de advocaat. Het proces-verbaal maakt melding van de bijstand door een beëdigd tolk, alsmede van diens naam en hoedanigheid. De kosten van vertolking zijn ten laste van de Staat.
§ 5. De te horen persoon heeft recht op bijstand door zijn advocaat tijdens de verhoren die plaatsvinden binnen de bij paragraaf 1 bepaalde termijnen.
Het verhoor wordt gedurende maximaal vijftien minuten onderbroken met het oog op bijkomend vertrouwelijk overleg, hetzij eenmalig op verzoek van de te horen persoon zelf of op verzoek van zijn advocaat, hetzij bij het aan het licht komen van nieuwe strafbare feiten die niet in verband staan met de feiten die hem overeenkomstig artikel 47bis, § 2, van het Wetboek van strafvordering ter kennis werden gebracht.
§ 6. Enkel de meerderjarige te horen persoon kan vrijwillig en weloverwogen afstand doen van de in de paragrafen 2 en 5 vermelde rechten. Hij kan voor het nemen van deze beslissing om een vertrouwelijk telefonisch contact verzoeken met een advocaat van de permanentiedienst. Hij moet de afstand schriftelijk doen, in een door hem gedateerd en ondertekend document, waarin hem de nodige informatie wordt verstrekt over de mogelijke gevolgen van een afstand van het recht op bijstand van een advocaat. Betrokkene wordt in kennis gesteld dat hij zijn afstand kan herroepen.
§ 7. Onverminderd bepalingen in bijzondere wetten, heeft eenieder die van zijn vrijheid is benomen overeenkomstig de artikelen 1, 2 of 3, het recht, indien de verdachte hierom verzoekt, dat een door hem aangeduide derde over zijn aanhouding wordt ingelicht door de ondervrager of een door hem aangewezen persoon, via het meest geschikte communicatiemiddel.
De procureur des Konings of de met het dossier belaste onderzoeksrechter, naargelang van de stand van de procedure, kan bij een met redenen omklede beslissing deze inlichting uitstellen voor de duur die noodzakelijk is om de belangen van het onderzoek te beschermen, ingeval een van de volgende dwingende redenen zulks rechtvaardigen:
a) een dringende noodzaak om ernstige negatieve gevolgen voor het leven, de vrijheid of de fysieke integriteit van een persoon te voorkomen;
b) een dringende noodzaak om een situatie te voorkomen waarin substantiële schade aan de strafprocedure kan worden toegebracht.
§ 8. Eenieder die van zijn vrijheid is benomen overeenkomstig de artikelen 1, 2 of 3, heeft recht op medische bijstand. De kosten van de medische bijstand verleend tijdens de termijnen bedoeld in de artikelen 1, 2 en 3, vallen onder de gerechtskosten.
Onverminderd het in het eerste lid bepaalde recht, heeft deze persoon subsidiair het recht een onderzoek door een arts naar keuze te vragen. De kosten voor dit onderzoek vallen te zijnen laste.
§ 9. In het licht van de bijzondere omstandigheden van de zaak kan de procureur des Konings of de gelaste onderzoeksrechter, naargelang van de stand van de procedure, uitzonderlijk, bij een met redenen omklede beslissing, afwijken van de in de paragrafen 2 en 5 bepaalde rechten, ingeval een of meer van de volgende dwingende redenen zulks rechtvaardigen:
a) indien er sprake is van een dringende noodzaak om ernstige negatieve gevolgen voor het leven, de vrijheid of de fysieke integriteit van een persoon te voorkomen. De verhoren afgenomen zonder inachtneming van de in de paragrafen 2 en 5 bepaalde rechten worden uitgevoerd met als enig doel en voor zover noodzakelijk om de informatie te verkrijgen die essentieel is om ernstige negatieve gevolgen voor het leven, de vrijheid of de fysieke integriteit van een persoon te voorkomen;
b) indien onmiddellijk optreden noodzakelijk is om te voorkomen dat de strafprocedure substantiële schade wordt toegebracht. De verhoren afgenomen zonder inachtneming van de in de paragrafen 2 en 5 bepaalde rechten worden uitgevoerd met als enig doel en voor zover noodzakelijk om informatie te verkrijgen die essentieel is om te voorkomen dat de strafprocedure substantiële schade wordt toegebracht.
§ 10. Onverminderd artikel 184ter van het Wetboek van strafvordering, kan de procureur des Konings of de gelaste onderzoeksrechter, naargelang van de stand van de procedure, uitzonderlijk, bij een met redenen omklede beslissing tijdelijk afwijken van het zonder onnodig uitstel voorzien van de in paragrafen 2 en 5 bepaalde rechten, indien de geografische afstand waarop de verdachte zich bevindt het onmogelijk maakt om het recht op toegang tot een advocaat binnen die termijn te kunnen waarborgen en de uitoefening van deze rechten niet kan worden gerealiseerd via telefoon of videoconferentie. Deze bepaling is niet van toepassing op de verdachte die zich bevindt binnen de grenzen van de Staat zoals bedoeld in artikel 7 van de Grondwet.".

Art. 7. In artikel 16 van dezelfde wet, laatstelijk gewijzigd bij de wet van 3 augustus 2016, worden de volgende wijzigingen aangebracht:
1° in paragraaf 2 wordt het derde lid vervangen als volgt:
"De advocaat mag opmerkingen formuleren overeenkomstig artikel 47bis, § 6, 7), van het Wetboek van strafvordering.";
2° in paragraaf 2, vijfde lid, wordt de zin "Bij ontstentenis van de naleving van deze voorwaarden, wordt de inverdenkinggestelde in vrijheid gesteld." opgeheven;
3° paragraaf 4 wordt vervangen als volgt:
" § 4. Indien de verdachte nog geen advocaat heeft, herinnert de onderzoeksrechter hem eraan dat hij het recht heeft een advocaat te kiezen en neemt hij contact op met de permanentiedienst die wordt georganiseerd door de Orde van Vlaamse balies en de "Ordre des barreaux francophones et germanophone", of bij gebrek hieraan door de stafhouder van de Orde of zijn gemachtigde. Van die formaliteiten wordt melding gemaakt in het proces-verbaal van verhoor.";
4° in paragraaf 5, tweede lid, wordt de zin "Bij ontstentenis van deze mededelingen, wordt de inverdenkinggestelde in vrijheid gesteld." opgeheven;
5° in paragraaf 6, eerste lid, wordt de zin "Bij ontstentenis van de handtekening van de rechter, wordt de inverdenkinggestelde in vrijheid gesteld." opgeheven;
6° een paragraaf 6bis wordt ingevoegd, luidende:
" § 6bis. De verdachte die de taal van de procedure niet verstaat, heeft het recht om een vertaling van de relevante passages van het bevel te vragen in een taal die hij verstaat, zodanig dat hij geïnformeerd is over de hem ten laste gelegde feiten en hij zich effectief kan verdedigen, tenzij een mondelinge vertaling aan de verdachte werd verstrekt. Het verzoek dient ter griffie van de rechtbank van eerste aanleg te worden neergelegd, op straffe van verval, binnen drie dagen na het verlenen van het bevel tot aanhouding. De vertaling wordt verstrekt binnen een redelijke termijn.
Indien een mondelinge vertaling aan de verdachte werd verstrekt, wordt daarvan melding gemaakt in het bevel tot aanhouding.
De kosten van vertaling zijn ten laste van de Staat.".

Art. 8. In titel I van dezelfde wet wordt een hoofdstuk IV/1 ingevoegd, luidende:
"Hoofdstuk IV/1. - Bijstand van de advocaat bij de verhoren tijdens de periode van de handhaving van de voorlopige hechtenis".

Art. 9. In hoofdstuk IV/1, ingevoegd bij artikel 8, wordt een artikel 24bis/1 ingevoegd, luidende:
"Art. 24bis/1. De verdachte die zich in voorlopige hechtenis bevindt, heeft vanaf de betekening van het bevel tot aanhouding recht op vertrouwelijk overleg met zijn advocaat overeenkomstig artikel 20, § 1, recht op bijstand van een advocaat tijdens de verhoren die worden afgenomen en recht op de onderbreking van het verhoor overeenkomstig artikel 2bis, § 5, tweede lid. In het licht van bijzondere omstandigheden van de zaak kan de gelaste onderzoeksrechter beslissen te handelen overeenkomstig artikel 2bis, §§ 9 en 10.
Indien het verhoor op schriftelijke uitnodiging geschiedt met vermelding van een beknopte omschrijving van de feiten, van het recht op vertrouwelijk overleg met zijn advocaat, het recht op bijstand van zijn advocaat tijdens het verhoor, het recht om het verhoor eenmalig te onderbreken overeenkomstig artikel 2bis, § 5, tweede lid, en de rechten bepaald in artikel 47bis, § 2, 2) en 3), van het Wetboek van strafvordering, wordt betrokkene geacht zijn advocaat te hebben geraadpleegd.
Enkel de meerderjarige kan vrijwillig en weloverwogen afstand doen van het recht op bijstand van een advocaat tijdens het verhoor in een door hem gedateerd en ondertekend document, waarin hem de nodige informatie wordt verstrekt over de mogelijke gevolgen van een afstand van het recht op bijstand van een advocaat. Betrokkene wordt in kennis gesteld dat hij zijn afstand kan herroepen.
De verhoorder neemt contact op met de permanentie bepaald in artikel 2bis, § 2, teneinde de gekozen advocaat of zijn plaatsvervanger op te roepen voor het verhoor met vermelding van plaats, dag en uur. De advocaat die een verdachte die zich in voorlopige hechtenis bevindt bijstaat of die een andere advocaat opvolgt, meldt zijn tussenkomst onverwijld aan de in artikel 2bis, § 2, bedoelde permanentie.
Indien het verhoor niet op schriftelijke uitnodiging geschiedt of indien er tussen de uitnodiging en het verhoor geen vrije dag wordt gelaten, zijn de bepalingen van artikel 2bis, §§ 2 en 3, van toepassing."

HOOFDSTUK 5. - Wijzigingen van de wet van 19 december 2003 betreffende het Europees aanhoudingsbevel

Art. 10. In artikel 10/1 van de wet van 19 december 2003 betreffende het Europees aanhoudingsbevel, ingevoegd bij de wet van 25 april 2014, worden de volgende wijzigingen aangebracht:
a) de eerste zin van de bepaling onder 2° wordt aangevuld met de woorden "evenals van zijn recht om een derde van zijn vrijheidsbeneming op de hoogte te laten brengen";
b) de derde zin van de bepaling onder 2° wordt aangevuld met de woorden "en betreffende het recht om een derde van zijn vrijheidsbeneming op de hoogte te laten brengen";
c) een bepaling onder 2° /1 wordt ingevoegd, luidende:
"2° /1 van zijn recht om een advocaat in de uitvaardigende staat aan te wijzen. De advocaat in de uitvaardigende staat verleent bijstand aan de advocaat in België, door hem informatie en advies te verstrekken teneinde de persoon op wie het Europees aanhoudingsbevel betrekking heeft zijn rechten uit hoofde van Kaderbesluit 2002/584/JBZ daadwerkelijk te doen uitoefenen;".

Art. 11. In hoofdstuk III, afdeling 2, onderafdeling 1, van dezelfde wet wordt een artikel 10/3 ingevoegd, luidende:
"Art. 10/3. § 1. Ingeval de betrokken persoon zijn recht wenst uit te oefenen om een advocaat in de uitvaardigende staat aan te wijzen en hij nog geen advocaat in deze lidstaat heeft, brengt het openbaar ministerie de uitvaardigende autoriteit hiervan onverwijld op de hoogte.
§ 2. Het recht van de betrokken persoon om in de uitvaardigende staat een advocaat aan te wijzen laat de in deze wet bepaalde termijnen onverlet.".

Art. 12. In dezelfde wet wordt een artikel 34/1 ingevoegd, luidende:
"Art. 34/1. Ingeval de betrokken persoon zijn recht inroept om in België een advocaat aan te wijzen en hij nog geen advocaat heeft, neemt het openbaar ministerie contact op met de permanentiedienst die wordt georganiseerd door de Orde van Vlaamse balies en de "Ordre des barreaux francophones et germanophone". Het openbaar ministerie maakt de beschikbare informatie zonder onnodig uitstel over aan de uitvoerende autoriteit.".

HOOFDSTUK 6. - Inwerkingtreding

Art. 13. Deze wet treedt in werking op 27 november 2016.

Kondigen deze wet af, bevelen dat zij met 's Lands zegel zal worden bekleed en door het Belgisch Staatsblad zal worden bekendgemaakt.
Gegeven te Brussel, 21 november 2016.
FILIP
Van Koningswege :
De Minister van Justitie,
K. GEENS
Met 's Lands zegel gezegeld :
De Minister van Justitie,
K. GEENS

Rechtsleer:

• Bart De Smet, De Salduz bis-Wet. Een nieuwe waaier van procedurele rechten; RW 2016-2017, 772

• STEVENS, J., LATOIR, G., Het standpunt van de Orde van Vlaamse Balies [zaak Salduz en Panovits van het EHRM], T.Strafr. 2009, afl. 4, 219-226

• DECAIGNY, T., VAN GAEVER, J., Ruime interpretatie van de rechtspraak van het Hof: 'Salduz: Nemo tenetur en meer...', T.Strafr. 2009, afl. 4, 201-212

Gerelateerd

Links wetgeving:

Salduz wet

Wetboek van Strafvordering

Richtlijn inzake de organisatie van de bijstand door een advocaat vanaf het eerste verhoor binnen het kader van het Belgisch strafprocesrecht

Links rechtsleer:

De ondervraging analyse van een politietechniek

Recherchewetgeving toegelicht

De advocaat bij het verhoor. Een stand van zaken

Wet Consultatie- en Bijstandsrecht: antwoord op Salduz-rechtspraak

De Salduzregeling: Theorie en praktijk, vandaag en morgen

Handboek verhoren 1 (Reeks Politie praktijkboeken delen 1 en 2)

Salduz-sancties tijdens voorlopige hechtenis

Recht op bijstand van een advocaat tijdens een navolgend verhoor van een aangehouden verdachte

Salduz en derdenwerking

Voorwaarden van afstand van het recht op bijstand van een advocaat tijdens het verhoor voorafgaand aan het aanhoudingsbevel

Rechtsbijstand voorafgaand aan en tijdens het verhoor van kwetsbare verdachten: een complexe opdracht voor de advocaat

Links rechtspraak:

Bijstand van een advocaat tijdens het verhoor princiepsarrest Cassatie

Feitelijk recht op bijstand van advocaat voor beklaagde die niet van zijn vrijheid is beroofd

Salduzleer voorlopige hechtenis bijstand advocaat vanaf eerste verhoor

Recht gebruik computer of dossier in strafzaken op digitale drager

Verdachte die voorafgaand aan verhoor kennis had van tenlastelegging en advocaat kon raadplegen

Afstapping ter plaatse en bijstand van een advocaat

voorlopige hechtenis bijstand advocaat vanaf eerste verhoor

Afleggen van verklaring door verdachte zonder bijstand van een advocaat – Sanctie

Afleggen van belastende verklaring door andere verdachte zonder bijstand van een advocaat

Verhoor bijstand van advocaat voor verdachte in kwetsbare positie

Beklaagde kan zich niet beroepen op miskenning rechten van verhoor van een derde die belastende verklaringen aflegt, tenzij die derde zich op de miskenning van die rechten beroept en zijn verklaringen intrekt

Beklaagde kan zich niet beroepen op miskenning rechten van verhoor en bijstand advocaat voor een spontane verklaring die hij aflegde zonder beroving van zijn vrijheid

Beklaagde kan zich niet beroepen op miskenning rechten van verhoor en bijstand advocaat voor een spontane verklaring die hij aflegde in hechtenis met mogelijkheid vooraf overleg te hebben met zijn advocaat

Antwoorden op vragen van de politie maken het verhoor daarom nog niet spontaan

Verdachte die tijdens zijn vrijheidsberoving werd verhoord zonder bijstand van een raadsman en zonder cautie leidt niet tot de onontvankelijkheid van de strafvordering, maar enkel tot gebeurlijke uitsluiting of ontoelaatbaarheid van het onderzoek

Vernederende of onmenselijke behandelingen door de politie

Voorlopige hechtenis - sanctie bij verhoor zonder advocaat

Modellen:

Modellenboek Strafrecht

Verzoekschrift tot voorlopige invrijheidstrelling

Rechtsleer:

Marc De Swaef en Armand Vandeplas: De Salduz-story: lof der redelijkheid, RW 2011-2012,89

X., Wet consultatie en bijstandsrecht, NJW 248, 569

lees verder

↧

De invloed van het contractenrecht op de opname- en begeleidingsvrijheid van private voorzieningen in de jeugdhulp en gehandicaptenzorg

February 13, 2017, 2:28 am

≫ Next: Prijsbewimpeling en ondeelbare gehoudenheid

≪ Previous: Salduz bis wet

Publicatie

Auteur:

VERSWEYVELT A.

Tijdschrift:

Rechtskundig Weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

723

Samenvatting

Zijn instellingen voor jeugdzorg en gehandicaptenzorg verplicht tot opname van kinderen en gehandicapten. Kunnen welzijnsvoorzieningen een opname weigeren. Zijn er bepalingen in het (contracten)recht die verplichten tot opname?

Inhoudstafel tekst:

I. Inleiding

II. Juridische kwalificatie van de zorgovereenkomst

III. De invloed van het contractenrecht op de opnamevrijheid: de precontractuele fase

A. Contractvrijheid als uitgangspunt

B. Onrechtmatige contractweigering als beperking op de vrijheid om al dan niet te contracteren

1° Algemeen kader

2°Contractweigering als precontractuele fout

3° Contractweigering als rechtsmisbruik

4°Contractweigering als contractuele fout

C. Discriminatieverbod als beperking op de vrijheid om de wederpartij te kiezen

IV. De invloed van het contractenrecht op de begeleidingsvrijheid: de uitvoering van de overeenkomst

A. Bindende kracht van de overeenkomst

B. Eenzijdige beëindiging van de overeenkomst

1° Eenzijdige beëindiging van overeenkomsten van onbepaalde duur

2°Eenzijdige beëindiging van overeenkomsten van bepaalde duur

3° Bedongen opzegbevoegdheid

V. Besluit

•A.-S. Versweyvelt en J. Put, De opname- en begeleidingsplicht in de jeugdhulp en de gehandicaptenzorg. Juridisch onderzoek naar het principe, de grondslagen en de uitwerking van een opname- en/of begeleidingsplicht, met de focus op private voorzieningen in de jeugdhulp en zorg voor personen met een handicap, Leuven, Instituut voor Sociaal Recht KU Leuven, september 2016, 142 p.), raadpleegbaar op www.law.kuleuven/isr/onlinepublicaties.html.

• L. Van Assche en J. Put, Juridisering van de zorgsector. Een verkennende begrips- en fenomeenstudie, Leuven, Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, 2013, 161 p., www.law.kuleuven.be/isr/juridisering-van-de-zorgsector.

• T. Goffin, De professionele autonomie van de arts. De rechtspositie van de arts in de arts-patiëntrelatie, Brugge, die Keure, 2011, p. 290, nr. 697

• S. Stijns, Leerboek verbintenissenrecht. Boek 1, Brugge, die Keure, 2005, p. 27, nr. 34.

• F. Vermander, De opzegging van overeenkomsten, Antwerpen, Intersentia, 2014, p. 391, nr. 489.

• J. Bosmans, «Een juridische invalshoek. Vrijheidsbeperking bij plaatsing van minderjarigen in Vlaamse voorzieningen voor jeugdzorg» in S. Opdebeeck en C. Van Audenhove (eds.), De regels van het huis. Omgaan met vrijheidsbeperking in de gehandicaptenzorg en in de bijzondere jeugdzorg, Leuven, Acco, 2001, (165) 192

• H. Nys en P. Quaethoven, Zorgen voor welzijn: overheid en welzijnszorg in Vlaanderen, Leuven, Acco, 1984, 54.

14 K. Herbots, E. Ankaert, E. Van Grunderbeek en J. Put, Professioneel omgaan met risico’s. Juridisch onderzoek naar de aansprakelijkheid van private non-profit voorzieningen met de focus op jeugdhulp en kinderopvang, Brussel, Politeia, 2012, p. 13-14, nr. 39. Zie ook: G. Loosveldt, «Voor een (h)erkende welzijnscliënt» in G. Loosveldt en B. Van Buggenhout (eds.), Cliëntgerichte perspectieven in de welzijnszorg, Leuven, Garant, 2000, (1) 56-57.

• K. Swerts, J. Deene, C. Vanackere en K. Marchand, «De overeenkomst. Definitie, soorten en basisbeginselen» in B. Claessens, T. Hens, D. Lejeune en J. Roodhooft (eds.), Bestendig handboek verbintenissenrecht, Mechelen, Kluwer, 2014, losbl., (3), p. 13, nr. 1334.

• K. Swerts, J. Deene, C. Vanackere en K. Marchand, o.c., in B. Claessens, T. Hens, D. Lejeune en J. Roodhooft (eds.), Bestendig handboek verbintenissenrecht, p. 13, nr. 1331.

• A. De Boeck, Informatierechten en -plichten bij de totstandkoming en uitvoering van overeenkomsten: grondslagen, draagwijdte en sancties, Antwerpen, Intersentia, 2000, p. 177, nr. 404

• H. Geens, «Precontractuele aansprakelijkheid» in Vlaamse Conferentie bij de balie te Antwerpen (ed.), Actueel aansprakelijkheidsrecht, Gent, Larcier, 2012, (39) 40.

• A. De Boeck, «De precontractuele fase als ontmoetingsplaats voor buitencontractuele en contractuele aansprakelijkheid: de schade ten gevolge van tekortkomingen tijdens de precontractuele fase nader geanalyseerd» in S. Stijns en P. Wéry (eds.), De raakvlakken tussen de contractuele en de buitencontractuele aansprakelijkheid, Brugge, die Keure, 2010, (137), p. 139-140, nr. 8

• Cass. 7 oktober 2011, RW 2012-13, 1118, noot S. Jansen en S. Stijns.

• A. Van Oevelen en C. Cauffman, «Contractvrijheid, contractweigering en antidiscriminatie» in Bijzondere overeenkomsten, XXXIVste Postuniversitaire Cyclus Willy Delva, Mechelen, Kluwer, 2008, (439) p.449, nr. 19.

• C. Vervack, De rol van de rechter in de precontractuele fase. Schadeherstel bij afgebroken onderhandelingen, Brugge, die Keure, 2015, p. 54-57, nrs. 52-57.

• A. Vandenberk en I. De Coster, «De invalshoek van de directie» in S. Opdebeeck en C. Van Audenhove (eds.), De regels van het huis. Omgaan met vrijheidsbeperking in de gehandicaptenzorg en in de bijzondere jeugdzorg, Leuven, Acco, 2001, (25) 31.

• A. De Boeck en F. Vermander, «Rechtsmisbruik in het contractenrecht: de rechtsuitoefening aan banden gelegd» in A. Van Oevelen, S. Rutten en J. Rozie (eds.), Rechtsmisbruik, Antwerpen, Intersentia, 2015, (29), p. 31, nr. 3.

• Cass. 7 oktober 2011, AR C.10.0227.F., RW 2012-13, 1118, noot S. Jansen en S. Stijns.

• S. Stijns en S. Jansen, «De basisbeginselen van het contractenrecht: kroniek van de recentste evoluties», TBBR 2013, (2), p. 8, nr. 16.

• A. De Boeck, «Contractweigering en het verbod van rechtsmisbruik de contractvrijheid onder druk» (noot onder Cass. 7 oktober 2011), TBBR 2012, (491) 495

• M. Bollen, «Precontractuele aansprakelijkheid voor het afspringen van onderhandelingen, in het bijzonder m.b.t. een acquisitieovereenkomst», TBBR 2003, (136), p. 141, nr. 14

• A. De Boeck, «De precontractuele aansprakelijkheid anno 2010» in S. Stijns, I. Samoy en A. De Boeck (eds.), Verbintenissenrecht, Themis, Brugge, die Keure, 2010, (1), p. 4-7, nrs. 8-10

• R. Dekkers, A.-L. Verbeke, K. Vanhove, N. Carette en G. Baeteman, Handboek burgerlijk recht, III, Antwerpen, Intersentia, 2007, p. 104, nr. 201

• P. Wéry, L’exécution forcée en nature des obligations contractuelles non pécuniaires: une relecture des articles 1142 à 1144 du Code civil, Brussel, Kluwer, 1993, p. 203-208, nrs. 149-151.

• B. De Smet, Juridische aanpak van problemen rond opvoeding. Begeleiding van kinderen in nood en onbuigzame pubers, Antwerpen, Intersentia, 2008, 127.

• C. Cauffman, «Discriminatie bij bijzondere overeenkomsten», RW 2006-07, (287), p. 299, nr. 47.

• D. De Prins, S. Sottiaux en J. Vrielink, Handboek discriminatierecht, Mechelen, Kluwer, 2005, p. 474, nr. 1196.

• S. Sottiaux en J. Vrielink, «Verschillende gelijkheden? Recente Europese en nationale rechtspraak over discriminatie» in A. Alen, G. Maes en S. Sottiaux (eds.), Publiekrecht, Themis, Brugge, die Keure, 2011, (23) 28.

• G. Loosveldt, «Zorg: van verwachting tot voorwerp van een recht» in F. Deven en T. Jacobs (eds.), Vooruitdenken over zorg in Vlaanderen, Antwerpen, Garant, 2005, (25) 36.

• K. Swerts, J. Deene, C. Vanackere en K. Marchand, o.c., in B. Claessens, T. Hens, D. Lejeune en J. Roodhooft (eds.), Bestendig handboek verbintenissenrecht, p. 27, nr. 1388

• A. Van Oevelen, «De eenzijdige wijziging en beëindiging van de verzekeringsovereenkomst door de verzekeraar: bestaat er een recht op behoud van een verzekering?», RW 2003-04, (1081), p. 1083, nr. 5

• R. Van Ransbeeck, «Schorsing en beëindiging van overeenkomsten. Opzegging» in OBO, 2005, afl. 63, (1) 5.

• S. Rutten, «De eenzijdige beëindiging door de cliënt van de overeenkomst gesloten met de beoefenaar van een vrij beroep», TBH 2002, (83), p. 85, nr. 6.

• S. Stijns, De gerechtelijke en de buitengerechtelijke ontbinding van overeenkomsten: onderzoek van het Belgische recht getoetst aan het Franse en het Nederlandse recht, Antwerpen, Maklu, 1994, p. 601-654, nrs. 459-481.

• A. Van Oevelen, «De buitengerechtelijke ontbindingsverklaring van wederkerige overeenkomsten wegens wanprestatie door het Hof van Cassatie aanvaard» (noot onder Cass. 2 mei 2002), RW 2002-03, (503), p. 505, nr. 6).

• M. De Man, De verbintenisrechtelijke tijdsbepaling, Brugge, die Keure, 2013, p. 337, nr. 472.

• R. Van Ransbeeck, «Schorsing en beëindiging van overeenkomsten. Opzegging» in OBO, 2005, afl. 63, (1) 5-6

Gerelateerd

Links wetgeving:

wet tot afschaffing van de familieraad en tot wijziging van verscheidene wetsbepalingen inzake de voogdij over minderjarigen.

Burgerlijk wetboek

Links rechtsleer:

minderjarigen en hun procespositie

Verlengde minderjarigheid

De rechtspleging voor de jeugdgerechten in civielrechtelijke zaken

De hervorming van het Jeugdbeschermingsrecht

Inleiding tot het jeugdbeschermingsrecht

Jeugd uit de Marge

Compendium van het Personen- en Familierecht

Beginselen van Burgerlijk Recht - Personen- en Familierecht 1945

De weg terug

De verlengde minderjarigheid

Personen- en samenlevingsrecht Kroniek 2013-2014

De wet op de strafrechtelijke bescherming van minderjarigen: nieuwe strafbaarstellingen en grotere territoriale gelding

Onbekwaamheid en bescherming - Praktische handleiding meerderjarige onbekwame

Onbekwaamheid en bescherming Praktische handleiding meerderjarige onbekwame

R&P Contracteren en procederen met wilsonbekwamen en wilsgestoorden

Links rechtspraak:

Schenking door grootouders aan kleinkinders onder last van discretionair beheer door de bank en met behoud van de vruchten kan door de ouders namens hun kinderen na machtiging door de Vrederechter aanvaard worden

Wet die nieuwe schorsingsgrond van de verjaring instelt is van onmiddellijke toepassing

Schenking door ouders aan minderjarigen

Dakloze minderjarige en recht installatiepremie van OCMW

Gedwongen plaatsing - arrestatie minderjarige

Schadevergoeding aan minderjarige

Beroep tegen administratieve beslissing van de voetbalbond ten aanzien van minderjarigen wordt gebracht voor de jeugdrechter

Ongeval met gestolen motorrijtuig door minderjarige verhaal verzekering op de ouders

Bekwaamheid van minderjarige overeenkomsten af te sluiten voor dagelijkse uitgaven

Gekwalificeerde benadeling – Ruil

Europees aanhoudingsbevel en 16 jarige

Procesonbekwaamheid van de minderjarige

Gekwalificeerde benadeling – bij vereffening-verdeling

Gekwalificeerde benadeling – bij echtscheiding

Bibliotheek

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

↧

Prijsbewimpeling en ondeelbare gehoudenheid

February 13, 2017, 2:57 am

≫ Next: Herleiding dwangsom door onmogelijkheid hoofdveroordeling die een bouwvergunning vereist te voldoen

≪ Previous: De invloed van het contractenrecht op de opname- en begeleidingsvrijheid van private voorzieningen in de jeugdhulp en gehandicaptenzorg

Instantie: Grondwettelijk hof (arbitragehof)

Datum van de uitspraak:

don, 22/09/2016

A.R.:

115/2016

Artikel 203, eerste lid, van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, zoals het van toepassing is in het Waalse Gewest, schendt de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, in zoverre het toelaat dat het ontdoken recht ondeelbaar verschuldigd is door de partijen bij een verkoopakte die niet hebben deelgenomen aan de bewimpeling van een deel van de verkoopprijs of daarvan geen kennis hadden.

Publicatie

tijdschrift:

juridat

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Arrest nr. 115/2016

Onderwerp van de prejudiciële vraag

Bij vonnis van 22 april 2015 (…) heeft de Rechtbank van Eerste Aanleg Henegouwen, afdeling Bergen, de volgende prejudiciële vraag gesteld:

Noot:

De wettelijke bepaling waarover het grondwettelijk Hof uitspraak deed (art. 203, eerste lid van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten), is niet van toepassing in Vlaanderen, doch enkel in het Waalse Gewest. Evenwel geldt in Vlaanderen een gelijklopende wettelijk bepaling (in art. 3.18.0.0.14 van de Vlaamse Codex Fiscaliteit).

Gerelateerd

Links rechtsleer:

Fiscale fraude

Frauderen is kinderspel

Links wetgeving:

Vlaamse codex fiscaliteit

lees verder

↧

Herleiding dwangsom door onmogelijkheid hoofdveroordeling die een bouwvergunning vereist te voldoen

February 13, 2017, 3:13 am

≫ Next: Onrechtmatig toegeëigende gelden zijn geen loon

≪ Previous: Prijsbewimpeling en ondeelbare gehoudenheid

Plaats van uitspraak: Brussel

Instantie: Hof van Cassatie

Datum van de uitspraak:

don, 26/05/2016

A.R.:

C.14.0032.N

Van 'onmogelijkheid' om aan de hoofdveroordeling te voldoen als bedoeld in artikel 1385quinquies Gerechtelijk Wetboek is sprake indien zich een situatie voordoet waarin de dwangsom zijn zin als dwangmiddel verliest, dit wil zeggen als geldelijke prikkel om nakoming van de veroordeling zoveel mogelijk te verzekeren; dit is het geval indien het onredelijk zou zijn om van de veroordeelde meer inspanning en zorgvuldigheid te vergen dan hij heeft betracht.

Indien de voldoening van de hoofdveroordeling afhankelijk is van het verkrijgen van een vergunning van de overheid, levert de weigering tot aflevering van deze vergunning, in beginsel, een onmogelijkheid op om aan de hoofdveroordeling te voldoen, tenzij het niet-verkrijgen van de vergunning te wijten is aan de nalatigheid van de veroordeelde.

Publicatie

tijdschrift:

juridat

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Nr. C.14.0032.N
1. J. M.,
2. A. V. K.,
eiseressen,
tegen
1. M. M.,
2. E. M.,
verweerders,

I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF
Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in hoger beroep van de rechtbank van eerste aanleg te Gent van 20 september 2013.

II. CASSATIEMIDDEL
De eiseressen voeren in hun verzoekschrift, dat aan dit arrest is gehecht, een mid-del aan.

III. BESLISSING VAN HET HOF
Beoordeling
Ontvankelijkheid van het middel

Gerelateerd

Links rechtspraak:

Dwangsom bewijs van de verbeurte door vermoedens

Bewijs verbeurte dwangsommen bij omgangsregelingen

Bewijslast van verbeurte dwangsommen en normdoel

Auteursrecht kwade trouw en verbeurdverklaring

Vordering tot uitlegging of verbetering van vonnis schorst uitvoerbare kracht van de dwangsom niet

Dwangsomrechter in beroep

Verbeurte dwangsom beoordeling door beslagrechter

Dwangsom vergt geen opgelegde respijttermijn

Onmogelijkheid tot voldoening van een verplichting van bij de uitspraak van de dwangsom laat dwangsomrechter toe de dwangsom op te heffen

Beslagrechter kan toetsen of de verbeurte van de dwangsom nog actueel en doeltreffend is

Dwangsom vergt een inbreuk zonder enige redelijke discussiemogelijkeid

Dwangsommen bij omgangsregelingen

Vergoedingsbedrag voor het zonder toestemming reproduceren van beschermde werken of intellectuele eigendom

Auteursrecht en stakingsvordering

Dwangsom in kortgeding versus uitspraak ten gronde

Auteursrecht vereist niet dat het werk de stempel draagt van de persoonlijkheid van de auteur.

schending auteursrecht en-afdracht van de genoten winst door de inbreuk

Schending auteursrecht en-forfaitaire schadeloosstelling naar billijkheid

Schending auteursrecht en-vordering tot vernietiging

De onderhoudsplicht van de nabuur die zijn woning laat verkrotten

Dwangsom blijft verschuldigd wanneer de gewraakte toestand ophoudt maar vervangen wordt door een gelijkwaardige even laakbare daad of toestand

Wonen naast een krotwoning burenhinder en oplossingen

De vordering voor de Correctionele Rechtbank wegens verhuur van krotwoningen en de overschrijving in het hypotheekkantoor van deze vorderingen

Het misdrijf verhuring van krotwoning en de verbeurdverklaring.

Verhuring van krotwoning en herstelvordering

Dwangsom in strafzaken pas uitwerking na beteking cassatieberoep

Dwangsom in strafprocedure

Dwangsom en herstelvordering

Dwangsom omgangsregeling en aanwending ouderlijk gezag en overtuiging

Voorlegging van een stuk onder verbeurte van een dwangsom

sommatie tot neerlegging van een stuk onder verbeurte van een dwangsom

Dwangsomrechter blijft eerste rechter zolang geen uitspraak in beroep

Dwangsom voor de raad van state

dwangsom en voorafgaande betekening

Kunnen kinderen weigeren bij vader of moeder te gaan

Verbeurte dwangsom beslagrechter beoordeelt of de voorwaarden voor de dwangsom vervuld zijn

Verbeurte dwangsom vereiste van betekening

Beslagrechter kan de draagwijdte bepalen van een duidelijke ondubbelzinnige dwangsom

Verstekvonnis dat niet binnen het jaar betekend werd, kan dienen om zonder machtiging bewarend beslag te leggen

Een vonnis is een machtiging om bewarend beslag te leggen ten belope van de veroordeling

Dwangsom uitvoering in buitenland vergt exequatuur

Dwangsom kan niet verbeurd gedurende de tijd dat wegens het instellen van een rechtsmiddel de gedwongen tenuitvoerlegging van de hoofdveroordeling is geschorst.

Dwangsom vanaf beteking of na verloop respijttermijnkan niet verbeurd gedurende de tijd dat wegens het instellen van een rechtsmiddel de gedwongen tenuitvoerlegging van de hoofdveroordeling is geschorst.

Dwangsom met termijn van respijt vanaf betekening

Dwangsom met respijttermijn kan niet verbeurd na betekening gevolgd door de respijttermijn

Dwangsom kan in strafzaken slechts verbeurd na betekening arrest dat Cassatieberoep verwerpt

Beslagrechter interpreteert de dwangsom niet, maar onderzoekt wel de draagwijdte van de dwangsom

Stakingsvordering kan toegekend als de onwettige staat gestopt is maar er nog risico bestaat op herhaling

Enkel handelingen voortgezet na de bekrachtiging van een bevel tot staking kunnen voorwerp uitmaken van een administratieve geldboete

Auteursrecht toevallige gelijkenis bewijslast jongere werk dient vermoeden van reproductie te weerleggen bij voldoende overeenstemming

Auteursrecht ook op originele werken met bindteksten die tot het publiek domein behoren

Plagiaat computerprogramma's

Licenties op auteursrecht geen bevoegdheid op basis auteurswet

Auteursrecht en recht op vaderschap en eerbied

Geen dwangsom mogelijk voor een vordering tot het bekomen van de helft van de kinderbijslag

Beoordeling van de onmogelijkheid om de hoofdveroordeling te voldoen waaraan de dwangsom is gekoppeld

Dwangsomverplichting uit te voeren in buitenland vereist exequaturprocedure

Dwangsom onmogelijkheid en beperking van de dwangsom

Links rechtsleer:

Uw rechten tegenover de gerechtsdeurwaarder en uw schuldeisers

Uw rechten tegenover de gerechtsdeurwaarder en uw schuldeisers deel 2

Personen- en familierecht Cahier 61 Themis

De dwangsom in het familierecht Overzicht rechtspraak 2003-2011

Casebook 20 jaar dwangsom

Actuele knelpunten inzake beslag executie van dwangsommen

Dwangsom APR

Dwangsom omdat het moet

Een revolutionaire hervorming: de dwangsom

Links wetgeving:

gerechtelijk wetboek gecoördineerde wetgeving burgerlijke rechtspleging atikel 664 tot 1385undecies

Gerechtelijk wetboek

Verordening (EG) nr. 44/2001 2212/2000 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken

Modellen:

Modelopdracht aan gerechtsdeurwaarder tot stuiting van de verjaring van een dwangsom

Model dagvaarding door de schuldenaar tot opheffing. opschorting of vermindering van de dwangsom

Model dagvaarding in kortgeding tot verbeurte van een dwangsom

Aanvullende rechtspraak:

Hof van Cassatie, 1e Kamer – 5 december 2008, RW 2010-2011, 1775

L.H. en NV P.R.P. t/ NV S.B.M.E.

I. Rechtspleging voor het Hof

Het cassatieberoep is gericht tegen een arrest, op 16 oktober 2006 gewezen door het Hof van Beroep te Brussel.

...

III. Beslissing van het Hof

Beoordeling

...

Tweede onderdeel

3. Krachtens art. 2251 BW loopt de verjaring niet tegen hen voor wie de wet een uitzondering maakt. Deze bepaling strekt ertoe te beletten dat de verjaring verder loopt tegen diegene die op grond van de wet verhinderd wordt de betaling van zijn schuldvordering te verkrijgen.

4. Het instellen van een vordering tot uitlegging of verbetering van een vonnis als bedoeld in art. 793 en 794 Ger.W. heeft niet tot gevolg dat de uitvoerbare kracht van de uit te leggen of de te verbeteren beslissing wordt geschorst.

Dit is evenmin het geval voor de tenuitvoerlegging van de aan de uit te leggen of te verbeteren beslissing verbonden dwangsom. Het behoort immers, volgens het arrest nr. 84/3 van 5 juli 1985 van het Benelux- Gerechtshof, tot de aard van de dwangsom dat zij niet eisbaar is voor een tijdsruimte waarin geen gedwongen tenuitvoerlegging mogelijk is maar wel eisbaar als die tenuitvoerlegging mogelijk blijkt.

5. Het onderdeel dat ervan uitgaat dat de verjaring van de dwangsom wordt geschorst als gevolg van een vordering tot uitlegging van de beslissing van de rechter die de dwangsom heeft opgelegd, berust op een onjuiste rechtsopvatting.

Het onderdeel faalt naar recht.

lees verder

↧

Onrechtmatig toegeëigende gelden zijn geen loon

February 13, 2017, 5:28 am

≫ Next: Vordering uitsluiting recht op werkloosheidsuitkeringen is in geld waardeerbare vordering

≪ Previous: Herleiding dwangsom door onmogelijkheid hoofdveroordeling die een bouwvergunning vereist te voldoen

Instantie: Hof van Cassatie

Datum van de uitspraak:

don, 28/04/2016

A.R.:

F.15.0078.N-F.16.0003.N

Het begrip 'bezoldigingen van werknemers' in de zin van de artikelen 30, 1° en 31, eerste lid, en tweede lid, 1° en 2°, van het WIB92, omvat niet de gelden die een werknemer zich onrechtmatig heeft toegeëigend ten nadele van zijn werkgever, ook al is dit gebeurd bij de uitoefening van de dienstbetrekking waarvoor hij was aangeworven, onverminderd de eventuele belastbaarheid van deze gelden op een andere grondslag (1). (1) Zie concl. OM; het Hof heeft zich in het arrest evenwel niet uitgesproken over de belastbaarheid van bedoelde gelden op een andere wettelijke basis (divers inkomen, baten van een winstgevende bezigheid of winsten), zoals thans uitdrukkelijk blijkt uit het arrest (cf. de woorden: ' onverminderd de eventuele belastbaarheid van deze gelden op een andere grondslag).

Publicatie

tijdschrift:

juridat

Nr. F.15.0078.N
1. FV, in zijn hoedanigheid van sekwester over de ten laste van de tweede en derde eisers in beslag genomen roerende goederen en van beheer-der ad hoc over de roerende en onroerende goederen die toebehoren aan de tweede en derde eisers,
2. L D,
3. D R,
eisers,
tegen
BELGISCHE STAAT, vertegenwoordigd door de minister van Financiën, met kabinet te 1000 Brussel, Wetstraat 12, voor wie optreedt de gewestelijk directeur der directe belastingen te Gent, met kantoor te 9050 Gentbrugge, Gaston Crom-menlaan 6, bus 604,

Gerelateerd

Links wetgeving:

Wetboek inkomstenbelastingen WIB 1992

lees verder

↧

Vordering uitsluiting recht op werkloosheidsuitkeringen is in geld waardeerbare vordering

February 13, 2017, 5:38 am

≫ Next: Precontractuele informatie termijn van 1 jaar berekening

≪ Previous: Onrechtmatig toegeëigende gelden zijn geen loon

Plaats van uitspraak: S.14.0052.N

Instantie: Hof van Cassatie

Datum van de uitspraak:

maa, 11/04/2016

De vordering van een werkloze die strekt tot de vernietiging van de beslissing van de Rijksdienst voor arbeidsvoorziening waarbij hij wordt uitgesloten van het recht op werkloosheidsuitkeringen en waarbij het bedrag van de onrechtmatig ontvangen uitkeringen die worden teruggevorderd in de bestreden administratieve beslissing is vastgesteld, betreft een in geld waardeerbare vordering (1). (1) Cass. 13 september 1999, AR S.99.0058.N, AC 1999, nr. 455 en vgl. Cass 17 maart 1980, AC 1979-80, nr. 450.

Publicatie

tijdschrift:

juridat

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Nr. S.14.0052.N
E T,
eiser,
toegelaten tot het voordeel van de kosteloze rechtspleging bij beslissing van het bureau voor rechtsbijstand van 4 juni 2014, nr G.14.0088.N,
tegen
RIJKSDIENST VOOR ARBEIDSVOORZIENING, met zetel te 1000 Brussel, Keizerslaan 7,
verweerder,

I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF
Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het arbeidshof te Antwerpen van 13 maart 2014.

II. CASSATIEMIDDELEN
De eiser voert in zijn verzoekschrift dat aan dit arrest is gehecht, twee middelen aan.

Noot:

• S. Voet, «Rechtsplegingsvergoeding per gerechtelijke band: Where will it all end?»,, Kantteking RW 2010-2011, 888

• Stefaan Voet Rechtsplegingsvergoeding bij een gemengde vorderiing Hof van Cassatie hakt de knoop door, noot onder Cass. 15 januari 2010, RW 2010-2011, 874.

Met toelichting over de verschillende standpunten inzake rechtsplegingsvergoedingen bij meerdere vorderingen gelardeerd met rechtspraak en rechtleer.

Gerelateerd

Links rechtspraak:

Casinos arrest rechtsplegingsvergoeding

Rechtsplegingsvergoeding en afstand van geding

Rechtsplegingsvergoeding en Raad van State

Rechtsplegingsvergoeding toegekend door de kortgedingrechter wanneer geen beslissing ten gronde tussenkomt

Rechtsplegingsvergoeding maximumbedrag niet toewijsbaar op grond van aanzienlijk vermogen

Geen rechtsplegingsvergoeding voor partij zonder advocaat

Rechtsplegingsvergoeding verschuldigd door Gemeenschappelijk Waarborgfonds voor de strafrechter

Beperking van de rechtsplegingsvergoeding is gemotitveerd ter vrijwaring van de toegang tot de rechter

Recht van verdediging en raad van State

Rechtsplegingsvergoeding pro deo rechtsbijstand en tweedelijnsbijstand

Rechtsplegingsvergoeding en voogd ad hoc

Vrijwillige tusssenkomst verzekeraar en rechtsplegingsvergoeding

Tusssenkomst verzekeraar in de strafprocedure

Lening op interest maximum 0,5% verhoging bij achterstallige betaling artikel 1907 BW

Beslag en executiegeschillen zijn niet in geld waardeerbare vorderingen

Rechtsplegingsvergoeding volgens bedrag laatste conclusie of volgens herleiding in graad van beroep

Rechtsplegingsvergoeding voor de advocaat van de gerechtelijke mandataris

Verhoging rechtsplegingsvergoeding

Maximum RPV door omvangrijkheid conclusies

Rechtsplegingsvergoeding en pluraliteit van vorderingen

Mededeling stukken aan beroepsinstantie en procedure Raad van State

Rechtsplegingsvergoeding en overgewaardeerde vorderingen

Rechtsplegingsvergoeding en meerdere partijen die in het gelijkgesteld worden

Rechtsplegingsvergoeding is een tegmoetkoming in advocaatskosten

Rechtsplegingsvergoeding kan niet hoger zijn dan de advocaatskosten

Rechtsplegingsvergoeding verhoogd of verlaagd door de rechter

Voogd ad hoc heeft geen recht op rechtsplegingsvergoeding

Geen BTW op rechtsplegingsvergoeding

Verhaalbaarheid erelonen boven rechtsplegingsvergoeding door rechter gelezen als vordering maximum RPV versus beschikingsbeginsel

Europees Hof stelt de rechtsplegingsvergoeding in vraag

Geen rechtsplegingsvergoeding voor een partij die geen vordering stelt

Van basisbedrag rechtsplegingsvergoeding kan slechts op vordering van de partijen worden afgeweken

Rechtsplegingsvergoeding na deelbetaling in de loop van het geding

Links rechtsleer:

Gerechtskosten

Rechtsplegingsvergoeding: art. 1017 Ger.W. leidt tot divergente interpretaties

Links wetgeving:

gerechtelijk wetboek gecoördineerde wetgeving burgerlijke rechtspleging atikel 664 tot 1385undecies

Gerechtelijk wetboek

lees verder

↧

Precontractuele informatie termijn van 1 jaar berekening

February 13, 2017, 5:47 am

≫ Next: Ontslag notaris en gevolgen voor werknemers

≪ Previous: Vordering uitsluiting recht op werkloosheidsuitkeringen is in geld waardeerbare vordering

Instantie: Hof van Cassatie

Datum van de uitspraak:

don, 12/05/2016

A.R.:

C.15.0218.N

De termijn van één maand volgend op de afgifte van het precontractueel informatiedocument, voor het verstrijken waarvan geen enkele verbintenis mag worden aangegaan, is geen verjaringstermijn en betreft evenmin een termijn voor het verrichten van een proceshandeling; Artikel 2260 van het Burgerlijk Wetboek, noch de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek zijn derhalve op de berekening van de termijn van toepassing.

Publicatie

tijdschrift:

juridat

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Nr. C.15.0218.N
ALLCAS bvba, met zetel te 3650 Dilsen-Stokkem, Erteveld 69,
eiseres,
tegen
CARREFOUR BELGIUM RETAIL ASSOCIATES nv, met zetel te 1140 Evere, Olympiadenlaan 20,
verweerster,

I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF
Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Brussel van 17 november 2014.

II. CASSATIEMIDDELEN
De eiseres voert in haar verzoekschrift dat aan dit arrest gehecht is, drie middelen aan.

III. BESLISSING VAN HET HOF
Beoordeling

Noot:

E. De Kezel, De voorverbintenissen in het aansprakelijkheidsrecht, RABG, 2012/01, p. 9 (I)

E. De Kezel, De voorverbintenissen in het aansprakelijkheidsrecht, RABG, 2012/01, p. 20 (II)

Gerelateerd

Links rechtspraak:

IPR toepasselijk recht inzake precontractuele fout

Franchising, arbitrage en precontractuele aansprakelijkheid

Aanvaarding van aanbod moet volledig zijn om overeenkomst tot stand te brengen

Substantiële elementen van de overeenkomst

Beginselakkoord

Precontractuele aansprakelijkheid bij afbreken van onderhandelingen

Onrechtmatig afbreken onderhandeling culpa in contrahendo

Precontracttuele aansprakelijkheid voor fouten bij de onderhandelingen over een contract

Franchising, Mondelinge uitleg voldoet niet aan de wet precontractuele Informatieverplichting van 19/12/2005

Mede-ondertekening zaakvoerders van de franchisenemer sluit Wet Precontractuele Informatieverplichting niet uit

Nietigheid van de franchise overeenkomst impliceert dat de partijen dienen teruggeplaatst te worden in de situatie van voor het contract.

Afrekening tussen partijen na nietigheid van de franchise overeenkomst

Terbeschikkingstelling horecamateriaal met afnameverplichting valt niet onder de toepassing wet precontractuele informatie

Definitie en inhoud van Franchisingscontract

Precontractuele aansprakelijkheid, aansprakelijkheid bij het verbreken van besprekingen

Links rechtsleer:

Onderzoeks- en mededelingsverplichting in het contractenrecht

lees verder

↧

Ontslag notaris en gevolgen voor werknemers

February 14, 2017, 4:54 am

≫ Next: Schadevergoeding wegens verkeersagressie en bevoegdheid vrederechter

≪ Previous: Precontractuele informatie termijn van 1 jaar berekening

Plaats van uitspraak: Antwerpen

Instantie: Arbeidshof

Datum van de uitspraak:

vri, 07/03/2014

Net zo min als de curator treedt de plaatsvervangende notaris op als werkgever wanneer hij het bij het notariaat in dienst zijnde personeel ontslaat.

Het ontslag dat weliswaar feitelijk door de plaatsvervangende notaris als notaris-plaatsvervanger doorgevoerd wordt, wordt juridisch geacht een rechtshandeling te zijn, uitgevoerd door de oorspronkelijke notaris als vervangen notaris, die er dan ook door gebonden is, ongeacht of de plaatsvervangende notaris een fout heeft begaan bij de uitvoering van de opdracht. Het begaan van een fout door de lasthebber bij de uitvoering van zijn opdracht kan overigens niet gelijkgesteld worden met de overschrijding van de grenzen van de gegeven opdracht.

Publicatie

tijdschrift:

Rechtskundig Weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

749

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

C. in hoedanigheid van plaatsvervangend notaris A. t/ T. en A.

...

IV. Ten gronde

1. De feiten

Mevrouw T. trad op 15 oktober 1977 in dienst van notaris J.A., vader van de heer A.

Gerelateerd

Links rechtspraak:

Aansprakelijkheid van de notaris integrale vergoedingsplicht

Links rechtsleer:

sociaal compendium Arbeidsrecht

Werkpocket 2011: uw practische gids voor sociale wetgeving, alles over rechten en plichten op de werkvloer

Bijzondere opzegtermijnen

Aanwerven, tewerkstellen & ontslaan

Handboek Ontslag

De 50 niet te maken fouten bij ontslag

Kroniek Ontslagrecht

Nieuwe ontslagregeling

Aanwerven en ontslaan bedienden

Winnen of VERLIEZEN IN DE ARBEIDSRECHTBANK

Handboek Sociaal Recht

Opzeggingstermijnen voor arbeiders vanaf 1 januari 2012

Eenheidsstatuut arbeiders en bedienden

Het toepassingsgebied van het arbeidsrecht

Arbeidsovereenkomsten (1976-1984) Overzicht van rechtspraak

Arbeidsovereenkomsten (1984-1989) Overzicht van rechtspraak

Overzicht van rechtspraak. Arbeidsovereenkomsten (2005-2012)

Loon - Schorsing van de arbeidsovereenkomst

Schorsing van de arbeidsovereenkomst

Aansprakelijkheid van de werknemer

Het nieuwe ontslagrecht sinds 1 januari 2014

Progressieve tewerkstelling

Deeltijdse werkhervatting na ziekte Progressieve tewerkstelling

Ziekte en eenheidsstatuut

Clausules in de arbeidsovereenkomst een overzicht

Het arbeidsreglement

De impact van het (juiste) paritair comité

De schorsing van de arbeidsovereenkomst

De bevoegdheid van de arbeidsgerechten

De deontologische code van het notariaat

De notarisgids

Notarieel zakboekje

Wetboek Notariaat 2014-2015

Lastgeving APR

Plaatsvervanging bij lastgeving

Links wetgeving:

internetcodex arbeidsrecht en sociaal recht

Arbeidswet

Arbeidsreglementenwet

Buitenlandse Arbeidskrachtenwet

Wet ontslagregeling Personeelsafgevaardigden

Organieke wet Notariaat

Modellen:

Bijzondere modellen ontslagrecht

lees verder

↧

Schadevergoeding wegens verkeersagressie en bevoegdheid vrederechter

February 14, 2017, 5:03 am

≫ Next: Huurwaarborg en samenwonende partner

≪ Previous: Ontslag notaris en gevolgen voor werknemers

Plaats van uitspraak: Oost-Vlaanderen

Instantie: Arrondissementsrechtbank

Datum van de uitspraak:

maa, 21/03/2016

Uit de vaststelling dat de politierechtbank niet wordt vermeld in art. 563, tweede lid Ger.W. kan worden afgeleid dat de politierechtbank enkel bevoegd is voor tegenvorderingen die strekken tot vergoeding van schade ontstaan uit een verkeersongeval of van tegenvorderingen inzake tergend en roekeloos geding (Arrondrb. Mechelen 28 februari 2007, T.Pol. 2007, 165). Schade ten gevolge van verkeersagressie valt derhalve niet onder de bevoegdheid van de politierechtbank (Arrondrb. Leuven 27 mei 2015, T.Pol. 2015, 80).

Publicatie

tijdschrift:

Rechtskundig Weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

755

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Van H. t/ D’A. en NV B.V.

1. Antecedenten

Noot:

A. Vandeplas, De bevoegdheid van de politierechter bij een opzettelijke aanrijding, RW 2010-2011, 461

Gerelateerd

Links rechtspraak:

Territoriale bevoegdheid politierechtbank

Politierechter bevoegd voor ongeval op skipiste

Verzekeraar weigert betaling omwille vermoeden opzet voorwaarden en termijnen

Opzettelijk verkeersmisdrijf?

Opzettelijk misdrijf is geen verkeersongeval behorend tot de bevoegdheid van de politierechtbank

Verkeersagressie en verkeersmisdrijf is geen verkeersongeval

Links rechtsleer:

Postal Wegverkeer

Wet de duiding Wegverkeer

Regres in de WAM

Snelheid en sturen onder invloed

Becommentarieerd wetboek wegverkeer 2011

Nieuwe verkeerswetgeving editie 2004

Politierechtbanken - Wetgeving en documentatie

De maatregel betreffende het alcoholslot

Wegcode wielertoeristen

Wegcode voor fietsers

Wegcode voor ruiter en menner

Fysiek Interpersoonlijk geweld

Regres in de WAM: een ander verhaal?

De onmiddellijke intrekking van het rijbewijs: een maatregel in verkeerszaken

Links wetgeving:

gerechtelijk wetboek gecoördineerde wetgeving bevoegdheid art. 556 tot 663

Koninklijk besluit houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en van het gebruik van de openbare weg

Koninklijk besluit tot vaststelling van de vliegverkeersregelen

Wet betreffende de politie over het wegverkeer

lees verder

↧

Huurwaarborg en samenwonende partner

February 14, 2017, 5:30 am

≫ Next: Recht op integrale vergoeding van de schade

≪ Previous: Schadevergoeding wegens verkeersagressie en bevoegdheid vrederechter

Plaats van uitspraak: Antwerpen

Instantie: Vredegerecht

Datum van de uitspraak:

don, 10/09/2015

Gelden geplaatst op een bankrekening op naam van beide partners samen worden vermoed hen in onverdeeldheid toe te behoren.

Publicatie

tijdschrift:

Rechtskundig Weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

757

R. t/ S.

I. Feiten

Op 30 maart 2011 sloot de NV A. & F. als verhuurder (hierna de verhuurder) een woninghuurovereenkomst met H.R. als huurder (hierna mevr. R.) betreffende het appartement 1.2 (met twee slaapkamers) aan de (...) te Antwerpen. De overeenkomst ging in op 1 april 2011 en had een duur van negen jaar.

De basishuurprijs bedroeg 995 euro. Daarenboven moest nog een maandelijks voorschot van 100 euro betaald worden voor huurlasten. Er werd een huurwaarborg overeengekomen van twee maanden huurprijs, d.w.z. 1.990 euro.

Gerelateerd

Links rechtsleer:

Bestendig handboek huishuur en handelshuur

Het statuut van samenwoners delen 1 en 2

Overzicht van rechtspraak (2000-2012) – De wettelijke samenwoning

Samenwonenden en onroerend goed

Trouwen of samenwonen

Samenwoningsrecht

Verrekeningen tussen samenwonende partners na de beëindiging van hun relatie

Wettelijke samenwoning

lees verder

↧

Recht op integrale vergoeding van de schade

February 15, 2017, 2:08 am

≫ Next: In het verstekvonnis willigt de rechter de vorderingen in

≪ Previous: Huurwaarborg en samenwonende partner

De verplichting van de benadeelde om de schade, onder omstandigheden, te beperken, wordt op art. 1382- 1383 B.W. gestoeld.

Gerelateerd

Gerelateerde wetgeving:

Burgerlijk wetboek

Gerelateerde rechtsleer:

Schadevergoeding in België

Schade en Schadeloosstelling Deel 1 APR

Slachtoffers als zondebokken

Je rechten als slachtoffer

Lichamelijke schade

De indicatieve tabel 2008 herzien

Vergoeding van affectieschade: vroeg of laat een feit in Nederland en de lessen die daarbij van België kunnen geleerd worden

Indicatieve tabel 2012

Schaderegeling in België

De rol van het slachtoffer in het straf(proces)recht samenvatting in het RW

De rol van het slachtoffer in het straf(proces)recht: op zoek naar een optimaal evenwicht tussen publieke interventie en private betrokkenheid

De Indicatieve Tabel 2012: van (te) normerend naar betwist?

Naar een abstracte schadebegroting?

Voor- en nadelen van de Indicatieve Tabel

Wie stelt de Indicatieve Tabel op

Personenschade zaakschade en economische schade

Persoonlijke ongeschiktheid in de Indicatieve Tabel 2012

Huishoudelijke ongeschiktheid in de Indicatieve Tabel 2012

Evaluatie en vergoeding van lichamelijke schade

De vergoeding van letselschade en schade door overlijden bij verkeersongevallen. Belgisch recht

De evaluatie van de indicatieve tabel 2012

De indicatieve tabel

Het praktisch beheer van een dossier met letselschade

De indicatieve tabel [inzake schadeloosstelling]

lees verder

↧

In het verstekvonnis willigt de rechter de vorderingen in

February 15, 2017, 2:42 am

≫ Next: Uitdagingen voor de rechtshandhaving in cyberspace

≪ Previous: Recht op integrale vergoeding van de schade

Art. 806 Ger.W. stelt dat de rechter bij verstek van een procespartij de vorderingen of het verweer van de verschijnende partij moet inwilligen, behalve in zoverre de rechtspleging, die vorderingen of dat verweer strijdig zijn met de openbare orde.

Voor de Potpourri I wet werd de versteklatende partij niet geacht in de stemmen met de dagvaarding of het verzoekschrift.

De versteklatende verweerder woerd dan ook verondersteld conform artikel 630, 2de lid Ger.W. de bevoegdheid van de rechter te betwisten. De rechter diende dus dienen na te gaan of hij wel degelijk bevoegd was, ook al riep geen enkele partij zijn onbevoegdheid op.

In de huidige na Potpouri I werd artikel 806 ven het Gerechtelijk Wetboek gewijzigd.

Actuele inhoud van artikel 806 Gerechtelijk Wetboek.

"In het verstekvonnis willigt de rechter de vorderingen of verweermiddelen van de verschijnende partij in, behalve in zoverre de rechtspleging, die vorderingen of middelen strijdig zijn met de openbare orde."

Uit die bepaling volgt dat de rechter de vorderingen of verweermiddelen van de verschijnende partij moet inwilligen tenzij een grond van openbare orde zich daartegen verzet.

Uit de wetgeschiedenis van deze bepaling volgt dat de wetgever het aan de rechter heeft overgelaten om het begrip openbare orde nader in te vullen.

Van openbare orde is datgene wat de essentiële belangen van de Staat of van de gemeenschap raakt of wat in het privaat recht de juridische grondslagen bepaalt waarop de economische of morele orde van de maatschappij berust.

In de context van artikel 806 Gerechtelijk Wetboek is het inwilligen van een kennelijk ongegronde vordering of een kennelijk ongegrond verweer strijdig met de openbare orde.

De rechter bij verstek die de vorderingen of verweermiddelen van de verschijnende partij niet inwilligt, moet vaststellen dat het inwilligen ervan strijdig is met de openbare orde.

Anders: Wanneer de rechter beslist een vordering op verstek niet in te willigen dient hij in zijn vonnis uitdrukkelijk te motiveren waarom de vordering van de eiser ze strijdig is met de openbare orde (Cass. 13/12/2016, AR P.16.0421.N, juridat en S. Mosselmans, «Verstekrechterblokje», RW 2015-16, 1522; S. Mosselmans, «Taak van de rechter bij verstek», RW 2016-17, 3).

Art. 806 Gerechtelijk Wetboek is ook van toepassing in strafzaken (Cass. 13/12/2016, AR P.16.0421.N, juridat, waarin het hof van Cassatie de strikte toepassing van artikel 806 en van de openbare orde vooropstelt in een strafzaak, waarbij één van de partijen een beklaagde is. contra: Rb. West-Vlaanderen, afd. Kortrijk 5 januari 2016, RABG 2016, 1081, noot P. Thiriar, «Over de (niet-)toepasselijkheid van art. 806 Ger.W. in strafzaken»).

Art. 806 Gerechtelijk Wetboek stelde voorheen dat een verstekvonnis binnen het jaar dient betekend te worden. Deze bepaling is uit het wetboek verdwenen en aldus is het niet meer vereist dat een verstekvonnis binnen het jaar wordt betekend.

Art. 802, Ger.W bepaalt dat op de inleidende zitting verstek kan worden gevorderd tegen één van de partijen indien deze niet op die zitting is verschenen. Deze bepaling is algemeen van toepassing, ongeacht de zaak.

Het verstekvonnis mag niet worden uitgesproken vóór het einde van de zitting waarop het verstek is vastgesteld en voor zover dit verstek voordien niet gezuiverd is (art. 805, 1e lid, Ger.W).

Uittreksel uit het gerechtelijk wetboek:

"HOOFDSTUK III. _ Behandeling en berechting bij verstek.

Art. 802. Indien een van de partijen niet op de inleidende zitting verschijnt, kan op die zitting tegen haar verstek worden gevorderd.

Art. 803. De niet verschenen partij tegen wie op de inleidende zitting geen verstek is gevorderd, wordt op schriftelijk verzoek van de tegenpartij, door de griffier bij gerechtsbrief opgeroepen ter zitting waartoe de zaak is verdaagd of waarop zij achteraf is bepaald.

Art. 804. <W 1992-08-03/31, art. 33, 020; Inwerkingtreding : 01-01-1993> Indien een van de partijen niet verschijnt op de zitting waarop de zaak is bepaald of waartoe zij is verdaagd, kan tegen haar vonnis bij verstek worden gevorderd.
De rechtspleging is evenwel op tegenspraak ten aanzien van de partij die is verschenen overeenkomstig artikel 728 of 729 en ter griffie of ter zitting conclusies heeft neergelegd.

Art. 805. Het verstekvonnis mag niet worden uitgesproken vóór het einde van de zitting waarop het verstek is vastgesteld en voor zover dit verstek voordien niet gezuiverd is.
Het verstek zal gezuiverd zijn en het geding voortgezet worden op tegenspraak, indien de partijen dit samen verzoeken tijdens de zitting waarop het verstek is gevorderd.

Art. 806.[1 In het verstekvonnis willigt de rechter de vorderingen of verweermiddelen van de verschijnende partij in, behalve in zoverre de rechtspleging, die vorderingen of middelen strijdig zijn met de openbare orde.]1
----------
(1)<W 2015-10-19/01, art. 20, 141; Inwerkingtreding : 01-11-2015> "

• Cass. 19 september 2008, RW 2010-2011, 932

III. Beslissing van het Hof

Beoordeling

1. Krachtens art. 804, eerste lid, Ger. W., kan, indien een van de partijen niet verschijnt op de zitting waarop de zaak is bepaald of waartoe zij is verdaagd, tegen haar vonnis bij verstek worden gevorderd.

Krachtens het tweede lid van dit artikel is de rechtspleging evenwel op tegenspraak ten aanzien van de partij die is verschenen overeenkomstig art. 728 of art. 729 en ter griffie of ter zitting conclusies heeft neergelegd.

2. Hieruit volgt dat de partij die aan de vereisten van het voormelde art. 804, tweede lid, voldoet, voor de rechtspleging wordt beschouwd als een verschijnende partij, en bijgevolg op overeenkomstige wijze op de hoogte dient te worden gebracht van eventuele uitstellen van behandeling.

Hieruit volgt eveneens dat de rechtspleging ten aanzien van de partij die aan de voorwaarden van het tweede lid van voormeld artikel voldoet, verder op tegenspraak verloopt, ook wanneer deze partij op de rechtsdag na tussenarrest of op verschillende navolgende rechtsdagen niet meer verschijnt, voor zover deze partij regelmatig op de hoogte werd gebracht van deze rechtsdagen.

3. Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan blijkt dat in de appelprocedure:

– de eiseres een schriftelijke verschijning ter griffie van het hof van beroep heeft neergelegd op 18 oktober 2004 alsook een conclusie op 14 december 2004;

– nadat het hof van beroep op 26 september 2005 een tussenarrest had gewezen op tegenspraak ten aanzien van de eiseres, en de zaak in voortzetting had gesteld op de zitting van 13 februari 2006, de eiseres, met toepassing van art. 754 Ger. W., door de griffier ervan op de hoogte werd gebracht dat de zaak op de zitting van 13 februari 2006 verdaagd werd naar de zitting van 30 oktober 2006.

4. Het middel voert niet aan dat de eiseres niet op de hoogte werd gebracht dat de zaak was verdaagd naar de zitting van 30 oktober 2006, maar betwist in wezen dat het bestreden arrest op tegenspraak werd uitgesproken ten aanzien van de eiseres, terwijl de zaak op de zitting van 13 februari 2006 in haar afwezigheid werd uitgesteld naar de zitting van 30 oktober 2006, zonder dat zij hierom had verzocht of zich met dit uitstel akkoord had verklaard en zonder dat ter bepaling van deze nieuwe rechtsdag de procedure, voorgeschreven in de artikelen 747, § 2, 748, § 2, en 750, § 2, Ger. W., in acht werd genomen.

5. Op grond van de in het randnummer 3 vermelde vaststellingen vermochten de appelrechters met toepassing van art. 804, tweede lid, Ger. W. beslissen dat het arrest op tegenspraak was uitgesproken ten aanzien van de eiseres, zonder het recht van verdediging te miskennen.

Op grond van deze in de plaats gestelde reden blijft de beslissing naar recht verantwoord.

Ook al zou het middel gegrond zijn, kan het niet tot cassatie leiden en is het, bij gebrek aan belang, niet ontvankelijk.

Gerelateerd

Links rechtsleer:

Gerechtelijk privaatrecht

Burgerlijk Procesrecht in hoofdlijnen

Praktijkboek Gerechtelijk Recht

Burgerlijk Procesrecht

Hoe autonoom is het procesrecht? Studie van enkele raakvlakken tussen materieel recht en gerechtelijk recht

Raakvlakken gerechtelijk privaatrecht-strafprocesrecht

Taak van de rechter bij verstek

Links rechtspraak:

Wanneer een partij in toepassing van artikel 728 of 729 gerechtelijk wetboek verschenen is en conclusies heeft neergelegd wordt de procedure op tegenspraak gevoerd

vonnis geacht op tegenspraak gewezen

Na schriftelijke verschijning of conclusies wordt een vonnis geacht op tegenspraak gewezen

Afwezigheid bij de pleidooien na schriftelijke verschijning of conclusies maakt geen verstek uit

Links wetgeving:

Gerechtelijk wetboek

Modellen:

Model verzet tegen een verstekvonnis in strafzaken

Modelconclusie tot bekomen van een nieuw vonnis na een niet binnen het jaar betekend verstekvonnis

Model dagvaarding in verzet tegen een verstekwonnis

lees verder

↧

Uitdagingen voor de rechtshandhaving in cyberspace

February 15, 2017, 4:34 am

≫ Next: Handelshuurhernieuwing en wilsgebreken

≪ Previous: In het verstekvonnis willigt de rechter de vorderingen in

Publicatie

Auteur:

Vandenbruwane P.

Tijdschrift:

Rechtskundig Weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

763

Samenvatting

Mercuriale rede uitgesproken door de procureur-generaal op de plechtige openingszitting van het Hof van Beroep te Antwerpen op 1 september 2016

Cybercriminaliteit: omvang, huidige stand van zaken, problematiek en hinderpalen voor de rechter

Inhoudstafel tekst:

Mercuriale

I. Actualiteit – introductie

Er gaat geen dag, week of maand voorbij of onze samenleving wordt geconfronteerd met één of andere vorm van «cybercriminaliteit». Men hoeft enkel maar de media te volgen om te beseffen dat er steeds vaker misbruik wordt gemaakt van de digitale wereld om een brede waaier van misdrijven te plegen:

– bv. 9 juni 2016: Downsec legt Tax-on-web namiddag plat (http://www.hln.be/hln/nl/943/Consument/article/detail/2728061/2016/06/08...);

– bv. 9 juni 2016: België scoort slecht op vlak van cyberveiligheid (http://www.standaard.be/cnt/dmf20160608_02329845);

– bv. 29 juni 2016: hackers vallen steeds vaker dokters en zorginstellingen aan (http://www.gva.be/cnt/dmf20160628_02361089/hackers-vallen-steeds-vaker-d...).

Dit hoeft ook niet te verwonderen. Het internet en de daarbij horende moderne communicatiemiddelen (sociale media, Voice over IP (hierna: «VoIP»), cloud-services, messenger-diensten ...) zijn niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van de burgers, bedrijven en overheden. Het internet is daarbij uitgegroeid tot het belangrijkste informatiemedium en communicatiekanaal.

Deze digitale revolutie biedt ongetwijfeld enorme kansen voor economische en maatschappelijke vooruitgang en zal de volgende jaren één van de sterkste motoren zijn van groei, jobs en welzijn.

Het is dan ook niet meer dan logisch dat de regering met haar actieplan «Digital Belgium» deze kansen wil grijpen en een digitale langetermijnvisie heeft ontwikkeld om de positie van België op de digitale kaart te versterken 2 . Eén van de prioriteiten hierbij is «digitaal vertrouwen en digitale veiligheid».

We moeten er ons echter van bewust zijn dat er ook een keerzijde is aan de toenemende impact van deze digitale technologieën. Er dient te worden vastgesteld dat ook de criminaliteit nieuwe kansen heeft gekregen. Dit vormt zeer reële uitdagingen op het vlak van de rechtshandhaving waardoor nieuwe mogelijkheden op het vlak van opsporing en vervolging moeten worden aangesneden.

II. Beleidsdocumenten

De regering, het openbaar ministerie en de politiediensten zijn zich bewust van deze nieuwe uitdagingen.

De Kadernota Integrale Veiligheid (hierna «KIV») 2016-2019 beschouwt «cybercrime en cybersecurity» terecht als één van de tien prioritaire clusters inzake veiligheid.

Tevens worden verschillende uitdagingen gedefinieerd die doorheen de aanpak van verschillende criminele fenomenen lopen en dus een transversaal karakter hebben: het gebruik van het internet en ICT als facilitator voor criminaliteit, maar ook de aanpak voor veiligheidshandhaving en opsporing is er één van. In de KIV wordt bijgevolg gesteld dat een integrale en geïntegreerde aanpak voor deze materie absoluut prioritair is.

Ook het College van Procureurs-generaal heeft in zijn jaarverslag 2013-2015 «cybercrime» als één van de vijf belangrijkste criminaliteitsfenomenen bepaald voor het komende jaar. 3

Het betreft hier enerzijds de informaticacriminaliteit in de strikte zin (aanvallen op informaticasystemen, met inbegrip van de kwetsbaarheid van de kritieke infrastructuren en «cybercrime as a service») en anderzijds in de ruime zin (het gebruik van het internet en nieuwe technologieën om klassieke criminele feiten te plegen). Bij dit laatste punt zal in het bijzonder gefocust worden op de strijd tegen terrorisme, cyberhate en kinderpornografie.

Het College van Procureurs-generaal heeft in 2015 een nieuw expertisenetwerk Cybercrime opgericht dat belast is met de uittekening van het strafrechtelijk beleid vanuit drie invalshoeken: de informaticacriminaliteit in de strikte zin, de mogelijkheden en moeilijkheden met betrekking tot het onderzoek op internet of andere elektronische communicatienetwerken alsook de middelen en struikelblokken betreffende de interceptie van de communicatie.

Het heeft ook als doelstelling de expertise binnen het openbaar ministerie te bundelen en te verspreiden.

In het advies met betrekking tot de Kadernota Integrale Veiligheid wijst het College van Procureurs-generaal op de moeilijkheden die de politiediensten ondervinden inzake lokalisatie en onderscheppen van communicatie ten gevolge van de niet te stuiten technologische evoluties. Het College formuleerde drie voorstellen: het aanpassen van het wettelijk kader, investeringen in middelen en een dringende verhoging van de capaciteit van de federale politie. Deze beleidsteksten en visies dienen ook in de praktijk omgezet te worden.

Tijd om even stil te staan bij wat de begrippen «cyberveiligheid» en «cybercrime» inhouden, welke hinderpalen het openbaar ministerie ondervindt die een efficiënte aanpak van deze vormen van criminaliteit bemoeilijken en de mogelijke oplossingen die zich kunnen aandienen, met een blik vooruit naar nieuwe aankomende wetgeving.

Wat «cyberveiligheid» betreft, werd bij KB van 10 oktober 2014 eindelijk het reeds lang aangekondigde Centrum voor Cybersecurity België (hierna: «CCB») opgericht. De oprichting hiervan betekent voor deze problematiek een belangrijke stap: het CCB zal immers als centrale autoriteit optreden voor de cyberveiligheid in België.

Niets te vroeg blijkt. Op 8 juni 2016 bracht De Standaard nog de krantenkop dat België de slechtste leerling op het vlak van cyberveiligheid zou zijn 4 . Meer concreet zou België het land zijn dat het meest kwetsbaar is voor aanvallen van hackers op computerservers. Dat zou blijken uit een rangschikking die het internetbeveiligingsbedrijf Rapid7 publiceerde en die The Guardian publiekelijk naar buiten bracht 5 .

Beide begrippen «Cybercrime» en «Cybersecurity» worden vaak in één adem genoemd en gaan ook hand in hand. Hoe veiliger de systemen, des te moeilijker misdrijven gepleegd kunnen worden.

Het is dus evident dat het openbaar ministerie zich op de eerste plaats focust op de opsporing en de vervolging van de misdrijven. Dit wil echter niet zeggen dat het openbaar ministerie zijn steentje niet zal bijdragen aan de werkzaamheden van het Centrum voor Cybersecurity België en daar waar nodig en nuttig zal samenwerken.

III. Situering cybercrime

A. Definitie

1. Cyberveiligheid is «de gewenste toestand waarbij de beveiliging van cyberspace in verhouding staat tot de cyberdreiging en de mogelijke gevolgen van cyberaanvallen». Cyberveiligheid houdt ook in het vrij zijn van gevaar of schade veroorzaakt door verstoring of uitval van ICT of door misbruik van ICT.

De gevolgen door misbruik, verstoring of uitval kunnen bestaan uit beperking van de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de ICT, schending van de vertrouwelijkheid van informatie of schade aan de integriteit van die informatie (onrechtmatig wijzigen, wissen of toevoegen) 6 , kortom alles wat ICT maatschappelijk en economisch voor ons betekent.

Cyberveiligheid is de meest effectieve manier om cybercrime te bestrijden. Voorkomen is immers beter dan genezen.

Het komt allereerst neer op een gedegen digitale hygiëne bij de gebruiker. Die digitale hygiëne kan misschien nog het best worden weergegeven in de principes «doe niets online wat u ook niet offline zou doen» en «als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is het doorgaans niet waar».

Cyberveiligheid gaat echter verder. Een doorgedreven cyberveiligheidsbeleid begint immers reeds bij het ontwerpen van nieuwe IT-systemen, bij het voorzien van minimale veiligheidsvoorschriften. Dit zal almaar belangrijker worden naarmate er steeds meer zaken aangesloten en geïnterconnecteerd worden.

Het openbaar ministerie is er zich terdege van bewust dat cyberveiligheid niet zal kunnen beletten dat er toch nog misdrijven gepleegd worden, maar meent dat het een eerste en cruciaal front is in de strijd tegen cybercrime.

2. Cybercrime of informaticacriminaliteit neemt een hoge vlucht. Dit is een logisch gevolg van de toenemende rol die informatica binnen de maatschappij speelt. Elke criminele activiteit die informatietechnologie als middel of als doelwit omvat, valt binnen de brede definitie van cybercrime.

Een engere definitie behelst de bijzondere misdrijven, zoals ingevoerd in de wet van 28 november 2000: de informaticavalsheid, het informaticabedrog, de hacking en de informaticasabotage.

Dat de gewone crimineel bovendien steeds vaker informatietechnologie gebruikt om zijn gewone misdrijven te plegen of de straffeloosheid ervan te bewerkstelligen, bezorgt menig rechtshandhaver een nachtmerrie en doet de grens tussen klassieke misdrijven en informaticacriminaliteit steeds vager worden.

B. Evolutie en beeldvorming

Doorheen de jaren negentig bleef cybercrime in het algemeen en hacking in het bijzonder doorgaans een vrijetijdsbezigheid van occasionele, technisch zeer beslagen zonderlingen, maar vanaf de jaren 2000 begon er iets te roeren vanuit Oost-Europa.

Die verandering bleek in eerste instantie uit de soort van websites die geviseerd werden, de hoeveelheid spam en phishing mailverkeer en de remonte van kredietkaartfraude. Cybercrime ontwikkelde zich tot een professionele en winstgerichte onderneming 7 , aangewend door internationale criminele organisaties 8 .

Cybercrime verschilt van klassieke criminaliteit op enkele wezenlijke punten: cybercrime is niet lokaal, maar globaal, niet persoonlijk, maar doorgaans anoniem, niet individueel, maar massaal.

Cybercrime is bovendien in wezen een technology-driven sector en kent bijgevolg een exponentiële groei. Zo zagen we in België tussen 2010 en 2015 een stijging van de misdrijven gepleegd via of middels het internet met 342%.

Het is ook verontrustend te noemen dat de drempel steeds lager wordt. Terwijl de hacker in de jaren 80-90 nog over een zeer grote technische bagage diende te beschikken, duiken er thans steeds meer programma’s op (de zogenaamde hackertools) die het hacken binnen eenieders handbereik brengen, ongeacht de voorkennis van de gebruiker 9 .

De voorbeelden opgenomen in de rand tonen aan dat België zijn rol op internationaal vlak ter harte heeft genomen en dit ook naar de toekomst toe wil blijven doen.

Deze cijfers zijn echter maar het topje van de ijsberg. De niet gekende feiten – het zogenaamde dark number – is vele malen groter. Doorgaans zijn slachtoffers van informaticamisdrijven immers niet snel geneigd hiervan aangifte te doen. Men vreest – terecht – een bijkomende reputatieschade wanneer de buitenwereld lucht zou krijgen van hun tegenspoed. Cybercriminelen rekenen hierop en voelen zich gerustgesteld door de daaruit volgende straffeloosheid. Hierbij moet echter vermeld worden dat niet enkel de mogelijke reputatieschade voor de geviseerde ondernemingen op het spel staat. Uiteraard worden ook de belangen van de klanten van deze ondernemingen van wie de gegevens eventueel ten prooi vielen aan cybercriminelen, afgewogen.

In deze zin zal de Algemene Verordening Gegevensbescherming onder meer voorzien in een verplichting 10 voor bedrijven om gebeurlijke data breaches te melden, niet alleen aan de betrokken klanten, maar zelfs aan de toezichthouder, indien deze inbreuk risico’s voor de rechten en vrijheden met zich mee brengt 11 . Het niet-naleven van deze verplichtingen zal zelfs door middel van administratieve geldboetes 12 kunnen worden beteugeld.

Deze sector staat allerminst stil. Het is onrustwekkend te zien hoe informaticacriminaliteit zich ontwikkelde de voorbije twintig jaar. Zo is er een bloeiende zwarte economie ontstaan op het internet, die aan geografisch sterk verspreide individuele actoren de mogelijkheid biedt om zich te specialiseren in bijzondere kennis, diensten of middelen, waar nagenoeg alles beschikbaar is voor de juiste prijs. De bijgaande schaalvergroting zorgt ervoor dat een informaticamisdrijf misschien door een dozijn verschillende mededaders gepleegd wordt, waarbij elk een apart deel van de keten voor zijn of haar rekening neemt, zonder zich te moeten bekommeren om het overige en hiervoor een vaste prijs of commissie betaald krijgt 13 .

Deze ondergrondse marktplaats reguleert zich bovendien steeds meer zelf als een sociaal netwerk, in die zin dat men elkaar online gaat beoordelen al naargelang de tevredenheidsgraad, dat er referenties gegeven moeten worden tot zelfs het afnemen van echte interviews alvorens toetreding mogelijk is.

Cruciale schakel voor deze netwerken zijn steeds vaker de besmette systemen van onwetende gebruikers. Die systemen blijken een schat aan informatie te bieden, alsook de noodzakelijke middelen (rekenkracht, bandbreedte, toegang tot contacten, schijn van waarachtigheid, etc.) waarbij de besmette systemen niet langer zelf als kip met de gouden eieren geslacht worden, maar worden ingezet als kapitaal om andere systemen te viseren.

De uitbetaling is een flessenhals voor de criminele economie. Het internationale betaalverkeer is immers sterk gereglementeerd en wordt nauwgezet opgevolgd, zodat cybercriminelen hun toevlucht moeten zoeken tot money-mules, prepaid-diensten en digitale en/of cryptocurrencies (Bitcoin, WebMoney, paysafecard, Paypal, etc.) 14 . Klassieke rechtshandhaving lijkt hier weinig zoden aan de dijk te kunnen brengen, gelet op de anonimiteit die dergelijke diensten al te vaak vergezelt. Innovatievere vormen van bestrijding zijn noodzakelijk, naast uiteraard een versterking van de bescherming en responsabilisering van de gebruikers. Hierbij kan in eerste instantie gedacht worden aan de verstoring van het criminele betaalverkeer, dat een groter effect heeft dan het vatten van de daders. Maar ook hier blijkt het zeer moeilijk om gelijke tred te houden met de ontwikkelingen en lijken rechtshandhavers op achternahollen aangewezen.

Nochtans konden Eurojust, Europol en diverse Amerikaanse rechtshandhavingsdiensten in november 2014 de ondergrondse economie een gevoelige slag toedienen via Operation Onymous, waarbij het darknet handelsplatform Silk Road 2.0 onderuit werd gehaald en de beheerder ervan gearresteerd.

Criminelen zijn dus niet onvindbaar op het darknet en het effect van deze actie liet zich voelen 15 .

De motieven van de cybercrimineel blijken dus aloud: het gros van de cyberverdachten doet het voor het geld (65%).

Anderen doen het om hun boodschap kracht bij te zetten, het zogenaamde hacktivisme (25%). Hierbij kan verwezen worden naar de recente praktijken van het hackercollectief Down-sec 16 in het voorbije jaar: het publiek maken van foto’s van de vermeende pestkoppen van de veertienjarige Madison, het meisje uit Herstal dat ingevolge de voortdurende pesterijen geen andere uitweg zag dan zelf uit het leven te stappen, of het platleggen van overheidswebsites. Internationaal kan er gewezen worden op het hackerscollectief Anonymous.

Zelden gaat het, althans volgens de gekende gegevens, om spionage (7%) en oorlogsvoering (3%), hoewel de mogelijke gevolgen van dergelijke aanvallen uiteraard des te desastreuzer zijn. Zo zagen de Amerikaanse FBI en Homeland Security in februari 2016 hun lijsten met werknemersgegevens ontvreemd en openlijk op het internet verspreid door een pro-Palestijnse groepering, waardoor deze personen geviseerd dreigen te worden door malafide spelers, net wegens hun bijzondere hoedanigheid 17 .

Ook naar de onmiddellijke toekomst toe toont de cybercrimineel zich stoutmoediger en gesofisticeerder dan ooit 18 . Hierbij dient eveneens verwezen te worden naar de recente dreigingsanalyse 19 van Europol met een beeldvorming rond de bedreigingen voor de kritieke infrastructuren, ransomware aanvallen, informatiemanipulatie en het «Internet of things».

Kritieke infrastructuur staat in voor de vitale productie en transport van energie, behelst de vitale knooppunten van het vervoer, betreft de onontbeerlijke schakels in het elektronische betalingsverkeer en de vitale verbindingen van de elektronische communicatie.

De definitie van kritieke infrastructuur staat vermeld in de wet van 1 juli 2011 betreffende de beveiliging en de bescherming van de kritieke infrastructuren. De burger kent het beter als de elektriciteit die uit het stopcontact komt, het water dat uit de kraan komt, het openbaar vervoer dat ons naar onze bestemming brengt, de winkels waar we onze levensmiddelen kopen en de communicatiekanalen waar we op vertrouwen om online betalingen te verrichten en contact te houden met vrienden en familieleden. Deze systemen zijn zeer complex, samengesteld uit een veelheid aan hardware en software, soms oeroud, vaak ontworpen met weinig aandacht voor cyberveiligheid. Nochtans wordt de kritieke infrastructuur in toenemende mate geautomatiseerd en via netwerken gekoppeld, zodat deze ook vatbaarder wordt voor cyberaanvallen 20 .

Na de ransomware aanvallen, waarbij de malware de toegang tot de systemen en bestanden van de gebruiker versleutelt totdat men een losgeld betaalt, zal men verregaandere afpersing zien opduiken. De cybercrimineel zal ermee dreigen gevoelige informatie over het slachtoffer publiek te maken indien er niet betaald wordt. Dit houdt in dat het geregeld maken van een back-up niet langer afdoende bescherming zal bieden. Bovendien is het nog maar de vraag of het slachtoffer van dergelijke feiten deze zal durven aan te geven aan de overheden, uit schrik nog meer schade te ondervinden als imagoschade of door aansprakelijkheidsvorderingen van klanten van wie informatie gelekt werd.

Voorbeelden hiervan zagen we reeds in mei en juli 2015, toen datingsites AdultFriendFinder en AshleyMadison, zogezegd discrete websites waar men terecht kon voor een buitenhuwelijkse verhouding, gehackt werden en persoonlijke en vertrouwelijke gegevens over miljoenen van hun klanten gelekt werden. 1400 van die klanten werden immers geïdentificeerd als hooggeplaatste leidinggevenden binnen Fortune500 bedrijven 21 .

Verwacht wordt dat cybercriminelen niet alleen gevoelige informatie zullen stelen, maar ook steeds vaker deze informatie zullen manipuleren en wijzigen. In een maatschappij die steeds meer informatie digitaal opslaat en papieren dossiers achter zich laat, brengt dit steeds grotere risico’s met zich mee.

Het toevoegen van een chip en pincode aan kredietkaarten heeft het misbruik (skimming) van betaalkaarten teruggedrongen. Cybercriminelen zullen zich meer richten op online handel, waarbij deze bescherming via (spear)phishing en onvoldoende zorgvuldigheid van de gebruiker te omzeilen valt 22 .

De opkomst van het Internet of Things en Internet of Everything, waarbij zaken steeds meer via het internet met elkaar verbonden worden, brengt ook het risico met zich mee dat deze voorwerpen (auto’s, IP-camera’s, huishoudtoestellen, etc.) onvoldoende beveiligd worden, wegens misschien verwaarloosbare inhoud, en bijgevolg misbruikt zullen worden als vectors in cyberaanvallen, zoals zeer recent nog bleek met het Mirai-botnet 23 . Bovendien brengen deze zaken een enorme bijkomende toestroom aan gegevens met zich mee, waarbij rechtshandhavers het steeds moeilijker zullen krijgen om de spreekwoordelijke naald in de hooiberg te vinden, niettegenstaande er ook krachtigere zoek- en analysetools ontwikkeld worden.

In 2016 bleken ook enkele informaticatoestellen reeds van bij de ontwikkeling achterdeurtjes te bevatten, waarlangs onbevoegden toegang konden krijgen tot de informaticasystemen waarvan ze deel uitmaakten 24 . Dit hangt nauw samen met het debat inzake encryptie en universele toegang voor rechtshandhavers, waarover verder meer.

IV. Hinderpalen

A. Internationaal karakter, veelheid van spelers

1° Internationaal

Een eerste en belangrijke hinderpaal voor de rechtshandhavingsinstanties in de strijd tegen cybercriminaliteit en de strijd tegen het criminele gebruik van informatietechnologieën is uiteraard de internationale dimensie van de huidige informatie- en communicatietechnologie (hierna: «ICT»).

Het internet is een netwerk van netwerken, via hetwelk een gebruiker door middel van een informaticasysteem toegang heeft tot een enorm aantal andere computernetwerken of -aansluitingen wereldwijd.

«Cyberspace», de virtuele wereld van computers, is uitgegroeid tot een tweede wereld, een plaats waar gebruikers vanop afstand informatie (in alle mogelijke vormen) kunnen opzoeken, documenten en afbeeldingen kunnen bewaren in virtuele opslagplaatsen (dropbox of andere cloud-diensten), contacten en conversaties kunnen houden op sociale media en in chatrooms, op een geëncrypteerde en anonieme wijze kunnen communiceren en illegale bestanden (bv. kinderpornografie) kunnen uitwisselen.

Het digitale bewijsmateriaal («e-evidence») verplaatst zich meer en meer naar servers elders in de wereld, vaak beheerd door derden. De locatie van opgeslagen gegevens is ook niet langer een statisch gegeven, maar is tevens een dynamisch gebeuren geworden waarbij een derde, als het ware met één klik, een massa gegevens kan verplaatsen van het ene land naar het andere. Vaak is daarenboven de effectieve locatie zelfs niet gekend.

Zo kiezen cybercriminelen voor het gebruik van ICT om hun misdrijven te plegen bewust landen uit waarvan zij menen dat dit voor hen «veilige safehavens» zijn; landen waarmee de internationale samenwerking in strafzaken op zijn minst moeizamer verloopt, zo niet soms onbestaande is.

Deze internationale dimensie werpt rechtsvragen op inzake de lokalisering van de misdrijven en de opsporings- en vervolgingsbevoegheden van nationale overheden. De territoriale aanknopingspunten en de traditionele rechtshulpmechanismen zijn dan ook niet altijd adequaat om cybercriminaliteit doeltreffend te vervolgen en te bestraffen. Daardoor ontstaat de neiging om brede lokalisatiecriteria te gebruiken en ruime onderzoeksbevoegdheden te hanteren.

De vraag kan dan ook gesteld worden hoe moet worden omgegaan met de principes van soevereiniteit en territorialiteit in de huidige geïnformatiseerde samenleving en hoe de rechtshulpinstrumenten verbeterd kunnen worden om e-evidence op snelle en effectieve wijze te bewaren en te verzamelen.

2° Privaat-publiek

Naast deze strafprocedurele vraagstukken worden de rechtshandhavingsinstanties geconfronteerd met grote internationale dienstenverstrekkers (Apple, Microsoft, Google, Yahoo, Facebook, Twitter, Viber, Whatsapp, Skype, Telegram ...) die elk hun eigen beleid voeren als het gaat over de samenwerking met gerechtelijke overheden. Dit zal misschien nog erger worden wanneer de roamingkosten voor mobiel internet in 2017 zullen wegvallen en de aanbieders vlotter consumenten over de grenzen heen zullen kunnen bedienen 25 .

Voor deze internationale spelers is het vaak een huzarenstuk om een weg te vinden tussen de verplichtingen opgelegd door verschillende rechtssystemen, waarbij het risico op tegenstrijdige opvattingen inzake toepasselijkheid niet onderschat mag worden. De multinationals tonen zich vaak weigerachtig om mee te werken, zich hierbij verschuilend achter de vermeende extraterritoriale aanmatiging van onderzoeksbevoegdheden door het openbaar ministerie of de onderzoeksrechter wanneer deze hun medewerking vorderen met het oog op het achterhalen van de identiteit van cybercriminelen.

Het kan echter moeilijk ontkend worden dat deze internationale spelers, hoewel de meesten geen «fysieke» vestigingsplaats in België hebben, wel degelijk actief aanwezig zijn op ons Belgisch grondgebied en hier hun diensten online aanbieden. Dienen zij zich dan niet te conformeren naar onze Europese of Belgische wetgeving?

Een studie uitgevoerd voor de Europese Commissie 26 wijst uit dat de E-Privacy richtlijn (richtlijn 2002/58/EC van het Europees Parlement en de Raad van 12 juli 2002 betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de sector van elektronische communicatie), inzonderheid wat het toepassingsgebied van deze richtlijn betreft, dringend aan herziening toe is en tot een ongelijke behandeling leidt indien zij enkel van toepassing zou zijn op de klassieke providers van elektronische communicatie en zich niet zou uitstrekken tot andere dienstenverstrekkers die elektronische communicatiediensten aanbieden via het internet.

Indien we cybercrime effectief willen bestrijden, is de samenwerking met de private sector van cruciaal belang. Het merendeel van de gegevens die noodzakelijk zijn om cybercriminelen op te sporen, zit immers bij private partijen, zoals de internet access providers en de internet service providers. Zonder deze gegevens is het identificeren en lokaliseren van de cybercrimineel, laat staan vatten, simpelweg onmogelijk. Bovendien is de medewerking van de private sector primordiaal wil men cybercriminaliteit bij de bron bestrijden. Hierbij kan worden gedacht aan het blokkeren of verwijderen van websites waarop illegale content aangeboden wordt.

Overleg met de private spelers is dan ook een must. Alleen dan kunnen we onze middelen bundelen om cybercrime te bestrijden. Dit werd begin 2016 eveneens duidelijk benadrukt door het World Economic Forum 27 .

B. Privacy en Dataretentie

Kenmerkend aan de informatie- en communicatietechnologie van vandaag is het feit dat elke vorm van telecommunicatie en internetverkeer digitale sporen nalaat die kunnen gelogd worden.

Al jarenlang baseren speurders en gerechtelijke overheden zich sterk op deze gegevens om digitale sporen van misdrijven te verzamelen en verdachten te identificeren, maar ook om personen à décharge uit te sluiten van de lijst van verdachten of de slachtoffers van misdrijven op te sporen en te lokaliseren.

Bij arrest van 11 juni 2015 28 vernietigde het Grondwettelijk Hof de Belgische wetgeving die de operatoren, zoals Telenet en Proximus en andere dienstverleners op het internet, verplicht om de elektronische identificatie- en verkeersgegevens van al hun klanten bij te houden gedurende twaalf maanden. In het vernietigde art. 126 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie (hierna: «WEC») werd voorzien in de verplichting voor aanbieders van aan het publiek aangeboden vaste telefoniediensten, mobiele telefoniediensten, internettelefoniediensten, internettoegangdiensten en internet-e-maildiensten om bepaalde gegevens 29 te bewaren gedurende een termijn van twaalf maanden opdat die gegevens beschikbaar zouden zijn voor bepaalde specifieke doeleinden en in het bijzonder voor de strafonderzoeken of onderzoeken met het oog op inlichtingen.

De Belgische wetgeving zou onevenredig inbreuk plegen op het recht op privacy van elke burger. De wet is immers zonder onderscheid van toepassing op de gegevens van alle personen en alle communicatiemiddelen.

Volgens het Grondwettelijk Hof mogen enkel de gegevens worden bijgehouden van personen voor wie er een aanwijzing bestaat dat hun gedrag, zelfs al is het maar indirect of van ver, een verband vertoont met strafbare feiten. De bewaring moet ook beperkt blijven «tot een bepaalde periode of een bepaalde geografische zone of nog tot een kring van personen die betrokken kunnen zijn bij een inbreuk, of die zouden kunnen helpen, door het bewaren van gegevens, bij het voorkomen, opsporen of vervolgen van die inbreuken».

Een derde vorm van kritiek betreft de afwezigheid in de WEC van enige materiële of procedurele voorwaarde voor de toegang door de overheden tot de bewaarde gegevens.

Door dit arrest van het Grondwettelijk Hof lijkt echter het evenwicht tussen het recht op privacy en het recht van de burger op effectieve veiligheid in het gedrang te komen.

Hoewel het arrest van het Grondwettelijk Hof in het verlengde lag van de vernietiging door het Hof van Justitie 30 van richtlijn 2006/24/EG (de zogenaamde «dataretentierichtlijn»), die in het vernietigde art. 126 WEC ten uitvoer werd gelegd, was het openbaar ministerie toch enigszins verrast door deze uitspraak.

Het Grondwettelijk Hof lijkt te eisen dat enkel gegevens bewaard kunnen worden van mogelijke verdachten of van personen die kunnen bijdragen bij de opheldering van strafbare feiten.

De raadpleging van bewaarde gegevens bij operatoren is echter in de meeste gevallen de eerste noodzakelijke stap om op te sporen wie mogelijke verdachten van een misdrijf zijn. Het is evident dat politie noch justitie op voorhand weten welke personen in de toekomst mogelijke verdachten kunnen zijn in latere strafonderzoeken of wie het slachtoffer zal worden van een misdrijf. Telefonie- en internetgegevens kunnen juist richtinggevend zijn in de identificatie van mogelijke verdachten in bepaalde criminele netwerken of terroristische groepen.

Ons land heeft al jarenlang wettelijke waarborgen en voorwaarden ingebouwd voor de toegang van speurders tot communicatiegegevens. De strikte regels in het Wetboek van Strafvordering (art. 46bis en 88bis Sv.) bepalen daarbij wie welke informatie voor welke misdrijven mag opvragen bij de operatoren. Zo is bijvoorbeeld bepaald dat identificatiegegevens slechts mogen worden opgevraagd met machtiging van de procureur des Konings. Voor oproepgegevens (incluis een zendmastbepaling) is er een bevelschrift van de onderzoeksrechter nodig.

Deze waarborgen lijken door het Grondwettelijk Hof buiten beschouwing gelaten te zijn. Zoals de voorzitter van de Privacycommissie trouwens opmerkt: «... het (is) vreemd dat de rechters in dit arrest niet dieper ingaan op de waarborgen die ons land al decennia heeft ingebouwd voor de toegang van speurders tot communicatiegegevens. ... Nog nooit is er een ernstig probleem vastgesteld. Merkwaardig dat het Grondwettelijk Hof daar geen rekening mee houdt.» 31

Onmiddellijk na het arrest van het Grondwettelijk Hof heeft het openbaar ministerie als standpunt ingenomen dat nog steeds, zoals voorheen, op rechtsgeldige wijze toepassing kan worden gemaakt van de medewerkingsverplichtingen opgenomen in vermelde art. 46bis en 88bis Sv. In een vonnis van 20 juni 2014 aanvaardde de Correctionele Rechtbank te Antwerpen dat de gegevens, die worden verkregen via de vermelde art. 46bis en 88bis Sv., nog rechtsgeldig kunnen worden gebruikt. De rechtbank kwam tot dit oordeel, zelfs nadat de vernietiging van de Europese Dataretentierichtiijn 2006/24/EG door het Europees Hof van Justitie (arrest van 8 april 2014) werd opgeworpen.

Naast de reeds vermelde art. 46bis en 88bis Sv. blijven ook de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de werking van persoonsgegevens (de Privacywet) en de artikelen 114, 122, 123, 124, 125 en 127 van de wet van 13 juni 2005 relevant en bieden zij een houvast.

Ondertussen werden reeds verschillende vonnissen en arresten geveld die het gebruik van de verkregen communicatiegegevens toelaten.

Het reeds vermelde arrest van het Grondwettelijk Hof van 11 juni 2015 bracht echter voor alle spelers op het terrein een factor van rechtsonderzekerheid.

In de nasleep van de «Snowden-affaire» lijkt bij bepaalde belangengroepen het gevoel te leven dat de privacy van de burgers van geen tel meer is en dat de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme van de massacontrole een politiek haalbare kaart maakt. De bescherming van de privacy en van de grondwettelijke rechten en vrijheden van de burger, net als zijn recht op veiligheid, zijn wel degelijk fundamentele waarden die het openbaar ministerie hoog in het vaandel draagt.

Het is echter een realiteit dat die rechten meer en meer onder druk komen te staan door allerlei vormen van criminaliteit, zoals de cybercriminaliteit, de zware en georganiseerde criminaliteit, het gewelddadig extremisme en terrorisme. Het evenwicht tussen deze rechten is van cruciaal belang in een democratische rechtstaat. Zonder het debat te willen polariseren, dienen enkele elementen in dit kader in het juiste daglicht te worden geplaatst.

Het Europees Hof besliste dat de Dataretentierichtlijn een zeer ruime en bijzonder zware inmenging vormt in de door art. 7 en 8 van het EU-Handvest gewaarborgde rechten, maar dat deze dataretentie wel degelijk beantwoordt aan een doel van algemeen belang en een waardevol instrument vormt bij strafonderzoeken.

Er dienen evenwel duidelijke en precieze regels te bestaan die minimale vereisten opleggen betreffende de draagwijdte en de toepassing van de betrokken maatregelen, zodat de personen van wie de gegevens bewaard zijn voldoende garanties hebben dat hun persoonsgegevens doeltreffend worden beschermd tegen het risico van misbruik en tegen elke onrechtmatige raadpleging en elk onrechtmatig gebruik van deze gegevens. In een arrest van 21 december 2016 lijken deze waarborgen nog strenger ingevuld te worden 32 .

Het belang van communicatiegegevens voor strafonderzoeken kan niet voldoende beklemtoond worden. Zoals reeds vermeld, zijn identificaties en retroactief telefonie-onderzoek in zowat elk belangrijk strafonderzoek naar feiten van zware en georganiseerde criminaliteit, terrorisme-onderzoeken, onderzoeken naar kinderpornografie, ontvoeringen, cyberlokkers, illegale wapenhandel, handel in verdovende middelen, aanzetten tot haat en discriminatie, hackings, vaak de eerste en enige stap om de misdrijven op te helderen en de daders te identificeren in een tijdperk waarin deze criminelen meer en meer gebruik maken van de moderne communicatietechnologieën om deze misdrijven voor te bereiden en te plegen en onderling op geëncrypteerde wijze te communiceren.

Dataretentie is inderdaad van algemeen belang. «Dataretentie» is overigens geen «massasurveillance» en heeft daarenboven niets te maken met de bewaring van inhoud («content») van elektronische communicatie.

Een ander belangrijk element in het debat is art. 8 EVRM, dat de bescherming van het privéleven waarborgt en dat ook een positieve verplichting voor de lidstaten inhoudt om de schendingen van dit recht op privacy ook daadwerkelijk te kunnen onderzoeken, de daders te kunnen identificeren en te vervolgen.

Vermeldenswaard in deze context is het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens inzake K.U. t/ Finland van 2 december 2008. De feiten van deze zaak dateren van 1999, maar zijn nog steeds zeer actueel. Een onbekende had een vals profiel aangemaakt op een datingsite met de naam van een onwetend minderjarig (twaalfjarig) slachtoffer, hierbij aangevend dat het op zoek was naar intieme contacten met minder- of meerderjarigen. Er werd tevens een webpagina aangemaakt met foto’s van het slachtoffer en het e-mailadres. De vader van de benadeelde kwam dit te weten doordat er reacties kwamen via e-mail van mannen die het slachtoffer wensten te ontmoeten.

Hoewel de houder van het IP-adres waarmee de advertentie was aangemaakt, gekend was bij de internetserviceprovider, liet de Finse wetgeving, om reden van privacy en geheimhoudingsplicht, niet toe dat de internetserviceprovider (ISP) diens identiteit vrij gaf aan de gerechtelijke overheden.

Finland werd in deze zaak veroordeeld voor een schending van art. 8 EVRM omdat haar wetgeving niet toeliet om over te gaan tot de nodige identificaties. In bovenvermeld arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt eveneens dieper ingegaan op reeds lang bestaande internationale aanbevelingen en rechtsinstrumenten in het domein van de strijd tegen cybercrime 33 .

Meer dan twintig jaar geleden nam de Raad van Europa op 11 september 1995 aanbeveling R (95)13 aan. Deze aanbeveling is cruciaal voor het strafprocedurele onderdeel van de strijd tegen cybercrime. In punt 12 van de bijlage bij de aanbeveling werd onder meer het volgende bepaald: «Specific obligations should be imposed on service-providers who offer telecommunication services to the public, either through public or private networks, to provide information to identify the user when so ordered by the competent investigation authority». Voorts stipuleerde de bijlage in punt V.14.: «Use of encryption. Measures should be considered to minimize the negative effects of the use of cryptography on the investigation of criminal offences, without affecting its legitimate use more than is strictly necessary».

Hoewel het document reeds werd opgesteld in de vorige eeuw, dient vandaag nog steeds vastgesteld te worden dat de voorliggende procedurele problematieken ongewijzigd zijn.

Ook het Verdrag van Boedapest van 23 november 2001 betreffende computercriminaliteit («Cybercrime conventie»), geratificeerd door België 34 in 2013, bepaalt eveneens het minimum wettelijk procedureel arsenaal waarin de lidstaten dienen te voorzien om cybercrime sensu lato te bestrijden.

Voorts verwijst het arrest van het Europees Hof in dit verband ook nog naar de resoluties van de Verenigde Naties 55/63 van 4 december 2000 en 56/121 van 19 december 2001 betreffende de strijd tegen het crimineel gebruik van informatietechnologieën.

Er dient dus vastgesteld te worden dat de tegenstanders van dataretentiewetgeving er nog steeds niet in slagen om te verantwoorden hoe aan deze essentiële aanbevelingen en internationale verplichtingen kan worden voldaan zonder wettelijk opgelegde dataretentieverplichtingen.

De regering heeft na het hierboven vermelde arrest van het Grondwettelijk Hof van 11 juni 2015 onmiddellijk de nodige initiatieven genomen om de rechtsonzekerheid weg te werken, wat geleid heeft tot de wet van 29 mei 2016 betreffende het verzamelen en het bewaren van gegevens in de sector van de elektronische communicatie. De uitkomst was een moeilijke evenwichtsoefening tussen de fundamentele rechten en vrijheden. Van deze huidige dataretentiewetgeving kan op zijn minst gezegd worden dat zij klaar en duidelijk is en tal van waarborgen, checks and balances, wettelijk versterkt.

De wet gaat uit van het standpunt dat de rechtspraak van het Hof van Justitie en het Grondwettelijk Hof niet verhindert dat de gegevens van alle personen op ongedifferentieerde wijze worden bewaard. In de memorie van toelichting wordt erop gewezen dat een meer gerichte opslag van data onwerkbaar is en een keuze voor «profiling» van individuen impliceert, met daarmee samenhangende risico’s op discriminatie en ongelijke behandeling.

Het gehuldigde principe van de algemene dataretentie wordt wel gecompenseerd door een striktere regeling van andere (procedurele) aspecten.

De nieuwe dataretentiewet heeft het voordeel dat de burger perfect op de hoogte is van welke gegevens bewaard worden, hoe lang, voor welke doeleinden en door welke overheden zij kunnen opgevraagd en gebruikt worden. Er wordt ook voorzien in een traceerbaarheid van de exploitatie van de bewaarde gegevens ingevoerd met behulp van een logboek, met een controlemogelijkheid door de Privacycommissie en het BIPT.

Voorts worden in de nieuwe wetgeving de mogelijkheden van het retroactief telefonieverkeer (art. 88bis Sv.) voor de opsporings- en onderzoeksinstanties beperkt ten aanzien van de vorige toestand door het inbouwen van een strafdrempel en het voorzien in drie periodes voor de bewaringstermijnen, afhankelijk van het soort misdrijf.

De toekomst zal uitwijzen of het gevonden evenwicht niet in de verkeerde richting doorslaat en of deze de toets met het arrest van het Hof van Justitie van 21 december 2016 zal doorstaan 35 .

Hoewel de wetgever voorziet in een evaluatie, bestaat de vrees dat er de facto geen relevante gegevens voorhanden zullen zijn om een degelijke kwalitatieve evaluatie te maken en dat de evaluatie herleid zal worden tot het aanleveren van kwantitatieve gegevens, zonder dat hieruit enige conclusie kan worden getrokken. Het lijkt immers een quasi onmogelijke opdracht om aan te tonen dat een bepaalde strafzaak wel of niet kon worden opgelost onder het regime van de nieuwe wetgeving, als de maatregel zelf niet kan worden genomen.

In een tijdperk waarin de burgers hun eigen privacy grotendeels opgeven en hun gegevens als het ware te grabbel gooien op het internet en vrijgeven aan alle grote private spelers (bv. Facebook, Twitter, Instagram ...) en waarbij de burgers vaak niet of onvoldoende weten welke gegevens door deze spelers bewaard worden, hoe deze worden aangewend en voor welke doeleinden ze aangewend kunnen worden, is het wantrouwen dat in dit debat gevoed werd tegenover de gerechtelijke overheden, die juist als taak hebben de burger te beschermen tegen schendingen van hun fundamentele rechten en vrijheden, moeilijk te vatten.

C. Middelen en mensen

Voor een efficiënte en daadwerkelijke aanpak van «het internet als facilitator voor criminaliteit» dient in de nodige capaciteit (zowel personele als operationele middelen) voorzien te worden en dienen de nodige investeringen ook daadwerkelijk te gebeuren.

De opbouw en de instandhouding van de nodige gespecialiseerde kennis, het opvolgen en in kaart brengen van de nieuwste technologische evoluties die zich voordoen in de digitale informatie- en communicatietechnologieën, alsmede doorgedreven opleidingen van de politiediensten en magistraten zijn eveneens noodzakelijk.

In deze zin 36 vestigde het College van Procureurs-generaal in zijn advies van 1 februari 2016 inzake de Kadernota Integrale Veiligheid reeds de aandacht op de moeilijkheden van onze politiediensten inzake lokalisatie en onderscheppen van communicatie, mede ten gevolge van de technologische evoluties inzake de informatie- en communicatietechnologie.

Het advies bevatte voorstellen inzake het aanpassen van het wettelijk kader, investeringen in middelen en de vraag om een dringende verhoging van de capaciteit van de federale politie door te voeren.

Er dient tevens een efficiënte en gecoördineerde samenbundeling te gebeuren van de middelen die thans, soms op ongecoördineerde wijze, over verschillende diensten heen verspreid worden (expertise bij de veiligheidsdiensten en politiediensten). De samenwerking met de academische wereld én met de private sector (inzonderheid de grote internetbedrijven) zou eveneens op een meer gestructureerde wijze dienen te verlopen.

Daarom is het onthutsend te moeten vaststellen dat, hoewel de kaders van Regionale Computer Crime Units (hierna: «RCCU») en de Federale Computer Crime Unit (hierna: «FCCU») recentelijk licht werden uitgebreid in de nieuwe Organieke Tabel 37 , de daadwerkelijke invulling ervan problematischer blijkt te zijn, met slechts vijf van de veertien RCCU’s volledig opgevuld en de FCCU slechts voor 64% ingevuld.

Bovendien volstaat het niet om extra mensen aan te werven, maar moeten deze ook beschikken over de noodzakelijke uitrusting en training, hierbij terdege rekening houdend met de snelle technologische evoluties, wil men pretenderen minstens gelijke tred te houden met de cybercriminaliteit. Gelet op de huidige cijfers dreigt dit een illusie te worden.

Dit klemt des te meer, gelet op de prioriteiten gesteld in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationale Veiligheidsplan. Hierbij zal ook de vraag gesteld moeten worden welke politiediensten welke taken voor zich zullen nemen.

Steeds meer lokale politiediensten zullen immers geconfronteerd worden met cybercriminaliteit, zonder dat zij hiervoor de expertise van een FCCU of zelfs RCCU in huis hebben. Het ontwikkelen van een lokale computer crime unit, afgekort LCCU, in nauwe samenwerking en met ondersteuning van de RCCU/FCCU als kennishubs is een mogelijk denkspoor om hieraan tegemoet te komen.

D. Encryptie

Encryptie, cryptografie, ook wel de versleuteling van data, is een tweesnijdend zwaard.

Enerzijds is de versleuteling van communicatie en opgeslagen gegevens primordiaal opdat de vertrouwelijkheid en de integriteit ervan gewaarborgd kan worden in de digitale maatschappij van heden. Overheid, bedrijven en burgers rekenen op encryptie om hun digitale producten en diensten te beveiligen tegen mogelijke cybercriminelen. Zonder encryptie is er geen internetbankieren mogelijk of bestaan er geen webshops.

Bovendien is de sector van encryptie per definitie altijd in beweging, waarbij gezocht wordt naar almaar sterkere encryptie. Vandaag de dag gebeurt dit doorgaans nog op basis van wiskundige berekeningen die onnoemelijk veel berekeningen zouden vragen wil men ze zonder de sleutel kraken. Aan de horizon verschijnt echter alweer de volgende versleuteling aan de hand van de wetten van de fysica 38 , gelet op de almaar sneller voortschrijdende ontwikkeling van computertechnologie. Deze ontwikkeling biedt veel kansen voor bedrijven in een kenniseconomie. Ook de overheden willen almaar meer diensten digitaal aanbieden aan de burgers, waarbij de vertrouwelijkheid van de onderliggende gegevens noodzakelijk is.

Anderzijds bemoeilijkt encryptie de opsporing van en bewijsvergaring inzake misdrijven in zeer ernstige mate. In 75% van de cybercrime-onderzoeken stoot de rechtshandhaver immers op encryptie.

Hoewel het legitiem gebruik van encryptie aangemoedigd moet worden om persoonlijke, klanten- of andere bedrijfsdata of intellectuele eigendom te beveiligen, stelt het gebruik ervan door criminelen en terroristen de ordediensten voor niet te onderschatten problemen 39 . Ook hier rijst de vraag hoe een evenwicht te vinden tussen enerzijds privacy en bescherming van persoonlijke gegevens en anderzijds de noodzaak voor de rechtshandhavers om toegang te krijgen tot die gegevens in de bestrijding van misdrijven en terrorisme.

Het valt echter te vrezen dat deze vraag geen eenvoudig antwoord heeft. Het meest simplistische antwoord betreft een verbod op gebruik van encryptie tout court of toch minstens van de zwaarste (onbreekbare) vorm van encryptie. Men gaat er hierbij vanuit dat de burger niets te verbergen heeft en dat enkel criminelen zaken wensen te versleutelen. Deze logica gaat echter voorbij aan de recente ontwikkelingen, zeker in een post-Snowden tijdperk, en miskent het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer 40 . Overigens, deze encryptie bestaat reeds en wetgeving die het gebruik ervan aan banden legt, zou criminelen er niet van weerhouden deze te gebruiken of verder te ontwikkelen. De burger zou in deze situatie des te kwetsbaarder worden voor de criminelen die een dergelijk verbod zouden omzeilen.

Een dergelijk verbod zou ook internationaal moeten worden gehandhaafd, maar de garantie dat elke overheid hetzelfde zou doen, is quasi onbestaand.

Anderen zijn van oordeel dat eenieder die zich bedient van encryptie, verplicht zou moeten worden om de sleutel ervan in bewaring te geven bij een te vertrouwen derde partij, waar de rechtshandhavers dan, voorzien van de nodige gerechtelijke mandaten, de sleutel kunnen ophalen indien dit nodig is. Ook deze oplossing biedt weinig soelaas en lijkt ook technisch niet haalbaar, gelet op het feit dat nagenoeg elke transactie een eigen sleutel heeft. Trouwens, zouden de criminelen zo vriendelijk zijn om hun sleutels netjes aan te bieden? Bovendien dreigt de te vertrouwen derde partij zelf een gedroomd doelwit te worden van dergelijke criminelen, die alle eitjes in één mand zouden vinden. Ten slotte is het nog maar de vraag of er internationaal een organisatie gevonden kan worden die door alle overheden vertrouwd wordt om de sleutels van hun burgers, bedrijven of instellingen te bewaren.

Dezelfde bezwaren gelden voor de door sommigen bepleite verplichting voor ontwikkelaars om te voorzien in een universele achterdeur bij het ontwerpen van diensten of producten. Deze achterdeur zou enkel toegankelijk zijn voor rechtshandhavers.

Dit werd in het verleden al gepoogd, maar werd al snel verlaten 41 . Dit zou vandaag de dag niet anders zijn 42 . Het zou het de hackers enkel gemakkelijker maken om in te breken, nu ze hun pijlen op slechts één deur zouden moeten richten.

Zeer recent bleek nog dat antivirussoftware in hetzelfde bedje ziek is, dat deze software aan veel strengere veiligheidsnormen moet voldoen, gelet op de rol die zij speelt en de machtigingen die zij heeft binnen systemen 43 .

Een eventuele oplossing, zij het geenszins zaligmakend, kan bestaan in een medewerkingsverplichting. Hierbij zou de verdachte verplicht kunnen worden om de encryptiesleutels in zijn of haar bezit te onthullen en zou een weigering strafbaar gesteld worden.

Internationaal werd er vaak opgeworpen voor de rechtbanken dat zo’n verplichting strijdig zou zijn met het zwijgrecht. Doorgaans werd echter aanvaard dat deze gerechtvaardigd kan zijn in het kader van gerechtelijke vervolging 44 .

De Belgische wetgever 45 biedt deze mogelijkheid in art. 88quater, § 1 Sv., zij het dat de rechtspraak daar soms anders over oordeelt 46 .

Een dergelijk decryptiebevel voor verdachten kan een schending van het nemo tenetur-beginsel uitmaken, maar kan in bepaalde omstandigheden toch gerechtvaardigd zijn. Hierbij zal de rechter in totaliteit moeten kijken naar de aard en de mate van uitgeoefende dwang, de aanwezigheid van relevante waarborgen in de procedure, de manier waarop het afgedwongen materiaal wordt gebruikt en het gewicht van het publiek belang 47 , om te oordelen of een afgedwongen medewerking een schending oplevert van het nemo tenetur-beginsel.

De tijd lijkt gekomen om deze hypothese te beproeven voor de hoven en rechtbanken en zo de rechtsvinding de kans te geven om tot hedendaagse werkbare oplossingen te komen.

De toename van het gebruik van encryptie gaat daarenboven hand in hand met een stijging in anonimisering. Zelfs de kleinste cybercrimineel doet vandaag de dag een beroep op technologieën om zijn IP-adres te verbergen, zij het via The Onion Router (TOR) of via andere proxy- of virtual private network (VPN) diensten.

V. Oplossingen?

A. Sensibiliseren – «Voorkomen is beter dan genezen»

«Home computer systems are insecure because they are administered by untrained users.» 48

In elk beleid dat ontwikkeld wordt inzake cyberveiligheid en cybercrime dienen preventie en sensibilisering van de gebruikers een prominente plaats in te nemen. Hier is een belangrijke taak weggelegd voor het Centrum voor Cybersecurity België, zowel naar de burgers toe als naar de bedrijven en de vitale sectoren in dit land.

De thuiscomputer is een belangrijk doelwit geworden van hackers, niet enkel om persoonlijke gegevens te kunnen bemachtigen (bv. via phishingfraude), ransomware-aanvallen uit te voeren, maar ook om te infecteren en te kunnen misbruiken in een botnet, zonder dat de gebruiker zich nog maar bewust is van dit misbruik. Deze botnets bieden de mogelijkheid om de zogenaamde DDos-aanvallen uit te voeren waarvan zich recentelijk nog verschillende gevallen hebben voorgedaan 49 .

Veilig omgaan met ICT begint bij onszelf en elk van ons dient bewust om te gaan met de moderne communicatietechnologie en sociale media. Te vaak wordt erop vertrouwd dat de systemen wel door de producenten, providers en systeembeheerders voldoende beveiligd zullen worden, maar door onszelf wordt er dikwijls op een onverantwoorde manier mee omgegaan.

Het belang van preventie en sensibilisering kan niet genoeg beklemtoond worden en op dit vlak zijn er reeds tal van initiatieven ontwikkeld. 50 Het dient echter een permanent en wederkerend aandachtspunt te zijn in elk beleid inzake cybersecurity en cybercrime.

B. Internationale samenwerking versterken

Wat de opsporings- en vervolgingsbevoegdheden betreft, heeft de Belgische wetgever met de wet van 28 november 2000 betreffende informaticacriminaliteit een hele reeks vernieuwingen doorgevoerd in het Strafwetboek en in het Wetboek van Strafvordering, in het bijzonder door het invoeren van de mogelijkheid om door middel van een zoeking in een informaticasysteem of in een deel ervan bewijsmateriaal in het buitenland te verkrijgen (art. 88ter Sv., dat in de nieuw aankomende wetgeving geïncorporeerd zou worden in art. 39bis Sv.).

De parlementaire voorbereidingsstukken verduidelijken dat de wetgever op die manier de unilaterale grensoverschrijdende netwerkzoeking onder strikte voorwaarden mogelijk wilde maken om het hoofd te kunnen bieden aan het grote risico op verlies van bewijs. België lijkt hiermee een pragmatische en een realistische benadering te hanteren voor het vergaren van e-evidence.

Ook inzake de verplichting die rust op verstrekkers van elektronische communicatiediensten om hun medewerking te verlenen teneinde te kunnen overgaan tot identificaties heeft het openbaar ministerie met de vervolging en definitieve veroordeling van Yahoo! inc duidelijkheid uitgelokt.

Dit betekent niet dat alles opgelost is op het vlak van internationale samenwerking en op het vlak van de problematiek van de lokalisatie van opsporingen in een virtuele omgeving, integendeel. Zo werd Skype recentelijk nog veroordeeld wegens niet-medewerking als verstrekker van een telecommunicatiedienst 51 .

Binnen de Raad van de Europese Unie groeit stilaan het besef, mede onder impuls van de Belgische regering naar aanleiding van de terroristische aanslagen in Brussel van 22 maart 2016, dat er op Europees vlak maatregelen dienen genomen te worden voor de verbetering van de strafrechtspleging in de cyberruimte.

Hierbij lijken onze academici een voortrekkersrol te kunnen spelen door oplossingen aan te reiken op het vlak van de problematiek van extraterritorialiteit/territorialiteit en van de soevereiniteit die minstens de moeite waard zijn om nader te bekijken.

Zo wordt voorgesteld om de zoeking niet langer te lokaliseren op de plaats waar de data kunnen worden gevonden, maar wel op de plaats waar de gebruiker van die data zich bevindt. Onderzoekshandelingen naar data in real time moeten dan worden gelokaliseerd op de plaats waar de onderzochte persoon zich bevindt. Dit is niet noodzakelijk de verdachte. Het is bijvoorbeeld de persoon wiens toetsaanslagen worden geregistreerd, wiens lokalisatie in real time wordt geregistreerd of wiens communicatie wordt onderschept.

Dit ligt perfect in lijn met de Europese benadering in de overeenkomst inzake wederzijdse rechtshulp en het Europees Onderzoeksbevel, waar het onderscheppen van communicatie ook wordt gelokaliseerd op de plaats waar de afgetapte persoon zich bevindt. Zoekingen naar data die op een afstand worden opgeslagen en die geen real time-zoekingen uitmaken, zouden dan worden gelokaliseerd op de plaats waar de onderzochte persoon zijn gewoonlijke verblijfplaats heeft. De opsporingshandeling in bv. een webmailaccount of sociale media account van een persoon met gewoonlijke verblijfplaats in België, maakt dan een puur territoriale, Belgische opsporingsmaatregel uit.

Internationale samenwerking is dan niet nodig. De focus verschuift van de locatie van de gezochte data naar de onderzochte persoon en zijn gewoonlijke verblijfplaats.

Voorts kan het belangrijk initiatief en de beslissing tot oprichting van een Europees justitieel Cybercrime netwerk binnen Eurojust ook worden vermeld. Samenbrengen van expertise en uitwisselen van best practices, delen van kennis en ervaring en het bevorderen van de samenwerking tussen de gerechtelijke overheden van de verschillende lidstaten inzake de bestrijding van cybercriminaliteit is, net als op het nationale niveau, hierbij de boodschap.

C. Samenwerking met privépartners

Zoals reeds eerder beklemtoond, is een nauwe samenwerking met de private spelers primordiaal in de bestrijding van de cybercriminaliteit.

Met de Internet Access Providers of IAP’s (Telenet, Proximus, Orange, Scarlet, etc.) wordt dagelijks nauw samengewerkt in goede verstandhouding. Hun medewerking is cruciaal voor het gros van de strafonderzoeken. Zij weten immers doorgaans welke IP-adressen er aan welke abonnee worden toegekend en vormen zo een brug tussen het virtuele en de realiteit.

Er lopen vergevorderde onderhandelingen om deze samenwerking inzake telefonieonderzoek en internetvorderingen verder te stroomlijnen en om de hieruit voortvloeiende gerechtskosten te drukken.

Bovendien worden zij ook nauw betrokken bij de initiatieven van het Centrum voor Cybersecurity België om gebruikers sneller te informeren over een eventuele besmetting van hun IT-systemen. Zeer concreet staat er een project in de startblokken waarbij de IAP’s aan hun klanten zullen melden wanneer hun IT-systeem tot een botnet behoort met het oog op het herstel van de veiligheid van hun systeem.

De medewerking van de Internet Service Providers of ISP’s is eveneens onontbeerlijk. Zij beschikken over de IP-adressen van internauten die gebruik maken van hun diensten, welke IP-adressen noodzakelijk zijn om de fysieke personen als gebruiker te identificeren. Het dient beklemtoond te worden dat de vestigingsplaats van deze dienstverleners hierbij niet langer doorslaggevend is bij het beoordelen van de samenwerking.

Deze trend blijkt ook uit de Europese Verordening 2016/679 van 27 april 2016 waarin een substantiële verruiming van het territoriale toepassingsgebied voorligt en waarbij de focus ligt op de targeting van datasubjecten in de Europese Unie. De verordening zal daarmee ook van toepassing zijn op de verwerkers van buiten de Europese Unie, die goederen en diensten aan datasubjecten in de Europese Unie monitoren 52 .

Een zeer concreet voorbeeld van de evolutie in België betreft de Internet Service Provider Yahoo. Yahoo had in essentie opgeworpen dat zij als onderneming op Amerikaans grondgebied gevestigd was en dat zij dan ook niet verplicht was de gevorderde gegevens te verstrekken, omdat dit de uitoefening inhoudt van een niet toegelaten uitvoerende jurisdictie buiten het Belgisch grondgebied en het principe van de soevereine gelijkheid van staten miskent.

Met het Yahoo-arrest van 1 december 2015 heeft het Hof van Cassatie de Belgische rechtshandhaver een sterk wapen in handen gegeven. Het Hof besliste dat een vordering op grond van art. 46bis Sv. gericht kan worden aan elke operator of verstrekker van telecommunicatiediensten die zich in zijn economische activiteit actief richt op en tot Belgische consumenten, ongeacht de plaats waar deze operator of verstrekker zich gevestigd heeft.

Door gebruik te maken van een domeinnaam met extensie «.be», door het gebruik van de lokale taal, door het tonen van reclame gebaseerd op de locatie van de gebruikers van haar diensten en haar bereikbaarheid in België voor die gebruikers via onder meer een klachtenbus of een vraagbaak, heeft de verstrekker zich vrijwillig onderworpen aan de Belgische wetten en is zij territoriaal aanwezig in België. Met dit arrest heeft het Hof van Cassatie paal en perk gesteld aan de schijn van extraterritorialiteit.

Ook de samenwerking met de particulieren mag niet uit het oog verloren worden.

Internationaal zijn de zogenaamde white hat hackers, ethische hackers, een belangrijke partner bij het streven naar een betere cyberveiligheid. Zij zoeken zwakheden in systemen van overheden en bedrijven, maar misbruiken deze niet, in tegenstelling tot de black hat hackers. Zodra er een eerder onbekende zwakheid in een computersysteem (zero day exploit) gevonden wordt, geven zij dit in alle discretie door aan het potentiële slachtoffer, opdat deze de kans zou hebben dit gat in zijn beveiliging te dichten. Sommige bedrijven bieden hiervoor zelfs geld aan, de zogenaamde bug bounties, wat een hele nieuwe industrie lijkt te doen ontstaan 53 .

Deze werkwijze zorgt voor een grote dynamiek en uiteindelijk veiligere producten en diensten, zodat eenieder daarbij gebaat is. Vandaag de dag is een dergelijk ethisch hacken naar Belgisch recht strafbaar. Hacking is een misdrijf met een algemeen opzet. Er wordt thans door het CCB gewerkt aan een kader om dit ethisch hacken mogelijk te maken. Hierbij moet echter ook onderzocht worden welke personen dergelijke ethische aanvallen zouden mogen uitvoeren en welke de aansprakelijkheid is voor de schade berokkend aan de systemen tijdens dergelijke zoektochten naar lekken in de beveiliging 54 .

Ook de medewerking van de bedrijven is gewenst. In het bijzonder bij de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten dient er reeds van bij de aanvang terdege rekening te worden gehouden met cyberveiligheid, zeker gelet op de toenemende connectiviteit van de maatschappij.

Elk verbonden product kan immers, zoals reeds vermeld, als zwakste schakel een vector worden voor een mogelijke cyberaanval. Bovendien beschikken de bedrijven vaak over een gedegen kennis en expertise in een zich snel ontwikkelende sector. Kennis die de rechtshandhaver broodnodig heeft, wil men niet geheel uit het wiel gereden worden door de cybercrimineel.

De bedrijven blijken echter vaak weigerachtig om aangifte te doen van cyberaanvallen, met een groot dark number tot gevolg, wat de beeldvorming en effectieve bestrijding van cybercrime bemoeilijkt. Het openbaar ministerie is dan ook vragende partij voor meer overleg en know-how sharing en wil zich in deze als betrouwbare en discrete partner tonen.

Tot slot is er een belangrijke rol weggelegd voor de academische wereld om mee te werken aan een integraal cyberveiligheidsbeleid. De ontwikkelingen van academici zijn noodzakelijk om gelijke tred te houden met de cybercrimineel en kunnen helpen om te komen tot nieuwe (contra)strategieën en middelen in de cyberwar die op til is.

D. Open-Source Intelligence – Social Media Intelligence

Open-source intelligence (OSINT) is informatie vergaard uit publiek toegankelijke bronnen, zoals daar zijn pers, sociale media, blogs, wikipedia, overheidsrapporten en -databanken, wetenschappelijke publicaties (b.v. efemeriden), kaarten (bv. GoogleMaps).

Wanneer deze informatie uit sociale media komt, spreekt men over Social Media Intelligence (SOCMINT): Facebook, LinkedIn, Flickr, Google+, YouTube, Pinterest, etc. Deze sociale media herbergen een schat aan informatie en zijn bijgevolg zeer interessant voor de rechtshandhaving.

In de Kadernota Integrale Veiligheid 2016-2019 wordt uitdrukkelijk gesteld «dat er moet worden ingezet op een beter online detecteren van misdrijven door politiediensten. Dit veronderstelt in eerste instantie dat het wettelijke kader hiervoor wordt uitgewerkt, en in tweede instantie dat de uitbouw van «internetpatrouilles» en «internetrecherche» wordt geoperationaliseerd. Daartoe moet het wettelijke kader worden aangepast aan de technologische evolutie (bijvoorbeeld voor maatregelen in verband met het volgen van de activiteiten van een persoon op het internet, met inbegrip van de sociale media). Ook moet er een betere regeling komen voor de toegang op afstand, al dan niet heimelijk, tot een informaticasysteem in het kader van het strafrechtelijke onderzoek. Daarbij dienen bepaalde pijnpunten van de bestaande wetgeving te worden opgelost, zonder afbreuk te doen aan het globale evenwicht tussen het juridische kader voor de opsporing en vervolging enerzijds en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en het rechten op de verdediging anderzijds. 55 »

Veel van deze informatie is te vinden op het publieke internet, toegankelijk voor iedereen. Maar grote delen van het internet zijn semipubliek, afgesloten maar wel toegankelijk na zuiver vormelijke registratie, bv. een CAPTCHA, een identificatie of een betaling (bv. Facebookprofielen zijn enkel zichtbaar voor personen die geregistreerd zijn op Facebook).

Ten slotte zijn er nog delen die privaat zijn (bv. vriendenpagina, groepsblog, etc.), of zelfs exclusief (bv. privégedeelte van Facebook) en enkel toegankelijk voor een select clubje van personen die beschikken over een persoonlijke login of zelfs enkel voor een enkeling.

Het verschil in toegankelijkheid speelt een grote rol in hoe ver de politiediensten bij het vergaren van informatie mogen gaan. Ook de manier waarop deze gegevens bemachtigd worden, is belangrijk. Gebeurt dit openlijk of heimelijk, met fictieve identiteit of zelfs geheel onzichtbaar middels spyware (bv. keyloggers)? De grenzen zijn niet duidelijk.

Bovendien moet, ongeacht de toegankelijkheid, ook gedacht worden aan de redelijke verwachting van privacy van de gebruiker, bij het beoordelen van de voorzienbaarheid en rechtmatigheid van deze toegang. Begrippen als proportionaliteit en subsidiariteit lijken hierbij de sleutelwoorden te zijn. In deze zin zal de Europese verordening 2016/679 een veel hogere eis stellen aan de toestemming van gebruikers van informaticadiensten wanneer hun data gebruikt worden voor andere doeleinden 56 . De vraag is dan hoever die toestemming reikt en of deze ook geldt voor rechtshandhaving.

De tijd lijkt gekomen om de nieuwe grenzen af te tasten, binnen het wettelijke kader, teneinde te ontdekken waar dit kader al dan niet aangepast moet worden.

Hierbij mag niet uit het oog verloren worden dat de rechtshandhavers zich ook van de nieuwe technologieën meester dienen te maken. Zo beklemtoont de Kadernota Integrale Veiligheid 2016-19 terecht dat «voor de operationele effectieve uitbouw van internetpatrouilles en internetrecherche, de nodige aandacht moet worden besteed aan de opleiding van deze «online»-agenten. Zij moeten immers in staat zijn om niet alleen een zeer brede waaier van misdrijven op te sporen, maar ook over de nodige competenties beschikken om op een correcte en volledige manier de noodzakelijke vaststellingen te doen, zodat deze gebruikt kunnen worden bij de voortzetting van onderzoeken». 57

Het huidige wettelijke kader lijkt geen gelijke tred te hebben gehouden met de technologische realiteit en dit zorgt voor onduidelijkheid. Een zeer concreet voorbeeld hiervan is art. 26 van de Wet op het Politieambt (hierna: «WPA»). Sommige auteurs menen dat dit artikel de politiediensten toelaat om niet alleen de publieke bronnen te raadplegen, maar ook de semipublieke ruimte, die moeten worden beschouwd als voor het publiek toegankelijke plaatsen 58 . Anderen schijnen de mening toegedaan te zijn dat burgers er redelijkerwijze van mogen uitgaan dat hun privacy op dergelijke semipublieke plaatsen beschermd is tegen overheidsingrijpen en dat wanneer de politie zou inloggen met een «burgerprofiel», dit misleidend is en derhalve een schending van hun recht op privacy uitmaakt 59 .

De Privacycommissie deed de aanbeveling art. 26 WPA aan te passen aan de huidige stand van zaken en expliciet te bepalen dat de politiediensten ook het publieke en semipublieke internet mogen patrouilleren, onverminderd de bestaande bepalingen van het Wetboek van Strafvordering inzake de bijzondere opsporingsmethodes en de afluistermaatregelen. Het kan immers niet de bedoeling zijn om afbreuk te doen aan de bestaande waarborgen inzake bijzondere opsporingsmethodes. Hierbij valt onder meer te denken aan het systematisch observeren van iemands Facebookpagina dan wel onder een geloofwaardige fictieve identiteit in interactie te treden met een verdachte. Dit zijn onderzoeksdaden die perfect onder de bestaande regelgeving inzake bijzondere opsporingsmethoden kunnen worden verricht.

Het is dan ook tijd om wetgevend werk te maken van de aanpassing van art. 26 WPA, teneinde de burger hierover klare wijn te kunnen schenken.

Een ander – misschien onderbelicht – aspect van sociale media, is de mogelijke meerwaarde die ze kunnen bieden aan rechtshandhaving om de burger te informeren, responsabiliseren en zelfs te betrekken bij het vergaren van bewijsmateriaal. Zo zouden succesverhalen gedeeld kunnen worden, burgers gerustgesteld kunnen worden wanneer er paniek dreigt te ontstaan en mogelijke getuigen kunnen worden opgespoord.

Het spreekt voor zich, gelet op het niet te onderschatten bereik van deze nieuwe technologieën, dat dit echter op uiterst zorgvuldige en doordachte wijze moet gebeuren. Zo gaan verhalen op sociale media soms een eigen leven leiden, wordt zeer snel reactie verwacht en kan dit de gebeurlijke mediastrategieën doorkruisen. Willen we dit oordeelkundig doen, dan is er dringend behoefte aan een heus Social Media-beleid voor de rechtshandhavers met tijd en middelen voor capacity building, opleidingen en best practices.

E. Aankomende wetgeving

Onze wetgeving inzake databeslag, netwerkzoeking en telefoontap dient dringend aangepast te worden aan de eigen realiteit van het internet. Het College van Procureurs-generaal is reeds lange tijd vragende partij om een actualisering door te voeren van de middelen die aan de gerechtelijke overheden ter beschikking moeten worden gesteld om bewijzen te kunnen verzamelen in informaticasystemen. Zoals reeds vermeld bij de beeldvorming, wordt meer en meer vastgesteld dat criminelen gebruik maken van de mogelijkheden die de informatie- en communicatietechnologie hen biedt. Politiediensten en magistratuur dienen over dezelfde middelen te beschikken.

In april 2015 richtte de minister van Justitie een werkgroep op, samengesteld uit vertegenwoordigers van het College van Procureurs-generaal, het federaal parket, de onderzoeksrechters, de federale politie, de inlichtingendiensten, douane en accijnzen, het directoraat-generaal wetgeving en de beleidscel. Uiteindelijk werd het wetsontwerp van 8 juli 2016 betreffende de verbetering van de bijzondere opsporingsmethoden en bepaalde onderzoeksmethoden met betrekking tot internet- en elektronische en telecommunicaties voor advies voorgelegd aan onder meer het College van Procureurs-generaal 60 . Dit wetsontwerp gaat in op de noodzaak om wetgevend het hoofd te bieden aan enkele zeer prangende problemen om in een digitale omgeving onderzoeksmatig te kunnen functioneren. Het wetsontwerp zal eerstdaags worden goedgekeurd.

In de loop van het najaar zal het College van Procureurs-generaal zich buigen over eventuele voorstellen die ertoe strekken de toepassing van de maatregelen die het voorwerp zijn van het voorontwerp te versoepelen of te optimaliseren in termen van hun bruikbaarheid en inzetbaarheid in de praktijk.

VI. Besluit

Het toenemend belang van cybercrime kan niet overschat worden. De rechtshandhaving dient mee op de kar van de technologie te springen, vlucht vooruit, wil men niet verweesd achterblijven.

De handen moeten in elkaar worden geslagen over de grenzen heen, met alle partners in de keten, privé en publiek.

De rechtsstaat moet mee, moet durven kiezen om gelijke tred te houden met de technologische ontwikkelingen. Hierbij dient er echter steeds over gewaakt te worden dat binnen het wettelijke kader gebleven wordt, maar de rechtshandhaver mag niet bang zijn om de grenzen hiervan af te tasten of zelfs, waar nodig, door rechtsvinding te verleggen.

The proof of the pudding is in the eating.

1 Met dank aan substituut-procureur-generaal Dirk Schoeters en substituut-procureur-generaal met opdracht Robrecht De Keersmaecker voor de medewerking.

2 Zie www.digitalbelgium.be.

3 www.om-mp.be: Jaarverslag 2013-15 College van Procureurs-generaal.

4 http://www.standaard.be/cnt/dmf20160608_02329845.

5 https://www.theguardian.com/technology/2016/jun/08/belgium-nations-vulne....

6 Nationale Cyber Security Strategy België d.d. 23.11.2012, https://www.b-ccentre.be/wp-content/uploads/2013/03/cybersecustra_nl.pdf, p. 15.

7 https://www.wired.com/2016/05/maksym-igor-popov-fbi/.

8 Op 25 juni 2015 deelde het federaal parket mee dat het meegewerkt had aan een internationale operatie waarbij een dergelijke internationale bende werd onthoofd. In 2010 hadden verschillende Belgische banken te kennen gegeven dat het internetbankieren-platform van hun klanten besmet was met Zeus en SPyEye malware. Op deze wijze werden grote sommen geld getransfereerd van de rekeningen van de besmette klantenaccounts naar rekeningen in Spanje en Portugal. Vandaar gingen de gelden naar zogenaamde «money-mules», wier rol erin bestond de illegaal verworven gelden meermaals rond te laten gaan en uiteindelijk tot bij de opdrachtgevers te brengen. In totaal werden er een 1500 klanten voor bijna 5 miljoen euro opgelicht, waarvan ongeveer 2 miljoen gerecupereerd kon worden. Het onderzoek werd in samenwerking met Eurojust en Europol gevoerd en bracht de onderzoekers naar Duitsland, Frankrijk, Nederland, Finland, Moldavië, Polen, Letland, Estland, Oekraïne en Rusland, waar men uiteindelijk de leidende personen kon vatten. Hierbij was het doorgedreven onderzoek van het daartoe nieuw opgerichte «NewTech»-team in de schoot van de Federal Computer Crime Unit (FCCU) van cruciaal en baanbrekend belang.

9 Een voorbeeld hiervan is de hackersoftware Blackshades, een remote access tool (RAT) die het mogelijk maakt om een besmet systeem te bespioneren of zelfs over te nemen met het oog op het verwerven van vertrouwelijke informatie of te encrypteren met het oog op het verkrijgen van een losgeld. De Amerikaanse FBI kwam deze malware op het spoor en ontdekte een criminele organisatie aangevoerd door een Zweed en een Amerikaan. Zij hadden verschillende versies van de malware ontwikkeld, die door andere cybercriminelen online gekocht kon worden voor een luttele 40 dollar voor een basisversie, maar die eveneens geheel aan de wensen van de crimineel kon worden aangepast. De organisatie werd als een bedrijf gerund: personeel werd aangeworven, lonen betaald, updates van de malware geleverd op verzoek van klanten. Er was een marketingdirecteur, een website-ontwikkelaar, een klantendienst en een team van vertegenwoordigers. Opnieuw werden er in een internationale actie ingevolge samenwerking tussen de FBI, Europol en Eurojust wereldwijd 359 huiszoekingen gedaan in België, Nederland, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Finland, Oostenrijk, Estland, Denemarken, Italië, Kroatië, de VS, Canada, Chili, Zwitserland en Moldavië. Er werden 97 personen aangehouden.

10 Verordening 2016/679, EU Publ., L 119/33, art. 33 en 34.

11 Verordening 2016/679, EU Publ., L 119/17, overweging 85.

12 Verordening 2016/679, EU Publ., L 119/82, art. 83.

13 Een voorbeeld: handel in namaak (kledij, geneesmiddelen, software, etc.). Vroeger gebeurde deze handel deur-aan-deur, op markten, in schimmige winkels. Thans zoekt een verkoper van namaak een afzetmarkt. Twitter, maar evengoed kapaza of 2dehands.be, lijken goede kanalen om zijn producten aan te bieden. Hij doet beroep op een spammer met toegang tot een veelheid aan Twitter-contacten, met afscherming van zijn eigen IP-adressen. Hierbij gebruikt hij een grote hoeveelheid valse accounts. Die accounts worden aangemaakt door weer andere partijen, die hierbij op hun beurt een beroep doen op fysieke ondersteuning om de CAPTCHA en sms-verificaties te verrichten. Zo belanden de reclame-links in de brievenbus van mogelijke argeloze kandidaat-kopers. Zodra ze op de links klikken, treedt een tweede deel in werking. De koper wordt verwezen naar een webpagina, gemaakt en gehost door nog andere dienstverleners. Daar wordt de bestelling opgenomen, de betaling afgehandeld en de gegevens eventueel nog bewaard om in de toekomst verder illegaal te gelde te maken. Ten slotte krijgt de klant zijn namaakproduct en krijgen de dienstverleners een deel van de koek.

14 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, p. 46, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as....

15 https://www.europol.europa.eu/print/content/global-action-against-dark-m....

16 http://www.lecho.be/economie_politique/belgique_general/Qui_se_cache_der...https://twitter.com/downsecbelgium?lang =nl.

17 http://www.zdnet.com/article/hacker-gains-access-to-20000-fbi-9000-dhs-e....

18 https://www.wired.com/2016/01/the-biggest-security-threats-well-face-in-....

19 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as....

20 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, p. 44, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as....

21 http://www.ibtimes.co.uk/john-mcafee-adult-friendfinder-hack-major-threa....

22 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, p. 34, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as....

23 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, p. 43, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as...https://www.wired.com/2016/11/web-shaking-mirai-botnet-splintering-also-....

24 Y. Kaiyuan, e.a., «A2: Analog Malicious Hardware», http://static1.1.sqspcdn.com/static/f/543048/26931843/1464016046717/A2_S...http://www.nytimes.com/2016/11/16/us/politics/china-phones-software-secu....

25 https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/roaming-fair-use-rule....

26 https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/eprivacy-directive-as....

27 http://www3.weforum.org/docs/WEF_Cybercrime_Principles.pdf;http://www.eurojust.europa.eu/press/PressReleases/Pages/2016/ 2016-03-04.aspx.

28 GwH, arrest nr. 84/2015 van 11 juni 2015.

29 In art. 3 tot 6 van het KB van 19 september 2013 tot uitvoering van art. 126 WEC werd gedetailleerd bepaald welke gegevens dienen te worden bijgehouden.

30 HvJ 8 april 2014, zaken C-293/12 en C-594/12.

31 De Standaard, 15 juni 2015.

32 HvJ 21 december 2016, C-203/15 en C-698/188, www.curia.europa.eu.

33 Zie dienaangaande ook: J. Kerkhofs en P. Van Linthout, Cybercrime, Politeia, 2013, 21-33.

34 Wet van 3 augustus 2013 houdende instemming met het Verdrag betreffende de computercriminaliteit gedaan te Boedapest op 23 november 2001.

35 http://datanews.knack.be/ict/nieuws/privacycommissie-belgie-heeft-wetgev....

36 Advies College van Procureurs-generaal inzake Kadernota Integrale Veiligheid van 1 februari 2016, p. 7.

37 KB van 27 oktober 2015 tot vaststelling van de personeelsformatie van de federale politie.

38 Quantum-encryptie, op basis van het gedrag van fotonen; http://www.computerworld.com/article/3092954/security/google-hopes-to-th....

39 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, p. 50, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as....

40 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, p. 67, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as....

41 Clipper chip (https://en.wikipedia.org/wiki/Clipper_chip).

42 H. Abelson e.a., «Keys under Doormats: Mandating Insecurity by Requiring Government Access to All Data and Communications», Journal of cybersecurity 2015, https://dspace.mit.edu/bitstream/handle/1721.1/97690/MIT-CSAIL-TR-2015-0....

43 https://www.wired.com/2016/06/symantecs-woes-expose-antivirus-software-s....

44 The Internet Organised Crime Threat Assessment (IOCTA) 2015, p. 69, https://www.europol.europa.eu/content/internet-organised-crime-threat-as....

45 Memorie van toelichting, Parl.St. Kamer 1999-2000, nr. 50K0213/001, p. 27, In re Boucher, 19 februari 2009, No. 2:06-mj-91, 2009 WL 424718.

46 Gent, 23 juni 2015, NJW 2016, nr. 336, p. 134; contra: C. Conings, «Ontsleutelplicht van verdachte en verbod op zelfincriminatie», NJW 2016, nr. 336, p. 135; J. Kerkhofs en Ph. Van Linthout, o.c., p. 367, nr. 346.

47 B.J. Koops, Het decryptiebevel en het nemo-teneturbeginsel, 2012, p. 168, http://www.wodc.nl/onderzoeksdatabase/decryptiebevel-kinderpornografie.a... C. Conings, «Statusupdate: Belgische opsporing – ï voelt zich #verward bij het speuren in sociale media», in Sociale media anno 2015 – Actuele juridische aspecten, Antwerpen, Intersentia, 291 e.v.

48 R. Wash, Michigan State University, «Folk Models of Home Computer Security».

49 Downsec legt tax-on-web plat: http://www.hln.be/hln/nl/943/Consument/article/detail/2728061/2016/06/08....

50 Bij wijze van voorbeeld: http://www.childfocus.be/nl/preventie/clicksafe-veilig-internetten: ontwikkeld door Child Focus; www.safeonweb.be ontwikkeld door CERT.BE.

51 Corr. Mechelen 27 oktober 2016, onuitg. Tegen dit vonnis werd hoger beroep ingesteld.

52 Verordening 2016/679, EU Publ., L 119/5, overweging 23; Verordening 2016/679, EU Publ., L 119/33, art. 3.2; A. Van De Meulebroucke, «De Algemene Verordening Gegevensbescherming», RW 2015-16, 1562.

53 http://datanews.knack.be/ict/nieuws/eu-maakt-geld-vrij-voor-eigen-bug-bo....

54 http://www.demorgen.be/binnenland/-organiseer-wedstrijden-om-overheidssi....

55 Kadernota Integrale Veiligheid 2016-19, p. 11.

56 Verordening 2016/679, EU Publ., L 119/5, overweging 32.

57 Kadernota Integrale Veiligheid 2016-19, p. 11.

58 J. Kerkhofs en Ph. Van Linthout, o.c., 2013, 211 e.v.

59 Advies nr. 13/2015, 13 mei 2015, Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, p. 6, nr. 20.

Mercuriale rede
Antwerpen 1 september 2016

I. Actualiteit – introductie

Gerelateerd

Links rechtsleer:

Weblogs en websites zijn voortaan ook drukpers

Recht en elektronische handel

auteursrecht en internet

Geschillenbeslechting via het internet

Grooming en cyberlokking strafbaar

Handboek computerprogrammarecht

Links rechtspraak:

De vrijheid van meningsuiting op het internet

berekening van het aantal inbreuken bij een internetinbreuk

Internetmisdrijven en drukpersmisdrijven

Eénmalige daad met voortdurende gevolgen kan belaging uitmaken

Pesten op You Tube

Gebruik valse naam op internetforum

Internet en recht op goede naam

Ontslag dringende redenen wegens privé internetverkeer

Openbare verkoop van onroerend goed via internet

Plaatsen van advertenties in kranten of op het internet waarbij prostitutie wordt aangeboden is strafbaar

Territoriale reikwijdte van de bescherming van de handelsnaam op het internet Conflict handelsnaam en domeinnaam op het web

Verplichtingen van de internetprovider in het kader van het strafonderzoek

Welke rechtbank is bevoegd bij internet-verkopen aan een consument binnen Europa

Bibliotheek

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

lees verder

↧

Handelshuurhernieuwing en wilsgebreken

February 15, 2017, 4:48 am

≫ Next: Herroeping verwerping nalatenschap

≪ Previous: Uitdagingen voor de rechtshandhaving in cyberspace

Instantie: Hof van Cassatie

Datum van de uitspraak:

don, 17/09/2015

A.R.:

C.14.0343.N

Huurhernieuwing als bedoeld in de artikelen 13 en volgende van de wet op de handelshuurovereenkomsten, die noodzakelijk de wil van de partijen vereist en dus niet alleen uit kracht van de wet geschiedt, doet een nieuwe huur ontstaan, waarvan de voorwaarden door deze partijen of in voorkomend geval door de rechter worden vastgesteld (1); de rechtsgeldigheid van de nieuwe huur kan bijgevolg niet worden aangetast door een beroep op gebreken waarmee de vorige overeenkomsten zouden zijn behept. (1) Cass. 11 februari 1972, AC 1972, 543.

Publicatie

tijdschrift:

Rechtskundig weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

786

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Arrest zoals gepubliceerd op juridat:

Noot:

Rechtspraak Antwerpen Brussel Gent [RABG] SLACHMUYLDERS, Steven; Noot 'De handelshuurhernieuwing en het ontstaan van een nieuwe overeenkomst' 2016, nr. 16, p. 1216-1219.

Gerelateerd

Links rechtspraak:

Handelshuurhernieuwing weigering voor persoonlijk gebruik vereist niet permanent gebruik hele oppervlakte

Handelshuur aan een VZW

Handelshuur Aanvraag hernieuwing – niet-vermelden van antwoordmogelijkheid bij gerechtsdeurwaardersexploot – absolute nietigheid

Handelshuur overnemer bekomt na faillissement verschoning, overlater blijft gehouden tot betaling

Handelshuur verhuurder ontzegt huurder toegangs samenloop contractuele en buitencontractuele aansprkelijkheid

Handelshuur vermengd met privatief deel na einde huur wordt huurder in de woning gelaten, verlies recht op huurhernieuwing

handelshuurhernieuwing nieuwe voorwaarden nieuwe huurprijs

huurhernieuwing handelshuur hoger aanbod van een derde voorwaarden

onoprechte handelshuurhernieuwing

Uitvoerbaarheid vonnissen inzake handelshuur

verkoop onroerend goed handelshuur

Huurprijsherziening houdt rekening met verbouwingen en verbeteringen uitgevoerd door de huurder in die zin dat ze meegerekend worden om de huurprijs te verhogen

Huuropzeg voor persoonlijk gebruik en rechtsmisbruik

Aanvang handelshuur vanaf datum dat huurder het goed betrekt en voortijdig verzoek tot huurhernieuwing

Huuropzeg voor eigen gebruik of eigen betrekking

Handelshuurhernieuwing voor een gedeelte van de huur is nietig

Handelshuurhernieuwing weigering zonder motivering

huurhernieuwing en fout van de post

Handelshuurhernieuwing en voorwaardelijke weigering van de verhuurder

Huuropzeg om een goed te betrekken zonder bewoning

Uitvoerbaarheid ontbinding handelshuur ten aanzien van uitbater

Huuropzeg voor eigen gebruik recht op schadevergoeding voor huurder indien de woning niet gebruikt en overmacht

Handelshuur voor kleinhandel en bewoning toepasselijke wet

Handelshuurhernieuwing weigering door verhuurders-kapitaalvennootschappen

Verhuring aan interimkantoor is handelshuur

Huuropzeg voor eigen gebruik recht op schadevergoeding voor huurder en minnelijke beëindiging voor einde opzegtermijn

Huuropzeg voor persoonlijk gebruik schadevergoeding wegens niet gebruik en overmacht

Weigering tot hernieuwing van de handelshuur mag niet gekoppeld zijn aan de vereiste van drankafname.

Handelshuurherniewing voor de onderhuurder

Handelshuur beëindiging in onderling akkoord

Opzegging handelshuur door verhuurder voor eigen gebruik sanctie vergoeding ook na verkoop handelszaak

Opzegging handelshuur voor gebruik feitelijke vereniging waarmee de verhuurder een “nauwe band” heeft

Handelshuurhernieuwing en beperking van het eigendomsrecht

Opzegging handelshuur en verhuurder die nadien soortgelijke handel beging

Handelshuur vereiste rechtstreeks contact met publiek en eigen cliënteel

Handelshuurhernieuwing bij meerdere verhuurders

Bewijs handelshuur en toelating aan de huurder om in een pand handel te drijven

Bewijs handelshuur en stilzwijgende toelating aan de huurder om in een pand handel te drijven

Huuropzeg voor eigen gebruik door verhuurder omwille van relatieproblemen overmacht door latere verzoening

Huuropzeg voor eigen gebruik gevolgen tegenopzeg

Opzegging door de verhuurder en recht van tegenopzeg door de huurder

Geen handelshuur indien zaak gericht tot deelpubliek of een gespecialiseerd publiek

Weigering vernieuwing handelshuur in hoofdorde en ondergeschikt aan andere voorwaarden

Huuropzeg voor persoonlijk gebruik (uitbreiding familie met één kind en schoonmoeder) ongegronde en ovoldoende reden

Huurcontract met tegenprestatie in natura geldigheid en opzegmogelijkheid

Handelshuurhernieuwing onenigheid nieuwe huurprijs beslissing rechter

Handelshurhernieuwing huurder heeft verbeteringswerken uitgevoerd, rehcter kan beslissin hiermee geen rekening te jouden bij de bepaling van de huurprijs in belang huurder

Handelshurhernieuwing tegen lagere prijs omwille van de werken van de huurder

Aanvraag vernieuwing handelshuur gevraagd door onderhuurder termijnen

Soortgelijke handel in de handelshuurwet begrip

Verkoop onroerend goed handelshuur zonder vaste datum niet tegenstelbaar aanb koper

Aanvraag vernieuwing handelshuur vergeten vermelding in de aanvraag vormfout sanctie

Opzegging voor eigen gebruik datum die een jaar later ligt dan het tijdstip waartegen de verhuurder nuttig had kunnen opzeggen – Geldigheid

Opzegging handelshuur door verhuurder voor eigen bewoning sanctie bij niet bewoning

Handelshuurhernieuwing weigering wederopbouw vordering tot wederopbouw

Vraag tot Handelshuurhernieuwing zonder antwoord van de verhuurderr

Handelshuurhernieuwing weigering wederopbouw vordering tot wederopbouw door mede-eigenaars

Handelshuur met insolvabele huurder die na het aangaan van de huur WCO aanvraagt

Handelshuur ongeldigheid beding dat bij faillisement een einde stelt aan contract

Handelshuurhernieuwing nieuwe voorwaarden door verhuurder kunnen niet stilzwijgend aanvaard

Links rechtsleer:

Bestendig handboek huishuur en handelshuur

Knelpunten Handelshuur

Wet en duiding Huur Larcier

Overdraagbaarheid handelszaak

Handelshuur

De handelshuur

De afhandeling van huurgeschillen door de vrederechter. Een empirisch onderzoek met naschrift door Laenens J.

Handelshuur en huur van andere bedrijfsruimtes

Kroniek van het handelshuurrecht (2006-2014)

De rol van de ongerechtvaardigde verrijking bij verbeteringswerken aan gehuurde goederen

Links wetgeving:

Handelshuurwet

Modellen:

Model tot handelshuurhernieuwing

Model handelshuurcontract

lees verder

↧

Herroeping verwerping nalatenschap

February 15, 2017, 6:12 am

≫ Next: Onregelmatige erfopvolging

≪ Previous: Handelshuurhernieuwing en wilsgebreken

De herroeping van de verwerping van een nalatenschap is inderdaad mogelijk.

uittreksel uit het burgerlijk wetboek:

Artikel 790:

"Zolang tegen erfgenamen die een nalatenschap verworpen hebben, geen verjaring is verkregen van het recht om te aanvaarden, blijven zij bevoegd om de nalatenschap alsnog te aanvaarden, indien deze niet reeds door andere erfgenamen is aanvaard; onverminderd evenwel de rechten die door derden op de goederen van de nalatenschap mochten zijn verkregen, hetzij door verjaring, hetzij door handelingen die wettig verricht zijn met de curator van de onbeheerde nalatenschap."

Commentaar:

Hof van Beroep te Brussel, 4 januari 2011, RW 2012-2013, 1543

II. Relevante feitelijke gegevens

Huidig geschil betreft een vordering tot inkorting van de schenkingen, kort vóór zijn dood gedaan door wijlen G.T., overleden op 31 juli 1971.

G.T., broer van Y.T. en van L.T. (moeder van V.S.), was in 1944 gehuwd met mevrouw F.R. In hun huwelijksakte hebben zij M.T. (voorheen M.R., geboren op 8 maart 1943) gewettigd.

De echtgenoten T.-R. zijn in 1948 uit de echt gescheiden. Na de scheiding verbleef M.T. met haar moeder en had zij geen of nauwelijks contact met haar vader.

G.T. hield nog nauwe contacten met zijn zussen en deed, kort vóór zijn dood, schenkingen aan de beide appellanten, namelijk 269.908 fr. aan deposito’s en 150.000 fr. aan kasbons, of een totaal van 419.908 fr. (10.419,25 euro) aan Y.T. en een som van 291.973 fr. (7.237,82 euro) aan L.T.

De bank (agentschap H.) bevestigde bij brief van 12 juni 1973 dat G.T. op 16 juli 1971 zijn depositoboekje volledig leeghaalde. Op die dag werden afhalingen verricht van 5.216 fr., 224.692 fr. en tweemaal 20.000 fr., zijnde een totaal van 369.908 fr. Dezelfde dag heeft de bank 150.000 fr. kasbons G.B. ter beschikking gesteld.

M.T. legde op 2 maart 1973 klacht neer en stelde bij exploot van 3 december 1975 een vordering in tot inkorting van de gedane schenkingen in de mate dat ze haar reserve, in haar hoedanigheid van enige reservataire erfgenaam van G.T., aantastten.

De eerste rechter verklaarde deze vordering gegrond en veroordeelde beide huidige appellanten tot betaling van 334.876 fr., vermeerderd met de vergoedende interest vanaf 19 december 1975, de gerechtelijke interest en alle gerechtskosten.

III. Bespreking

...

2o De rechtsverwerking en het rechtsmisbruik

9. Appellanten voeren aan dat geïntimeerde met toepassing van de leer van de rechtsverwerking geen rechten meer kan uitoefenen. Zij beklemtonen dat M.T. sedert 1948 geen enkel contact meer had met haar vader, dat zij pas vier jaar en half na diens overlijden een vordering tot inkorting heeft ingesteld en dat zij het normale verloop van de procedure, zowel in eerste aanleg als voor het hof, bijzonder lang heeft laten aanslepen.

10. Rechtsverwerking, die geen algemeen rechtsbeginsel is, onderstelt concrete gedragingen van een partij, die het oordeel rechtvaardigen dat door die partij niet kan worden teruggekomen op het ingenomen standpunt.

Het wordt niet ernstig tegengesproken dat geïntimeerde, na de echtscheiding van haar ouders, geen contacten met haar vader meer had. Zij was echter in deze periode heel jong (nauwelijks vijf jaar oud). Zij blijkt weliswaar geen relatie met hem te hebben aangeknoopt, nadat zij meerderjarig was geworden, tot aan het overlijden, in 1971, van haar vader. De reden hiervoor is echter niet te achterhalen en niets bewijst dat deze toestand aan haar te wijten was.

De verwerping van de nalatenschap is een plechtige rechtshandeling. Zij kan slechts gebeuren met naleving van de wettelijk voorgeschreven vormen. Verwerping kan nooit stilzwijgend gebeuren; zij kan niet vermoed worden (art. 784 BW en art. 1185 Ger.W.).

De aanvaarding van de nalatenschap kan daarentegen uitdrukkelijk of stilzwijgend geschieden; zij geschiedt stilzwijgend wanneer de erfgenaam een daad verricht die noodzakelijk zijn bedoeling om te aanvaarden insluit en die hij slechts in zijn hoedanigheid van erfgenaam bevoegd zou zijn te verrichten (art. 778 BW). Welnu, aangezien de reservataire erfgename haar reserve opeiste en de inkorting vorderde van de schenkingen gedaan door haar vader in december 1975, wordt zij geacht aanvaardend erfgenaam te zijn vanaf dat ogenblik en kon zij op deze zuivere aanvaarding trouwens niet meer terugkomen.

11. Het verloop van de procedure tussen december 1975 (inleiding voor de eerste rechter) en de pleitzitting voor het hof op 22 november 2010 getuigt duidelijk van een verregaande nalatigheid, maar het aanslepen van de zaak, zowel voor de eerste rechter als voor het hof, is te wijten aan alle partijen, inclusief appellanten. Appellanten, die zelf ook de mogelijkheid hadden om de zaak te activeren, hebben hiertoe niet het minste initiatief genomen en kunnen vandaag niet ernstig beweren dat de houding van geïntimeerde de enige reden is voor de vertraging in de behandeling van het geding.

De nalatigheid van geïntimeerde om de zaak binnen een redelijke termijn in staat te stellen impliceert in geen geval dat zij afstand deed van haar aanspraken of dat zij deze schijn bij appellanten opwekte. Er wordt geen rechtsmisbruik van geïntimeerde bewezen. Deze nalatigheid kan daarentegen gevolgen hebben wat de toekenning van verwijlinterest betreft, zoals hierna zal blijken.

3o De schenkingen

12. Uit de bijzonder slecht leesbare kopie van het strafdossier in de stukken van partij M.T. meent het hof te kunnen afleiden dat op 16 juli 1971 al het geld van G.T. (269.908 fr.) en diens effecten (150.000 kasbons G.B.) op het bankagentschap te H. werden afgehaald en overgedragen op de rekening van zijn zuster Y.T. Deze laatste verklaarde op 25 april 1973 dat G.T. op 16 juli 1971 in het Sint-Janshospitaal te Brussel was opgenomen en dat hij verschillende malen had aangedrongen om haar deze tegoeden te schenken.

13. Y.T. verklaarde toen ook dat haar broer G. een spaarboekje bezat bij de ASLK en dat hij het bedrag dat op dat boekje stond (291.973 fr. of 7.237,82 euro), aan zijn (toen minderjarige) petekind V.S. (geboren op 25 juli 1955) heeft geschonken. Uit de inlichtingen door de rijkswacht ingewonnen bij de ASLK blijkt dat het geld op 19 juli 1971 overgeschreven werd naar een termijnrekening op naam van de minderjarige. Het overschrijvingsformulier werd in het ziekenhuis in aanwezigheid van twee getuigen opgesteld, en een bediende van de ASLK was toen aanwezig om de handtekeningen “te legaliseren”. Een kopie van het document werd aan de rijkswacht bezorgd en werd aan het strafdossier gevoegd.

14. Het betreft duidelijk schenkingen ten gunste van de beide appellanten en geen vergoedingen voor geleverde diensten aan de de cujus, zoals thans wordt beweerd. Niet alleen worden geen bewijzen naar voor gebracht van de beweerde diensten noch van de verschuldigde vergoeding ervoor, maar Y.T. heeft zelf uitdrukkelijk in haar verklaring gewag gemaakt van schenkingen aan haar en aan V.S.

15. Het staat vast dat geïntimeerde M.T. het enige kind en de einge reservataire erfgenaam is van G.T. Zij is principieel gerechtigd om, na het openvallen van de erfenis van haar vader, de inkorting te vorderen van de beschikkingen die het beschikbaar gedeelte overschrijden, en dit krachtens art. 920, 921 en 922 BW.

Het beschikbaar gedeelte is te dezen gelijk aan de helft van de fictieve massa van de goederen van G.T. in de zin van art. 922 BW (art. 913 BW).

16. De inkorting dient te geschieden overeenkomstig de principes vervat in art. 928 tot 930 BW.

Geïntimeerde berekent de massa van de nalatenschap op grond van de gegevens uit de aangifte van nalatenschap opgesteld door notaris V. te H. (activa 9.208 fr. – passiva 9.986 fr.) en voegt fictief aan deze massa de geschonken goederen aan Y.T. (269.908 fr. + 150.000 fr.) en aan V.S. (291.973 fr.), zodat de totale massa 711.881 fr. bedraagt. Het exacte resultaat is 711.103 fr. (= 9.208 fr. plus 269.908 fr. plus 150.000 fr. plus 291.973 fr. minus 9.986 fr.).

De eerste rechter heeft bij het passief de kosten toegevoegd die Y.T. voor de begrafenis en de laatste medische kosten van haar broer heeft gemaakt. In tegenstelling tot wat geïntimeerde beweert, zijn die kosten wel degelijk gestaafd (begrafenisondernemer, grafsteen, kronen, vaas blauwe steen en kliniek Sint-Jan). Deze kosten, voor de totale som van 45.513 fr., inhoudende voornamelijk zeer redelijke begrafeniskosten, maken een onderdeel uit van het passief van de nalatenschap. De massa dient bijgevolg berekend te worden op 662.590 fr. (711.103 fr. – 45.513 fr.).

Het beschikkend gedeelte bedraagt de helft van 662.590 fr. of 331.295 fr.

17. Y.T. stelt terecht dat de inkorting volgens een bepaalde volgorde dient te gebeuren, en niet proportioneel in de persoon van de beide begunstigden. Wanneer de inkorting van schenkingen onder de levenden plaatsheeft, geschiedt zij te beginnen vanaf de laatste schenking, en aldus vervolgende, van de laatste schenking opklimmend tot de vroegere (art. 923 BW). Die volgorde volgt uit het onherroepelijk karakter van de schenkingen en beschermt de begiftigde die ervan kan afzien.

Appellante V.S. betwist ten onrechte de toepassing van deze regel, stellende dat de bancaire verrichtingen bij de twee betrokken banken gelijktijdig werden aangevraagd door de de cujus. Uit bovenstaande uiteenzetting en de voorgelegde documenten van de banken moet immers worden afgeleid dat de schenking aan Y.T. op 16 juli 1971 heeft plaatsgehad, terwijl die aan V.S. op 19 juli 1971 werd uitgevoerd. De voorgelegde stukken sluiten een gelijktijdige schenking aan beide begunstigden uit.

Dit betekent dat de inkorting eerst op de schenking aan V.S. moet geschieden en vervolgens, op de schenking aan Y.T.

18. Berekening van de inkorting.

De situatie ziet eruit als volgt:

– fictieve massa van de goederen in de zin van art. 922 BW: 662.590 fr.

– eerste schenking aan Y.T.: 419.908 fr.

– tweede schenking aan V.S.: 291.973 fr.

De schenkingen overschrijden het beschikbaar gedeelte (331.295 fr.) met 380.586 fr. (zijnde 711.881 – 331.295 = 380.586 fr.).

V.S. dient het volledige bedrag van de aan haar gedane schenking terug te brengen en is 291.973 fr. (7.237,82 euro) aan geïntimeerde verschuldigd.

De inkorting ten laste van Y.T. bedraagt dan 88.613 fr. (380.586 – 291.973 fr.). Y.T. heeft echter zelf 45.513 fr. (begrafenis en laatste zorgen) betaald en blijft bijgevolg 43.100 fr. (88.613 – 45.513) of 1.068,42 euro verschuldigd aan geïntimeerde, reservataire erfgenaam.

Er bestaat geen hoofdelijkheid tussen appellanten, noch enige reden om een veroordeling in solidum uit te spreken.

19. Interest. Overeenkomstig art. 928 BW is interest pas verschuldigd vanaf de dag van de vordering (4 december 1975).

Appellanten betwisten de toekenning van verwijlinterest, gelet op de nalatigheid van geïntimeerde in het in gereedheid brengen van de zaak.

20. Hierboven (randnr. 11) werd al geoordeeld dat alle partijen, inclusief geïntimeerde, bijzonder nalatig en passief zijn geweest in de loop van de procedure die meer dan 35 jaar in beslag heeft genomen.

In de mate dat de vertraging in de betaling van de aan de geïntimeerde verschuldigde bedragen deels aan deze partij zelf te wijten is, kan haar inderdaad geen recht op de volledige verwijlinterest worden toegekend. De volledige afwijzing van verwijlinterest zou echter overdreven zijn, omdat appellanten zelf ook aan de oorsprong liggen van het aanslepen van de zaak. Om die reden zullen de aan geïntimeerde tot aan huidig arrest toekomende interesten, berekend aan de wettelijke rentevoet, beperkt worden tot de helft ervan.

...

Gerelateerd

Links rechtsleer:

Erfrecht

Belgisch erfrecht in kort bestek

De erfenisgids

De vereffening van de nalatenschap

Succesierecht &-Planning

Erven & Schenken

Beginselen van Burgerlijk Recht - De erfenissen 1927

Het verbod van bedingen betreffende toekomstige nalatenschappen

Erfrecht wie erft wat en wanner

Verontreinigde Vlaamse gronden in de nalatenschap: een vergiftigd geschenk?

Erfenissen (196I-1967) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1968-1977) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1978-1987) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1988-1995) Overzicht van rechtspraak

Al die dwingende bepalingen van het familiaal vermogensrecht weg ermee

Links rechtspraak:

aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving en nalatigheid tot uitvoering van de boedelbeschrijving sanctie zuivere aanvaarding

Verwerping nalatenschap na kennisname van ongekende lasten

Onderhoudsgeld ten laste van de nalatenschap

Verwerping Turkse nalatenschap

Verwerping van nalatenschap dient beoordeeld volgens het recht va de staat alwaar de overledene bij zijn overlijden zijn laatste woonplaats had

Verwerping nalatenschap door ouders namens kind met machtiging van de vrederechter

Modellen:

Verzoekschrift aan de vrederechter tot verwerping of aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving van een nalatenschap voor een minderjarige

lees verder

↧

Onregelmatige erfopvolging

February 15, 2017, 6:43 am

≫ Next: Herroeping verwerping na inbezitstelling door Belgische staat

≪ Previous: Herroeping verwerping nalatenschap

De Staat is vandaag de enige onregelmatige "erfgenaam".

Indien er geen erfgenamen zijn, of indien alle ergenamen de nalatenschap hebben verworpen is de Staat de laatste in de rij om te erven.

De Belgische staat is een onregelmatige erfgenaam. De onregelmatige erfgenaam (vandaag is enkel de staat nog een onregelmatige "erfgenaam"), is de enige en als enige erfgenaam die de inbezitstelling moet vragen aan de rechtbank. De overheid is verplicht de schulden te betalen, in de mate dat er actief is. Indien de schulden groter zijn dan het actief, krijgt de staat niets en wordt het actief verdeeld onder de schuldeisers volgens hun aandeel in het passief, onverminderd de rechten van voorrang.

Onderscheid tussen de erfloze nalatenschap en de onbeheerde nalatenschap:

– de erfloze nalatenschap is een nalatenschap zonder bloedverwanten in erfelijke graad, zonder langstlevende echtgeno(o)t(e), en zonder een algemene legataris.
De onregelmatige erfgenaam (de Belgische staat) vordert de inbezitstelling. Na betaling van de schulden komt het actief (eventueel na realisatie) toe aan de Belgische staat na betaling van de schulden zullen betaald worden, de goederen zullen verkocht worden. De Belgische staat zal instaan voor de aangifte van de nalatenschap. Bij de erfloze nalatenschap gaat de staat uit van de veronderstelling dat er meer actief dan passief is.

Later opduikende erfgenamen kunnen ondanks de inbezitstelling door de staat alsnog de erfenis opeisen binnen een termijn van dertig jaar.

Een onbeheerde nalatenschap is een erfloze nalatenschap waarbij de nalatenschap door niemand en dus ook niet door de Belgische staat wordt opgeëist. Immers de Belgische staat gaat niet tot aanvaarding over wanneer de schulden hoger zijn dan de baten. Elke schuldeiser in de nalatenschap of de procureur des konings kunnen dan voor de rechtbank de aanstelling van een beheerder van de onbeheerde nalatenschap vorderen. Deze beheer heeft tot taak om die “onbeheerde” nalatenschap te vereffenen ten belopen van het actief volgens het aandeel van de schuldeisers in het passief.

Rechtspraak:

• Hof van Beroep Antwerpen, 30 juni 2015, RW 2015-2016, 787:

Samenvatting:

De Belgische staat is de enige onregelmatige erfgenaam. Zij "erft" niet maar wordt tot de nalatenschap geroepen op grond van zijn recht van haar soevereiniteit.

Tekst arrest:

Belgische Staat t/ T.

...

Commentaar:

Hof van Beroep te Brussel, 4 januari 2011, RW 2012-2013, 1543

II. Relevante feitelijke gegevens

Huidig geschil betreft een vordering tot inkorting van de schenkingen, kort vóór zijn dood gedaan door wijlen G.T., overleden op 31 juli 1971.

G.T., broer van Y.T. en van L.T. (moeder van V.S.), was in 1944 gehuwd met mevrouw F.R. In hun huwelijksakte hebben zij M.T. (voorheen M.R., geboren op 8 maart 1943) gewettigd.

De echtgenoten T.-R. zijn in 1948 uit de echt gescheiden. Na de scheiding verbleef M.T. met haar moeder en had zij geen of nauwelijks contact met haar vader.

III. Bespreking

...

2o De rechtsverwerking en het rechtsmisbruik

3o De schenkingen

Het beschikbaar gedeelte is te dezen gelijk aan de helft van de fictieve massa van de goederen van G.T. in de zin van art. 922 BW (art. 913 BW).

16. De inkorting dient te geschieden overeenkomstig de principes vervat in art. 928 tot 930 BW.

Het beschikkend gedeelte bedraagt de helft van 662.590 fr. of 331.295 fr.

Dit betekent dat de inkorting eerst op de schenking aan V.S. moet geschieden en vervolgens, op de schenking aan Y.T.

18. Berekening van de inkorting.

De situatie ziet eruit als volgt:

– fictieve massa van de goederen in de zin van art. 922 BW: 662.590 fr.

– eerste schenking aan Y.T.: 419.908 fr.

– tweede schenking aan V.S.: 291.973 fr.

De schenkingen overschrijden het beschikbaar gedeelte (331.295 fr.) met 380.586 fr. (zijnde 711.881 – 331.295 = 380.586 fr.).

V.S. dient het volledige bedrag van de aan haar gedane schenking terug te brengen en is 291.973 fr. (7.237,82 euro) aan geïntimeerde verschuldigd.

Er bestaat geen hoofdelijkheid tussen appellanten, noch enige reden om een veroordeling in solidum uit te spreken.

19. Interest. Overeenkomstig art. 928 BW is interest pas verschuldigd vanaf de dag van de vordering (4 december 1975).

Appellanten betwisten de toekenning van verwijlinterest, gelet op de nalatigheid van geïntimeerde in het in gereedheid brengen van de zaak.

...

Gerelateerd

Links rechtsleer:

Erfrecht

Belgisch erfrecht in kort bestek

De erfenisgids

De vereffening van de nalatenschap

Succesierecht &-Planning

Erven & Schenken

Beginselen van Burgerlijk Recht - De erfenissen 1927

Het verbod van bedingen betreffende toekomstige nalatenschappen

Erfrecht wie erft wat en wanner

Verontreinigde Vlaamse gronden in de nalatenschap: een vergiftigd geschenk?

Erfenissen (196I-1967) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1968-1977) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1978-1987) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1988-1995) Overzicht van rechtspraak

Al die dwingende bepalingen van het familiaal vermogensrecht weg ermee

Links rechtspraak:

aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving en nalatigheid tot uitvoering van de boedelbeschrijving sanctie zuivere aanvaarding

Verwerping nalatenschap na kennisname van ongekende lasten

Onderhoudsgeld ten laste van de nalatenschap

Verwerping Turkse nalatenschap

Verwerping van nalatenschap dient beoordeeld volgens het recht va de staat alwaar de overledene bij zijn overlijden zijn laatste woonplaats had

Verwerping nalatenschap door ouders namens kind met machtiging van de vrederechter

Modellen:

Verzoekschrift aan de vrederechter tot verwerping of aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving van een nalatenschap voor een minderjarige

lees verder

↧

Herroeping verwerping na inbezitstelling door Belgische staat

February 15, 2017, 6:52 am

≫ Next: Procesmisbruik door de verdediging in de strafprocedure: een contradictio in terminis?

≪ Previous: Onregelmatige erfopvolging

De herroeping van de verwerping van een nalatenschap is mogelijk niettegenstaande een vordering tot inbezitstelling door de Belgische staat..

uittreksel uit het burgerlijk wetboek:

Artikel 790:

Erfgenamen hebben ingevolge art. 789 B.W. het recht en de mogelijkheid om gedurende een periode van dertig jaar de nalatenschap te verwerpen. De vaststelling dat erfgerechtigden pas tot verwerping zijn overgegaan na in rechte te zijn gedagvaard, is dan ook van geen belang, in die zin dat dit de verwerping niet ongeldig maakt.De herroeping van de verwerping van een nalatenschap is mogelijk niettegenstaande een vordering tot inbezitstelling door de Belgische staat..(Antwerpen, 30/06/2015, RW 2016-2017, 787 zie infra.

Commentaar:

Hof van Beroep te Brussel, 4 januari 2011, RW 2012-2013, 1543

II. Relevante feitelijke gegevens

Huidig geschil betreft een vordering tot inkorting van de schenkingen, kort vóór zijn dood gedaan door wijlen G.T., overleden op 31 juli 1971.

G.T., broer van Y.T. en van L.T. (moeder van V.S.), was in 1944 gehuwd met mevrouw F.R. In hun huwelijksakte hebben zij M.T. (voorheen M.R., geboren op 8 maart 1943) gewettigd.

De echtgenoten T.-R. zijn in 1948 uit de echt gescheiden. Na de scheiding verbleef M.T. met haar moeder en had zij geen of nauwelijks contact met haar vader.

III. Bespreking

...

2o De rechtsverwerking en het rechtsmisbruik

3o De schenkingen

Het beschikbaar gedeelte is te dezen gelijk aan de helft van de fictieve massa van de goederen van G.T. in de zin van art. 922 BW (art. 913 BW).

16. De inkorting dient te geschieden overeenkomstig de principes vervat in art. 928 tot 930 BW.

Het beschikkend gedeelte bedraagt de helft van 662.590 fr. of 331.295 fr.

Dit betekent dat de inkorting eerst op de schenking aan V.S. moet geschieden en vervolgens, op de schenking aan Y.T.

18. Berekening van de inkorting.

De situatie ziet eruit als volgt:

– fictieve massa van de goederen in de zin van art. 922 BW: 662.590 fr.

– eerste schenking aan Y.T.: 419.908 fr.

– tweede schenking aan V.S.: 291.973 fr.

De schenkingen overschrijden het beschikbaar gedeelte (331.295 fr.) met 380.586 fr. (zijnde 711.881 – 331.295 = 380.586 fr.).

V.S. dient het volledige bedrag van de aan haar gedane schenking terug te brengen en is 291.973 fr. (7.237,82 euro) aan geïntimeerde verschuldigd.

Er bestaat geen hoofdelijkheid tussen appellanten, noch enige reden om een veroordeling in solidum uit te spreken.

19. Interest. Overeenkomstig art. 928 BW is interest pas verschuldigd vanaf de dag van de vordering (4 december 1975).

Appellanten betwisten de toekenning van verwijlinterest, gelet op de nalatigheid van geïntimeerde in het in gereedheid brengen van de zaak.

...

Gerelateerd

Links rechtsleer:

Erfrecht

Belgisch erfrecht in kort bestek

De erfenisgids

De vereffening van de nalatenschap

Succesierecht &-Planning

Erven & Schenken

Beginselen van Burgerlijk Recht - De erfenissen 1927

Het verbod van bedingen betreffende toekomstige nalatenschappen

Erfrecht wie erft wat en wanner

Verontreinigde Vlaamse gronden in de nalatenschap: een vergiftigd geschenk?

Erfenissen (196I-1967) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1968-1977) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1978-1987) Overzicht van rechtspraak

Erfenissen (1988-1995) Overzicht van rechtspraak

Al die dwingende bepalingen van het familiaal vermogensrecht weg ermee

Links rechtspraak:

aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving en nalatigheid tot uitvoering van de boedelbeschrijving sanctie zuivere aanvaarding

Verwerping nalatenschap na kennisname van ongekende lasten

Onderhoudsgeld ten laste van de nalatenschap

Verwerping Turkse nalatenschap

Verwerping van nalatenschap dient beoordeeld volgens het recht va de staat alwaar de overledene bij zijn overlijden zijn laatste woonplaats had

Verwerping nalatenschap door ouders namens kind met machtiging van de vrederechter

Modellen:

Verzoekschrift aan de vrederechter tot verwerping of aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving van een nalatenschap voor een minderjarige

lees verder

↧

Procesmisbruik door de verdediging in de strafprocedure: een contradictio in terminis?

February 16, 2017, 3:55 am

≫ Next: Kosten van politietussenkomst naar aanleiding van een misdrijf

≪ Previous: Herroeping verwerping na inbezitstelling door Belgische staat

Publicatie

Auteur:

Huysmans J.

Tijdschrift:

Rechtskundig Weekblad

Uitgever:

Intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

802

Samenvatting

Er leeft bij en aantal burgers en magistraten een ongenoegen over de wijze van verdediging in strafzaken door (sommige. Aldus is een debat ontstaan over het vermeend «misbruik» dat de verdediging zou maken van haar procedurele rechten.

In de potpourriwetgeving werd zelfs aan deze verzuchtingen in zekere mate gehoor gegeven waardoor de procedurele rechten van verdediging werden ingeperkt.

Op het eerste zicht lijkt procedureel misbruik van een bestaand recht bij de verdediging in strafzaken een contradictio in terminis is. Immers de rechten van verdediging staan haaks op procedureel misbruik in strafzaken en uitgebreide procedurele rechten van de verdediging de kunnen de kwaliteit van de strafprocedure bevorderen en soms zelfs kunnen bijdragen tot de waarheidsvinding.

In deze bijdrage wordt onderzocht in hoeverre een theorie van «procesmisbruik» in de Belgische strafprocedure zou kunnen worden ontwikkeld om als «hinderlijk» gepercipieerd procesgedrag van de verdediging tegen te gaan.

Inhoudstafel tekst:

Inleiding
1. Probleemstelling
2. Doelstelling van het onderzoek en overzicht
3. Overzicht van het onderzoek
I. De verdachte en zijn advocaat
4. Probleemstelling –
5. Principe van eenheid van verdediging
- De raadsman van een procespartij beschikt in beginsel over dezelfde procedurele rechten als de procespartij zelf.
- Proceshandelingen van de raadsman zijn principieel toerekenbaar aan de procespartij.
6. De verdachte als «dominus lites» –
7. Gevolgen voor concept «procesmisbruik» verdediging
II. Classificatie «hinderlijk» procesgedrag van de verdediging
8. Drie types van «hinderlijk» procesgedrag – In de veelheid van het procesgedrag
• 1° maakt foutief gebruik van procedurele rechten door de verdediging procesmisbruik uit?
• 2° maakt oneigenlijk gebruik van procedurele rechten door de verdediging procesmisbruik uit?
• 3° maakt schadelijk gebruik van procedurele rechten door de verdediging procesmisbruik uit? Het antwoord op deze drie vragen hoeft bovendien ook niet telkens hetzelfde («ja» of «neen») te zijn.
9. 1° «Foutief» procesgedrag
10. 2° «Oneigenlijk» procesgedrag
11. 3° «Schadelijk procesgedrag .
12. Welk(e) type(s) maken procesmisbruik uit?
III. Reacties op hinderlijk procesgedrag
13. Drie reacties –
- (zeer) restrictieve interpretatie te geven aan bepaalde procedurele rechten van de verdediging - - de incentive van de verdediging weg nemen om de strafprocedure te vertragen met een «hinderlijke» uitoefening van haar procedurele rechten
- werkelijke sancties ingevoerd voor bepaalde als «misbruik» gepercipieerde handelingen van de verdediging (3°).
14. 1° Restrictieve interpretatie –
15. 2° Neutralisatie van de impact op de strafprocedure
16. 3° Neutralisering van de impact op de termijnen. En sanctie ter beteugeling van procesmisbruik –
- sanctie ter beteugeling van procesmisbruik als afzonderlijk misdrijf
- de sanctie binnen de strafprocedure zelf met een procedurele geldboete
- Veroordeling tot schadevergoeding wegens procesmisbruik
17. Persoonlijke sanctie ten laste van de advocaat
18. Welke reactie verdient de voorkeur?
Conclusie

Bronnen

• D. Draulans, «De mythe van de strafpleiter», Knack 10 april 2002
• M. Eeckhaut, ««We komen in Italiaanse toestanden terecht» Interview met prof. Brice De Ruyver», De Standaard 8 september 2014, 4
• J. Segers, «Onze Opinie», Het Laatste Nieuws 9 september 2014, 2
• T. Lanoye, «Procedures voor gestoorden», De Standaard 19 december 2015, 41.
• D. De Coninck en Y. De Smet, ««Echt schandalig, die maffiabende en hun advocaten»», De Morgen 13 september 2014, 26, waarin verschillende van die opinies kritisch worden besproken.
• Gent 31 januari 2011, onuitgegeven, vermeld door F. Schuermans, «Het vooronderzoek in strafzaken: één van de vele dringende werven van justitie» in F. Deruyck en M. Rozie (eds.), Het strafrecht bedreven. Liber amicorum Alain De Nauw, Brugge, die Keure, 2011, (787) 789-790
• Corr. Luik (afdeling Huy) 25 april 2014, JT 2014, 460.
• GwH 11 juni 2015, nr. 83/2015, NJW 2016, 18, noot J. Huysmans, T.Strafr. 2015, 201, noot P. Helsen, overweging B.8.4.).
• (Cass. 8 juni 2011, P.11.0181.F, Pas. 2011, 1635
• T.Strafr. 2012, 320, noot
• Cass. 30 april 2014, P.13.1869.F, JLMB 2014, 1364, noot M. Beernaert, RDP 2014, 834, noot F. Lugentz RGCF 2014, 128, noot M. Van Brustem en E. Van Brustem
• Cass. 29 april 2015, P.15.0002.F, Arr.Cass. 2015, 1105).
5 GwH 11 juni 2015, nr. 83/2015, NJW 2016, 8, noot J. Huysmans, T.Strafr. 2015, 201, noot P. Helsen. Zie hierover uitgebreid: voetnoot 71.
• Parl.St. Kamer 2008-09, DOC 52 0034/004, Rapport van de parlementaire onderzoekscommissie naar grote fiscale fraude, en Toelichting bij het wetsontwerp, Parl.St. Kamer 2011-12, DOC 53 2430/001, 6-7).
• Zie: Memorie van toelichting, Parl.St. Kamer 2015-16, DOC 54 1418/001, 72-73,
• I. Wattier, «L’usage abusif d’un dossier répressif» in M.-A. Beernaert, H. Bosly e.a., Les infractions. Volume 5: Les infractions contre l’ordre public, Brussel, Larcier, 2013, 739-750.
• J. Huysmans, Legitieme verdediging, Antwerpen, Intersentia, ter perse.
• F. Verbruggen, «De omissie van de commissie: het Wetboek van strafprocesrecht in de parlementaire coma» in L. Ballon, H. Cousy, W. Devroe, K. Geens, J. Stuyck, B. Tilleman en P. Van Orshoven (eds.), Liber amicorum Frans Vanistendael, Herentals, Knops Publishing, 2007, 495-502.
• Memorie van toelichting, Parl.St. Kamer 2015-16, DOC 54 1418/001, 104-105.
• T. Decaigny, Tegenspraak in het vooronderzoek, Antwerpen, Intersentia, 2013, 53-92.
• J. Laenens, K. Broeckx, D. Scheers en P. Thiriar, Handboek gerechtelijk recht, Antwerpen, Intersentia, 2012, 212.
• Stevens, «Strafverdediging. Wettelijk en deontologisch statuut van de strafpleiter» in Vlaamse Conferentie bij de Balie van Antwerpen (ed.), Geboeid door strafrecht. De advocaat in de strafrechtspleging, Gent, Larcier, 2011, (153) 156.
• B. Tilleman, Lastgeving in APR Gent, Story-Scientia, 1997, 24-25
• R. Verstraeten, A. Bailleux, J. Huysmans en S. De Hert, «Stevige verbouwingen in het strafprocesrecht: de procedure met voorafgaande erkenning van schuld, de invoering van conclusietermijnen in strafzaken en een vernieuwd stelsel van rechtsmiddelen» in F. Verbruggen (ed.), Themis Straf- en strafprocesrecht 2015-16, Brugge, die Keure, 2016, (123) 133.
• Cass. 12 augustus 1985, AR 4424, Arr.Cass. 1984-85, 1416, RW 1985-86, 1738, noot A. Vandeplas
• Cass. 22 december 1999, P.99.0154.F, Arr.Cass. 1999, 1659
• Cass. 12 november 2008, P.08.0723.F, Pas. 2008, 2541
• Corr. Kortrijk 30 oktober 1992, JT 1993, 343
• J. Stevens, Advocatuur. Regels & Deontologie, Mechelen, Wolters Kluwer, 2014, 607. In tegenstelling tot wat een deel van de rechtsleer aanvankelijk aangaf (zie bv.: A. Kohl, «Le code judiciaire, droit commun de la procédure», Ann.Dr.Lg. 1975, (401) 434),
• Cass. 9 februari 1978, Arr.Cass. 1977-78, 688
• Cass. 9 januari 2007, P.06.1175.N, Arr.Cass. 2007, 43, JDSC 2009, 139, noot M. Ernotte, RPS 2008, 76, noot A. Decroes, P&B 2007, 349, noot D. Lindemans, TRV 2008, 667, noot C. Clottens
• Cass. 12 november 2008, P.08.0723.F, Pas. 2008, 2451.
• EHRM 19 december 1989, Kamasinski t/ Oostenrijk, nr. 9783/82.
• EHRM 9 juni 1998, Twalib t/ Griekenland, nr. 42/1997/826/1032.
• B. De Smet, Nietigheden in het strafproces, Antwerpen, Intersentia, 2011, 68.
• Cass. 22 oktober 2014, P.14.1390.F., Arr.Cass. 2014, 2329
• Cass. 24 januari 1974, Arr.Cass. 1974, 576.
29 Zie uitgebreider over deze procedure: C. Malherbe, «L’avocat désavoué» in Liber amicorum Georges-Albert Dal: l’avocat, Brussel, Larcier, 2013, 597-630
• S. Sobrie, «Ontkentenis van proceshandeling: enkele aandachtspunten», RW 2011-12, 1389-1393.
30 Cass. 11 februari 1986, AR 8815, Arr.Cass. 1985-86, 804
• Cass. 19 januari 2000, P.99.0503.F, Arr.Cass. 2000, 138
• Cass. 15 december 2004, P.04.1590.F, Arr.Cass. 2004, 2049
• Cass. 16 maart 2016, P.15.1662.F
• J. Stevens, o.c., 609.
• EHRM 21 april 1998, Daud t/ Portugal, nr. 22600/93, § 38
• EHRM 27 april 2006, Sannino t/ Italië, nr. 30961/03, § 49
• EHRM 28 november 2013, Dvorski t/ Kroatië, nr. 25703/11, § 90.
• Cass. 22 september 2015, P.14.0990.N.
• EHRM 20 januari 2009, Guvec t/ Turkije, nr. 70337/01, § 131.
• EHRM 10 oktober 2002, Czekalla t/ Portugal, nr. 38830/97, § 60
• EHRM 1 april 2010, Pavlenko t/ Rusland, nr. 42371/02, § 99.
• EHRM 19 juni 2014, Shekhov t/ Rusland, nr. 12440/04, § 42
• EHRM 7 oktober 2008, Bogumil t/ Portugal, nr. 35228/03, § 49).
• T. Prakken en T. Spronken, «Inleiding» in T. Prakken en T. Spronken (eds.), Verdediging, Deventer, Kluwer, 2009, (1) 13.
35 J. Stevens, o.c., 1147. Vgl. ook in Nederland: T. Spronken, Verdediging, Den Haag, Sdu Uitgevers, 2001, 293-294.
• Knigge, «Misbruik uitgesloten?», RM Themis 2000, (1) 2.
• T. Prakken, Beginselen van een goede verdediging, Deventer, Gouda-Quint, 1999, 24
• M.-A. Beernaert, H. Bosly en D. Vandermeersch, Droit de la procédure pénale, Brugge, die Keure, 2014, 860-866
• R. Verstraeten, Handboek strafvordering, Antwerpen, Maklu, 2012, 716-728.
• Cass. 2 oktober 2001, P.01.0844.N, Arr.Cass. 2001, 1623
• Cass. 14 juni 2005, P.05.0610.N, Arr.Cass. 2005, 1330
• Cass. 11 maart 2008, P.07.1717.N, Pas. 2008, 659.
• S. Verbraeken, «De weerslag van de regeling van de rechtspleging op de vrijheidsbenemende maatregelen» in D. De Wolf, F. Van Volsem e.a., Voorlopige hechtenis: commentaar, Heule, Inni Publishers, 2014, (217) 224-225.
• Cass. 27 juni 1995, P.95.0761.N, Arr.Cass. 1995, 684
• Cass. 22 februari 2006, P.06.0270.F, Arr.Cass. 2006, 427.
• Cass. 27 juni 2007, P.07.0904.F, Arr.Cass. 2007, 1489.
• J. de Codt, «De la nécessité de rendre au pourvoi en cassation en matière pénale le caractère extraordinaire qu’il a perdu» in F. Deruyck, E. Goethals, L. Huybrechts, J.-F. Leclercq, J. Rozie, M. Rozie, P. Traest en R. Verstraeten, Amicus curiae. Liber amicorum Marc De Swaef, Antwerpen, Intersentia, 2013, (73) 76-77
• P. Duinslaeger, «Enkele bedenkingen omtrent Justitie», RW 2014-15, (362) 380
• D. Vandermeersch, «Cassation en matière pénale: plaidoyer pour des moyens de cassation affûtés et pertinents», JT 2013, (17) 21.
• R. Verstraeten, D. Van Daele, A. Bailleux en J. Huysmans, De burgerlijke partijstelling: analyse en toekomstperspectief, Antwerpen, Intersentia, 2012, 202-205.
• KI Antwerpen 27 november 1998, onuitg., vermeld door B. De Gryse, «De inzage in het strafdossier: een jaar rechtspraak», P&B 2000, (6) 14.
• M. Maus en S. De Meulenaer, Everest handboek fiscaal strafrecht, Brugge, die Keure, 2010, 253-254).
• M. Franchimont, A. Jacobs en A. Masset, Manuel de procédure pénale, Brussel, Larcier, 2012, 598
• S. Vandromme, «Recente ontwikkelingen in het strafprocesrecht» in Orde van advocaten Kortrijk (ed.), Recente ontwikkelingen in het strafrecht, Gent, Larcier, 2008, 57-58).
• Cass. 30 oktober 2013, P.13.1337.F, Arr.Cass. 2013, 2275
• P. Duinslaeger, conclusie voor Cass. 14 mei 2013, P.12.1417.N, § 16
• T. De Meester, «In de marge van de Wet van 31 mei 2005: de regeling der rechtspleging eindelijk geregeld?», NC 2006, (18) 23 en 25-26
• J. Huysmans, «Het einde van de termijn van minimaal 15 dagen waarbinnen bijkomend onderzoek kan worden gevraagd» (noot onder Cass. 14 mei 2013), T.Strafr. 2013, 391-392
• G. Schoorens, noot onder KI Brussel 21 december 2006, T.Strafr. 2006, 351.
• R. Verstraeten en J. Huysmans, «Ruimte voor een theorie van rechtsmisbruik in het strafprocesrecht?» in F. Deruyck, E. Goethals, L. Huybrechts, J.-F. Leclercq, J. Rozie, M. Rozie, P. Traest en R. Verstraeten, Amicus curiae. Liber amicorum Marc De Swaef, Antwerpen, Intersentia, 2013, (509) 518-520.
• F. Kuty, Principes généraux du droit pénal belge. Tome 1: La loi pénale, Brussel, Larcier, 2009, 69-70
• P. Traest, «Rechts(on)zekerheid in materieel en formeel strafrecht en strafrechtelijk legaliteitsbeginsel», RW 1993-94, (1190) 1203-1206).
• EHRM 22 juni 2000, Coëme e.a. t/ België, nr. 32492/96, 32547/96, 32548/96, 33209/96 en 33210/96, § 102
• EHRM 25 oktober 2010, Richert t/ Polen, nr. 54809/07, § 43).
• EHRM 2 juni 2005, Claes e.a. t/ België, nr. 46825/99, 47132/99, 47502/99, 49010/99, 49104/99, 49195/99 en 49716/99, § 34
• GwH 14 februari 2013, nr. 7/2013, JDJ 2013, 39, noot M. Sasse, NJW 2013, 251, noot J. Huysmans, RW 2012-13, 1534, noot, overweging B.5.2-B.5.7.
• Cass. 21 oktober 2014, P.14.0367.N. Arr.Cass. 2014, 2305).
• I. Wattier, «L’usage abusif d’un dossier répressif» in M.-A. Beernaert, H. Bosly e.a., Les infractions. Volume 5: Les infractions contre l’ordre public, Brussel, Larcier, 2013, 739-750.
• M. Franchimont, «Over de wet van 12 maart 1998. Antecedenten, filosofie, evolutie. Grenzen aan een hervorming» in Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR) (ed.), Het vernieuwde strafproces. Een eerste commentaar bij de wet van 12 maart 1998, Antwerpen, Maklu, 1998, (15) 23.
• Arbitragehof 1 december 1994, nr. 82/94, RW 1994-95, noot R. Declercq, RDP 1995, 276, noot D. Renders,
• Arbitragehof 9 januari 2002, nr. 5/2002,
• KI Antwerpen 3 januari 2006, T.Strafr. 2006, 143, Limb. Rechtsl. 2006, 128, noot L. Delbrouck T.Strafr. 2006, 143, noot J. Van Gaever:
• D. Vandermeersch en O. Klees, «La réforme «Franchimont». Commentaire de la loi du 12 mars 1998 relative à l’amélioration de la procédure pénale au stade de l’information et de l’instruction», JT 1998, (417) 437
• F. Schuermans, «Het strafrechtelijk kort geding na de wet Franchimont» in Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (ed.), Het vernieuwde strafprocesrecht. Een eerste commentaar bij de wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de rechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek, Antwerpen, Maklu, 1998, (115) 143-144.
• Cass. 26 september 2007, P.07.0487.F, Arr.Cass. 2007, 1774
• Cass. 23 november 2010, P.10.1643.N, , Pas. 2010, 3011 T.Strafr. 2011, 198, noot G. Schoorens.
• Cass. 11 maart 2008, P.07.1717.N, NC 2012, 164.
• Cass. 26 september 2007, P.07.0487.F, Arr.Cass. 2007, 1774
• KI Luik 10 mei 2004, RDP 2005, 119).
• Cass. 13 oktober 2004, P.04.1120.F, Arr.Cass. 2004, 1588.
• KI Gent 24 november 2009, T.Strafr. 2010, 292, noot T. De Meester).
66 Cass. 8 juni 2011, P.11.0181.F, Pas. 2011, 1635, T.Strafr. 2012, 320, noot
• Cass. 30 april 2014, P.13.1869.F, JLMB 2014, 1364, noot M. Beernaert, RDP 2014, 834, noot F. Lugentz, RGCF 2014, 128, noot M. Van Brustem en E. Van Brustem
• Cass. 29 april 2015, P.15.0002.F, Arr.Cass. 2015, 1105.
• J. Verbist, «De hervorming van de cassatieprocedure in strafzaken», RW 2013-14, (1604) 1612-1613.
• Cass. 18 juni 2013, P.13.0892.N, Pas. 2013, 1396
• Cass. 17 oktober 2006, P.06.0829.N-P.06.0860.N, Arr.Cass. 2006, 2020
• Cass. 26 september 2007, P.07.0487.F, Arr.Cass. 2007, 1774
• Cass. 11 mei 2011, P.11.0168.F, Pas. 2011, 1325
• Cass. 14 mei 2013, P.12.1417.N, Pas. 2013, 1091, T.Strafr. 2013, 389, noot J. Huysmans.
• B. De Smet, «Aanpassing van de schorsingsgrond van de verjaring van de strafvordering», RW 2012-13, 1396-1399
• R. Verstraeten en H. Demedts, «Recente ontwikkelingen: de nieuwe strafprocesrechtelijke regels van de wetten houdende «diverse bepalingen betreffende justitie» en de evolutie inzake Salduz, Antigoon en de motiveringsplicht» in F. Verbruggen, B. Spriet en R. Verstraeten, Themis straf- en strafprocesrecht 2012-13, Brugge, die Keure, 2013, (155) 169-179).
• GwH 11 juni 2015, nr. 83/2015, NJW 2016, 8, noot J. Huysmans T.Strafr. 2015, 201, noot P. Helsen
• P. Helsen, «Bijkomend onderzoek en verjaring: wat schort er aan de schorsing?» (noot onder GwH 11 juni 2015), T.Strafr. 2015, 208-211
• J. Huysmans, ««Misbruik» van bijkomend onderzoek» (noot onder GwH 2015), NJW 2016, 22-23).
• T. Scheir, «De politie van de terechtzitting: «contempt of court» naar Belgisch recht», RW 2009-10, 346-358.
• B. Vanlerberghe en S. Rutten, «Artikel 780bis van het Gerechtelijk Wetboek en de onduidelijkheid inzake het (ver)nieuw(d)e toepassingsgebied van de nietigheidsleer herbekeken» in P. Van Orshoven en B. Maes, De proceswetten van 2007 ... revisited, Brugge, die Keure, 2009, 93-109 en verdere verwijzingen aldaar.
• P. Taelman en B. Deconinck, «Qui pro quo omtrent de nietigheden en de sancties» in P. Taelman en P. Van Orshoven, De wet van 26 april 2007 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op het bestrijden van de gerechtelijke achterstand doorgelicht, Brugge, die Keure, 2008, (119) 151-152.
• Cass. 12 december 2001, P.01.1587.F, Arr.Cass. 2001, 2176
• Cass. 18 december 2002, P.02.1571.F, Arr.Cass. 2002, 2790
• Cass. 26 oktober 2004, P.04.1329.N, Arr.Cass. 2004, 1698.
• R. Declercq, Beginselen van strafrechtspleging, Mechelen, Kluwer, 2014, 1049.
• Lorent, «Frais de justice» in Droit pénal et procédure pénale, 5
• R. Verstraeten, o.c., 1153).
• B. De Smet, Verstek en verzet in strafzaken in CABG, Gent, Larcier, 2014, 61-62.
• Cass. 4 september 2001, P.01.0542.N, Arr.Cass. 2001, 1380 RW 2004-05, 740, noot L. Arnou
• Cass. 2 december 2003, P.03.1120.N, Arr.Cass. 2003, 2213).
• De Coster, «Wraking en verschoning – Art. 840 Ger.W.» in Comm.Ger., 2-3.
• H. Boularbah, «Dessaissement, récusation en impartialité du juge: évolutions récentes en matière civile» in P&B 1999, (287) 294
• R. Declercq, «Wraking» in Comm.Strafr., 17
• A. Fettweis, Manuel de procédure civile, Luik, Faculté de droit de Liège, 1987, 431.
• K. Wagner, Sancties in het burgerlijk procesrecht, Antwerpen, Maklu, 2007, 548-551.
• EHRM 21 maart 2002, Nikula t/ Finland, nr. 31611/96.
• EHRM 21 maart 2002, Nikula t/ Finland, nr. 31611/96, § 46 en § 49.
• EHRM 11 februari 2010, Alfantakis t/ Griekenland, nr. 49330/07, § 27
• EHRM 15 december 2011, Mor t/ Frankrijk, nr. 28198/09, §§ 42-44
• EHRM 27 januari 2015, Kinces t/ Hongarije, nr. 66232/10, § 32.
• EHRM 21 maart 2002, Nikula t/ Finland, nr. 31611/96, §§ 50-52
• EHRM (Grote Kamer) 25 april 2015, Morice t/ Frankrijk, nr. 29369/10, § 137.
• EHRM 28 oktober 2003, Steur t/ Nederland, nr. 39657/98, § 39:
• EHRM 13 december 2007, Foglia t/ Zwitserland, nr. 35865/04, § 95).
• EHRM 27 januari 2015, Kinces t/ Hongarije, nr. 66232/10, §§ 39-40:
• ECRM 14 januari 1998, Mahler t/ Duitsland, nr. 29045/95
• A. De Nauw en F. Kuty, Manuel de droit pénal spécial, Waterloo, Wolters Kluwer, 2014, 584-586
• I. Delbrouck, «Aanranding van de eer of goede naam van personen» in Postal Memoralis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere wetten, A 15/50-51.
• EHRM 20 januari 2011, Rytchenko t/ Rusland, nr. 22266/04, §§ 29 en 49
• EHRM 27 oktober 2015, Konstantin Stefanov t/ Bulgarije, nr. 35399/05, §§ 59-70).
• EHRM 17 juli 2008, Schmidt t/ Oostenrijk, nr. 513/05, § 42
• EHRM 27 januari 2015, Kincses t/ Hongarije, nr. 66232/10, § 42).
• EHRM 23 maart 1994, Ravnsborg t/ Zweden, nr. 14220/88, § 34
• EHRM 14 november 2000, T. t/ Oostenrijk, nr. 27783/95, § 61
• EHRM 7 juni 2005, Chmelir t/ Tsjechië, nr. 64935/01, § 65.
EHRM 21 maart 2002, Nikula t/ Finland, nr. 31611/96, § 53.
• EHRM (Grote Kamer) 25 april 2015, Morice t/ Frankrijk, nr. 29369/10, § 176.
• J. Huysmans, «The role of formal principles in legal reasoning» in J. De Bruyne, M. de Potter de ten Broeck en I. Van Hiel (eds.), Policy within and through law, Antwerpen, Maklu, 2015, 237-259.

Gerelateerd

Links rechtspraak:

tergend en roekeloos beroep sancties door de rechter niet mogelijk voor misbruik voorafgaand aan 22/06/2007

Huuropzeg huurovereenkomsten van korte duur

Meerdere dagvaardingen voor afzonderlijke facturen in plaats van één vordering voor de openstaande facturen nutteloze kosten

Laattijdige huuropzeg huurovereenkomsten van korte duur omzetting naar contract van 9 jaar

Huur van korte duur, mogelijkheid tot verlenging

De voortijdige beëindiging van een huur van korte duur

Tergend en roekeloos procesgedrag door 30 jaar een zaak te laten aanslepen

Huurovereenkomsten van korte duur omzetting naar contract van 9 jaar ontijdige opzeg en gevolgen voor de borg

Procesrechtsmisbruik boete en schadevergoeding

Hoger beroep tegen duidelijk afdoend gemotiveerde uitspraak zonder nieuwe argumenten is niet tergend en roekeloos

Verhoor van verdachte zonder bijstand van advocaat

wachttijd ademtest alcohol ademanalysetest essentieel voor het recht van verdediging

Bibliotheek

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Nog dit:

Zie ook in TPR 1989

1595	Te goeder trouw procederen (klik hier) Hammerstein A.

↧

Kosten van politietussenkomst naar aanleiding van een misdrijf

February 16, 2017, 5:41 am

≫ Next: Aansprakelijkheid school voor schade door ijsplek

≪ Previous: Procesmisbruik door de verdediging in de strafprocedure: een contradictio in terminis?

Plaats van uitspraak: Gent

Instantie: Hof van beroep

Datum van de uitspraak:

maa, 01/02/2016

In het algemeen – los van de onderhavige zaak (zie verder) – is het hof van oordeel dat de kosten van het optreden van politiediensten ten laste moeten blijven van de overheid – ook als deze kosten prestaties betreffen die, achteraf bekeken, nutteloos waren.

Het uitgangspunt is dat de kosten voor orde- en veiligheidstaken van algemeen belang definitief ten laste van de overheid blijven. Het gaat hier immers om de kerntaken van de overheid.

Er zijn uitzonderingen op de voormelde regel namelijk: in geval van wettelijke bepalingen en uitzonderingen (dus als een wettelijke bepaling voorschrijft hetzij dat een dienst gratis is, hetzij dat een verhaalsrecht van de overheid voorzien wordt), en bij opzettelijke fout: “Wanneer iemand met opzet het overheidsapparaat op kosten jaagt, moet men daar zelf de gevolgen van dragen. De plicht van de overheid om voor de kosten van de ordehandhaving in te staan, is niet onbegrensd. Het lijkt redelijk een grens te plaatsen daar waar met opzet de normale gang van zaken of de maatschappelijke orde wordt verstoord. Wie de politie opzettelijk verkeerd tipt over een gezochte misdadiger, moet zelf instaan voor de nutteloze kosten. Wie met opzet loos alarm slaat ... moet voor de kosten instaan.

Publicatie

tijdschrift:

Rechtskundig Weekblad

Uitgever:

intersentia

Jaargang:

2016-2017

Pagina:

826

In bibliotheek?:

Dit item is beschikbaar in de bibliotheek van advocatenkantoor Elfri De Neve

Politiezone Mira t/ V.C.

...

Bij vonnis van 25 november 2013, gewezen door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Kortrijk – thans Rechtbank van Eerste Aanleg West-Vlaanderen, afdeling Kortrijk – rechtsprekend in correctionele zaken, werd de verweerster schuldig bevonden aan het plegen van de feiten die voorwerp zijn van de hierna omschreven tenlasteleggingen A en B:

Gerelateerd

Links rechtspraak:

Terrorisme-vonnis van 11 februari 2015 te Antwerpen

nutteloze oproep aan de hulpdiensten

Links rechtsleer:

Beschouwingen bij enkele bepalingen van internationaal recht betreffende de strijd tegen het terrorisme deel 1

lees verder

↧