E. Van Dooren De accijnsrechtelijk geldboete na het vernietigingsarrest van 30 oktober 2008, RABG 2014/1, 24

Rechtskundig Weekblad [RW] NEVENS, Koen; Noot 'Wettelijk vermoeden van arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers is vermoeden van gezag' 2014-15, nr. 32, p. 1261-1265.

Arbeidshof, Brussel, 02/11/2012,, juridat

Samenvatting

Een verkoper in een stand aan een supermarkt is geen handelsvertegenwoordiger, omdat de klanten naar hem toekomen en hij de klanten niet bezoekt.

Tekst arrest

ARBEIDSHOF TE BRUSSEL

ARREST

OPENBARE TERECHTZITTING VAN 2 NOVEMBER 2012.

3DE KAMERIn de zaak:

E C.,

Appellant, vertegenwoordigd door

Tegen:

NV ADECCO CONTRACTING & OUTSOURCING,
met maatschappelijke zetel gevestigd te
1702 GROOT-BIJGAARDEN, Noordkustlaan 16 b.

Geïntimeerde

Na beraad, spreekt het Arbeidshof te Brussel het hiernavolgend arrest uit:

Gelet op de stukken van de rechtspleging, meer bepaald:
- het voor eensluidend verklaard afschrift van het vonnis gewezen op tegenspraak door de Arbeidsrecht-bank van Brussel op 20 juli 2011;
- het verzoekschrift in hoger beroep ontvangen ter griffie van het Arbeidshof te Brussel op 15 december 2011;
- de conclusies van de partijen;

Gelet op de door partijen neergelegde stukken.

Gehoord de partijen in hun middelen en verdediging ter openbare terechtzitting van 5 oktober 2012 waarna de debatten gesloten werden, waarna de zaak in beraad werd genomen en voor uitspraak gesteld op heden.

I. FEITEN EN RECHTSPLEGING

1. Op 10 april 2007 ondertekenden de heer C. E (hierna afgekort tot E)en de n.v. Adecco Contracting & Outsourcing (hierna afgekort tot Adecco) een arbeidsovereenkomst voor bedienden van onbepaalde tijd, waarbij de heer E met ingang van 16 april 2007 werd aangeworven als sales representative.

Aanvankelijk verkocht hij deur aan deur Belgacom-producten. Vanaf oktober 2007 (de precieze datum is niet duidelijk: 1 of 27 oktober?) verkocht hij voornamelijk deze producten aan de ingang van supermarkten in een stand. Bij weinig interesse zou hij ook nog wat deur aan deur verkoop hebben gedaan.

2. Bij schrijven van 7 oktober 2008 verbrak Adecco deze overeenkomst met uitbetaling van een opzeggingsvergoeding van 3 maanden.

3. Bij brieven van de vakorganisatie van de heer E van 25 november 2008, 12 december 2008 en 14 januari 2009 werd Adecco in gebreke gesteld in betaling van loonachterstallen wegens toepassing van een verkeerde categorie en in betaling van een uitwinningsvergoeding.

Op 20 januari 2008 antwoordde Adecco op deze brieven en stelde o.m. dat de heer E geen handelsvertegen-woordiger, maar een commercieel medewerker was.
Op 20 januari 2008 legde de vakorganisatie bij de Inspectie van de Sociale Wetten klacht neer i.v.m. de categoriediscussie, waarna dit probleem werd opgelost.

4. Partijen kwamen dus niet tot een oplossing wat betreft de uitwinningsvergoeding, zodat de heer E op 6 oktober 2009 Adecco dagvaardde in betaling van een dergelijke vergoeding ter waarde van euro 6.579,29, vermeerderd met intresten en kosten en in afgifte van de overeenstemmende sociale en fiscale documenten onder verbeurte van een dwangsom.

5. Bij vonnis van 20 juli 2011 van de arbeidsrechtbank te Brussel werd deze vordering ontvankelijk, maar ongegrond verklaard, omdat de heer E geen handelsvertegenwoordiger was.

6. Bij verzoekschrift tot hoger beroep, ontvangen ter griffie van het arbeidshof te Brussel op 15 december 2011, tekende de heer E hoger beroep aan en hernam hij zijn oorspronkelijke vordering.

II. BEOORDELING.

1. Nu geen betekeningakte van het bestreden vonnis wordt voorgelegd, kan worden aangenomen dat het hoger beroep tijdig werd ingesteld. Het is regelmatig naar vorm en ook aan de andere ontvankelijkheidvereisten is voldaan.

De uitwinningsvergoeding.

2. Adecco verwerpt de aanspraak van de heer E op een uitwinningsvergoeding, omdat hij niet de hoedanigheid van handelsvertegenwoordiger had en omdat hij geen aanbreng van cliënteel bewijst; zelfs indien hij handelsvertegenwoordiger zou zijn, toont hij niet aan dat hij dit gedurende meer dan 1 jaar was.

Was de heer E handelsvertegenwoordiger?

3. In artikel 4 van de arbeidsovereenkomstenwet wordt de activiteit van een handelsvertegenwoordiger omschreven als volgt:

" De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordiger is de overeenkomst waarbij een werknemer, de handelsvertegenwoordiger, zich verbindt tegen loon cliënteel op te sporen en te bezoeken met het oog op het onderhandelen over en het sluiten van zaken, verzekeringen uitgezonderd, onder het gezag, voor rekening en in naam van een of meer opdrachtgevers ".

De vertegenwoordigingsactiviteit dient in hoofdzaak te worden uitgeoefend, wat volgt uit artikel 88 van de arbeidsovereenkomstenwet:

‘Op de bepalingen van deze titel kan zich alleen beroepen de handelsvertegenwoordiger die in dienst wordt genomen om op bestendige wijze zijn beroep uit te oefenen, zelfs indien hij door zijn werkgever wordt belast met bijkomstig werk dat van andere aard is dan de handelsvertegenwoordiging. Dat voordeel wordt... niet verleend aan de bediende die er af en toe mede wordt belast, samen met zijn arbeid binnen de onderneming, stappen te doen bij de cliëntele.'

Degene die zich op het bestaan van een arbeidsover-eenkomst voor handelsvertegenwoordiger beroept, moet zijn hoedanigheid bewijzen (Arbh. Antwerpen, 13 februari 2004, JTT 2004, 361 met een omstandige analyse van de parlementaire voorbereiding in verband met de bewijslast en P. Leclercq, Het statuut van de handelsvertegenwoordiger, Kluwer, Sociale Praktijk-studies, 2006, 19; Arbh. Antwerpen 1 februari 2010, RW 2011-12, 248); de bediende wiens activiteiten zowel commerciële als andere aspecten vertoont, maar die niet bewijst welke van beide aspecten doorslaggevend is, kan zich niet beroepen op de hoedanigheid van handelsvertegenwoordiger (Arbh. Brussel, 27 januari 2004, AR 39.550).

4.Adecco betwist dat de heer E voor haar rekening en in haar naam contracten afsloot.

De heer E verkocht producten van Proximus en Belgacom, zoals blijkt uit zijn stukken 9 tot 526; hij werd ook betrokken bij de verkoop van displays van Kellog (zie zijn stukken 527 en 528)

Uit de volledige handelsbenaming van Adecco blijkt dat ze zich bezig houdt met ‘contracting' en ‘outsourcing'.

Uit de definitie van art. 4 van de arbeidsovereen-komstenwet volgt dat niet vereist is dat de onder-handelde zaken moeten afgesloten zijn voor rekening van de werkgever; voldoende is dat dit in naam en voor rekening van één of meerdere opdrachtgevers gebeurt.

Gelet op de outsourcing van de verkoopsactiviteit aan Adecco, handelde de heer E voor rekening en in naam van één of meer opdrachtgevers en stemde zijn activiteit overeen met dit onderdeel van de wettelijke definitie.

5. Adecco roept echter voornamelijk in dat de heer E een commercieel medewerker en daardoor geen handelsvertegenwoordiger was.

De heer E stond immers met een stand aan de ingang van grootwarenhuizen om zo contracten af te sluiten voor Belgacom/Proximus.

Het feit dat hij bij weinig klandizie ook deur aan deur zou gegaan zijn, was duidelijk occasioneel, zodat dit niet op bestendige en doorslaggevende wijze gebeurde, wat op grond van art. 88 AOW vereist is voor het recht op een uitwinningsvergoeding. Hetzelfde geldt voor de verkoop van Kellogdisplays wat een eenmalige actie was tussen 7 en 11 juli 2008. (zie stuk 528 van de heer E)

6. Een commercieel medewerker en een handelsvertegen-woordiger houden zich beiden bezig met verkoop.

Anders dan een commercieel medewerker bezoekt een handelsvertegenwoordiger het cliënteel en spoort het op.

Opsporen en bezoeken van cliënteel zijn twee onderscheiden activiteiten die elkaar aanvullen en die samen moeten worden uitgeoefend. (P. Leclercq, De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers, ATO - Actuele Voorinformatie, p. 18-19, nr. 7; J. Petit, De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers, CAD II-8-16, nr. 8),

Cliënteel bezoeken veronderstelt dat de handelsvertegenwoordiger zich naar een klant begeeft. (J. Petit, a.w., p. 18, nr. 11) Er is dus geen sprake van handelsvertegenwoordiging wanneer de activiteit uitgeoefend wordt op een plaats waar potentiële klanten samenkomen, zoals een jaarbeurs, een grootwarenhuis, een tentoonstelling of een winkel. (J. Petit, p. 20-21, nr. 14) Wanneer de klant zelf naar de verkoper toekomt, spreekt men niet over een handelsvertegenwoordiger, (J. Petit, p. 22, nr. 17) wat het geval is bij een showroomverkoop of een verkoop in een vestiging van de werkgever.

Op een zelfde wijze leidt de standverkoop in een supermarkt niet tot handelsvertegenwoordiging, omdat de klant zich daar naartoe begeeft en de verkoper de klant niet bezoekt.

7. De loonbetaling volgens categorie 3 van de functieclassificatie bepaald in de CAO van 29 mei 1989 van het PC 218 volstaat evenmin om te besluiten dat iemand handelsvertegenwoordiger (- 25 jaar) is.(vgl. art 8.2) Immers, ook een commercieel medewerker binnendienst kan op basis van art. 2 tot deze categorie behoren.

8. De verkoopswerkzaamheden van de heer E voldoen dus niet aan één van de constitutieve elementen van de definitie van een handelsvertegenwoordiger, zoals bepaald in art. 4 van de arbeidsovereenkomstenwet.

Hierdoor kan de heer E geen aanspraak maken op een uitwinningsvergoeding; het onderzoek van de andere voorwaarden van art. 101 van de wet is daardoor overbodig.

Evenmin dienen de sociale en fiscale documenten te worden aangepast.

Het hoger beroep is ongegrond.



 

OM DEZE REDENEN,

HET ARBEIDSHOF,

Gelet op de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken, zoals tot op heden gewijzigd, inzonderheid op artikel 24,

Rechtsprekend op tegenspraak,

Verklaart het hoger beroep ontvankelijk maar ongegrond;
Bevestigt het bestreden vonnis.

Veroordeelt de heer E tot de gerechtskosten van het hoger beroep, deze aan de zijde van Adecco vereffend op
rechtsplegingsvergoeding beroep basisbedrag euro 990
Aldus gewezen door de 3de kamer van het Arbeidshof te Brussel

En uitgesproken op de openbare terechtzitting van de 3de kamer van het Arbeidshof te Brussel op 2 november 2012

zie ook Cass. 9 juni 1986, AR 7597, AC, 1985-86, nr. 627
zie ook de originale franse tekst van dit arrest in RABG 2011/15, 1048 met noot van A. Van Bever De handelsvertegenwoordiger en zijn band met de klant van de werkgever op pagina 1053

Vonnis à quo, zijnde het vonnis waartegen het beroep werd ingesteld:

De ARBEIDSRECHTBANK te OUDENAARDE, eerste kamer, spreekt het hieronder volgend vonnis uit tijdens de openbare terechtzitting van dinsdag vier januari 2011.

IN DE ZAAK:
F., J., geboren op 22 januari 1982, handelsvertegenwoordiger, wonende te […]
eisende partij op hoofdvordering, verwerende partij op tegenvordering,

tegen:

A&O, naamloze vennootschap, waarvan de vennootschapszetel gevestigd is te […],
verwerende partij op hoofdvordering, eisende part ij op tegenvordering

Rechtspleqing.

De artikelen 2, 30, 34, 36, 37 en 41 van de Wet van 15 juni 1935 op het taalgebruik in gerechtszaken werden nageleefd.
De verwerende partij werd regelmatig gedagvaard bij exploot haar betekend op 28
september 2009 door gerechtsdeurwaarder E. Berge.
Tijdens de terechtzitting van 7 september 2010 werd tevergeefs een poging tot minnelijke schikking aangewend.

Bij tussenvonnis van 5 oktober 2010 werd de vordering toegelaten en reeds gedeeltelijk gegrond verklaard;
De verwerende partij werd veroordeeld om aan de eisende partij het provisionele bedrag van 9.069,62 euro te betalen, vermeerderd met de wettelijke en de gerechtelijke interesten;
Het onderdeel van de vordering met betrekking tot de uitwinningsvergoeding werd afgewezen als ongegrond;

Alvorens verder over de vordering te beslissen, werd ambtshalve de heropening van het debat bevolen teneinde de verwerende partij toe te laten duidelijkheid te verschaffen aangaande zijn aanspraken op een eindejaarspremie;

De tegenvordering werd verjaard en ongegrond verklaard; De beslissing omtrent de kosten werd aangehouden.
De rechtbank heeft de beide partijen gehoord; de conclusie van de eisende partij en de stukken van het dossier werden ingezien.

Vorderinq

De vordering strekt ertoe:
1. de verwerende partij te veroordelen om aan de eisende partij te betalen:
a) een bedrag van 9.561,47 euro bruto voor opzeggingsvergoeding;
b) een bedrag van 9.561,47 euro voor uitwinningsvergoeding;
c) een bedrag van 1.475,53 euro voor pro rata eindejaarspremie;
hetzij in totaal een bedrag van 20.598,47 euro
d) de interesten op de brutobedragen vanaf 29 september 2008, datum ontslag tot op de datum van betaling;

2. de verwerende part ij te veroordelen om aan de eisende partij de sociale documenten, bestaande uit een loonbrief, een werkloosheidsformulier C4 en een fiscale fiche, betrekking hebbend op de genoemde bedragen, uit te reiken, binnen de maand na het uit te spreken vonnis, onder verbeurte van een dwangsom van 100 euro per ontbrekend document, per dag vertraging;

3 de verwerende partij in de kosten van het geding te verwijzen;

4 de voorlopige tenuitvoerlegging van het vonnis toe te staan.
In conclusie, neergelegd ter griffie op 31 december 2009, stelt de verwerende partij een tegenvordering in. De tegenvorderinq strekt ertoe de oorspronkelijk eisende partij te veroordelen om aan de oorspronkelijk verwerende partij een voorlopig begroot bedrag van 1 euro te betalen, als schade die zij geleden heeft doordat de eisende partij de overeenkomst niet te goeder trouw heeft uitgevoerd.

In conclusie, neergelegd ter griffie op 23 april 2010, begroot de verwerende partij de tegenvordering forfaitair op een bedrag van 2.500 euro, onder voorbehoud van wijziging in de loop van het geding.

Standpunt van de partijen na tussenvonnis

De eisende part ij stelt dat hij gerechtigd is op een eindejaarspremie, en verwijst naar:
- de cao inzake de toekenning van een eindejaarspremie aan handelsvertegenwoordigers van 12.07.2007,
- de loonfiche van de eisende partij voor de maand december 2007, waaruit blijkt dat hij voor het jaar 2007 een eindejaarspremie heeft genoten;
- de loonfiches voor de maanden januari 2008, juli 2008 en september 2008, waaruit blijkt dat hij in deze maanden commissieloon heeft ontvangen ten bedrage van respectievelijk 750 euro, 1800 euro en 658,51 euro, hetzij in totaal 3.208,51 euro.

Beoordelinq

Artikel 2 van de cao inzake de toekenning van een eindejaarspremie aan handelsvertegenwoordigers van 12.07.2007, afgesloten binnen het paritair comite voor de bedienden uit de scheikundige nijverheid bepaalt:

"Door de werkgever wordt een eindejaarspremie toegekend aan de in artikel 1 bedoelde bedienden die:

a) op 31 december van het lopend jaar ten minste zes maanden ancienniteit tellen in de onderneming;

b) krachtens een arbeidsovereenkomst voor bedienden zijn verbonden met de onderneming op het ogenblik van de betaling van de premie."

Artikel 3 bepaalt:
"De eindejaarspremie die toegekend wordt aan de in artikel 1 van deze collectieve ar' beidsbetrekkingen bedoelde bedienden, wordt als volgt vastgesteld:
- vanaf het jaar 2008, en uiterlijk betaalbaar, wat de eindejaarspremie betreft van het kalenderjaar 2008, in januari 2009, wordt door de werkgever een eindejaarspremie toegekend gelijk aan 100 pct. van het tot 2000 EUR begrensd bruto maandloon (vaste wedde vermeerderd met eventuele gemiddelde commissielonen) van december 2008;
- voor de handelsvertegenwoordiger, waarvan de wedde geheel of gedeeltelijk samengesteld is uit commissielonen, wordt de premie berekend op het maandgemiddelde van dit loon van de laatste twaalf maanden.
- deze toekenning gebeurt in voorafname en/of na verrekening van alle andere, volgens bedrijfseigen modaliteiten, geldelijke of in geld waardeerbare toegekende voordelen, welke ook hun benaming is, waarop de werknemer ingevolge zijn dienstbetrekking recht heeft ten laste van de werkgever.

Artikel 6 bepaalt:
"De bedienden waarvan de arbeidsovereenkomst tijdens het beschouwde dienstjaar wordt beëindigd, met uitsluiting van deze welke zelf ontslag hebben genomen vooraleer zij minstens den jaar anciënniteit in de onderneming tellen op het einde van de arbeidsovereenkomst, en met uitsluiting van deze welke door de werkgever worden ontslagen om dringende reden, genieten de premie naar rata van het aantal maanden werkelijke arbeidsprestaties tijdens dit dienstjaar,voor zover zij zes maanden anciënniteit tellen in de onderneming op het ogenblik dat de opzegging wordt betekend."

Uit de stukken van de eisende partij blijkt aldus dat hij gerechtigd is op een eindejaarspremie, die te recht wordt berekend op 1.967,38 euro op jaarbasis.
De eisende partij heeft aldus recht op een opzeggingsvergoeding gelijk aan 38.245,87 x 3/12 = 9.561,47 euro, waarvan reeds 9.069,62 euro werd toegekend; er is derhalve nog een saldo verschuldigd van 491,85 euro.

De eisende partij heeft ook recht op de pro rata eindejaarspremie, namelijk 1.967,38 x 9/12 = 1.475,53 euro.

Beslissing

Op tegenspraak wordt er als volgt beslist.

De rechtbank:
- verklaart de vordering verder gegrond;
- veroordeelt de verwerende partij cm aan de eisende partij het bedrag van duizend negenhonderd zevenenzestig euro en achtendertig cent (€ 1.967,38) te betalen, vermeerderd met de wettelijke en de gerechtelijke interesten;
- bepaalt het bed rag van de tot op heden te vereffenen kosten van de eisende partij op 129,14 euro (kosten dagvaarding) + 2.000 euro (rechtsplegingsvergoeding) = 2.129,14 euro; en van de verwerende partij op 2.000 euro (rechtsplegingsvergoeding);
- verwijst de verwerende partij in de kosten van het geding.
 

In een opmerkelijk arrest van het Hof van Beroep te Brussel (Brussel 16de kamer, 23 maart 2012, DCCR april – mei - juni 2013 pagina 49). werd gesteld dat de loutere mogelijkheid voor de consument om kennis te nemen van de algemene voorwaarden voldtaat, waarna hij al dan niet na lezing ervan en het al dan niet gebruik maken van deze mogelijkheid, deze voorwaarden expliciet of impliciet kan aanvaarden. Nergens wordt immers vereist dat de consument de voorwaarden waarvan hij kennis kon krijgen of die hij kon zien of gezien heeft, daadwerkelijk gelezen heeft.

Volgt hierna dit arrest:

Circonstances de fait de la cause

Au mois d'octobre 2006, monsieur P. et son épouse, madame H., ci-après dénommés les époux P., ont contacté le centre d'appel de la s.a. A., ci-après dénommée A. pour effectuer un voyage en Jordanie au mois de décembre suivant.

Il ressort du dossier de réservation déposé par A. que les époux P. ont contacté le centre d'appel d' A. à plusieurs reprises, modifiant les dates et lieux de départ de leur voyage et que:

- le 3 novembre 2006, ils ont finalement réservé pour chacun d'eux les billets suivants:

• départ le 9 décembre 2006 de la gare TGV à Bruxelles-Midi à destination de l'aéroport de Paris, Charles de Gaulle, par un vol ferré, et ensuite de Paris à Amman, par un vol aérien,

• retour le 19 décembre 2006 d'Amman à destination de Paris, par vol aérien et ensuite de Paris à Bruxelles, par vol ferré,

- A. leur a confirmé cet itinéraire de voyage par un courriel du même jour.

Le prix des billets s'élevait à 1.526,26 EUR par personne.

Le 3 novembre 2006, A. a envoyé les billets et un bulletin qui reprenait l'itinéraire ainsi que les heures de départ et d'arrivée.

Les époux P. n'ont pas réagi à la réception du courriel du 3 novembre 2006, ni à la réception des billets de train et de l'itinéraire qui leur a été transmis par A.

Lorsque les époux P. se sont présentés à l'aéroport à Paris et qu'il a été constaté qu'ils n'avaient pas utilisé le billet de train, ceux-ci étant arrivés en voiture, A. a exigé le paiement d'un complément de prix de 1.682 EUR par billet ou 3.364 EUR, pour effectuer le voyage entre Paris et Amman.

Par courrier du 28 décembre 2006, monsieur P. a demandé à A. de lui rembourser la somme de 3.364 EUR.
Un échange de courriers s'en est suivi au terme duquel aucun accord n'a été conclu.

Procédure

Par citation signifiée le 17 août 2007 à A., les époux P. ont sollicité la condamnation de celle-ci au paiement de la somme de 3.364 EUR, majorée des intérêts moratoires au taux légal depuis le 23 février 2007.

A. a contesté le fondement de la demande.

Par le jugement attaqué du 30 juin 2008, le tribunal de commerce de Bruxelles a reçu la demande et l'a déclarée non fondée. Il a condamné les époux P. aux dépens, l'indemnité de procédure étant liquidée à 650 EUR.

Devant la cour, les époux P. sollicitent la réformation du jugement attaqué et réitèrent leur demande originaire. Ils sollicitent la condamnation d' A. aux dépens des deux instances, liquidant l'indemnité de procédure d'appel à 650 EUR.

A. conteste le fondement de la demande originaire et la motivation du jugement attaqué en ce qu'il a décidé que ses conditions générales de transport n'étaient pas applicables. Elle a formé une demande incidente nouvelle, improprement qualifiée d'appel incident, tendant, à titre principal, à dire pour droit que les conditions générales de transport d' A. sont applicables et, à titre subsidiaire, à dire pour droit qu' A. a légitimement appliqué un réajustement tarifaire. Elle sollicite la condamnation des époux P. aux dépens, liquidant l'indemnité de procédure d'appel à 650 EUR.

Discussion

A. soutient que la réservation des époux P. portait sur deux voyages de Bruxelles à Amman et non de Paris à Amman et qu'en n'effectuant pas préalablement le vol ferré entre Bruxelles et Paris, les époux P. n'ont pas effectué le voyage prévu. A. en déduit qu'elle était autorisée à solliciter un ajustement du prix du voyage, en application de l'article III, point 4 de ses conditions générales de transport qui disposent que « si le passager modifie son voyage sans accord du transporteur, ce dernier ajustera le tarif au regard de ce changement ».

Les époux P. contestent avoir commandé un voyage au départ de Bruxelles, l'application des conditions générales d' A. et devoir le supplément de prix qu'ils ont payé pour pouvoir effectuer le voyage entre Paris et Amman à la date prévue du 9 décembre 2006.

1. Le point de départ du voyage

Pour des raisons commerciales propres à A., le prix du voyage vers Amman au départ de Paris est supérieur au prix de ce voyage au départ de Bruxelles, même si les voyageurs au départ de Bruxelles rejoignent Paris par un vol ferré préalable en TGV.

Il apparaît du dossier de réservation d' A. que le voyage a été réservé de Bruxelles à Amman et non de Paris à Amman (cfr pièce n° 1 de son dossier).

Les mentions contenues dans ce dossier sont corroborées par la circonstance que les époux P. n'ont pas émis de contestation à la réception :

- de l'itinéraire mentionnant un départ de Bruxelles et non de Paris,

- des billets de train de Bruxelles à Paris pour le voyage à l'aller et de Paris à Bruxelles pour le retour (pièce n° 3),

- de l'extrait de compte bancaire émis le 15 novembre 2006 pour un débit effectué le 3 novembre 2006 qui reprenait le trajet in extenso depuis Bruxelles (pièce n° 2).

C'est donc à juste titre que le premier juge a considéré que les époux P. avaient réservé un voyage de Bruxelles à Amman pour un prix promotionnel et non un voyage de Paris à Amman.

La circonstance que les époux P. n'étaient pas en Belgique au moment de la réception des billets et que ceux-ci ont été réceptionnés par la secrétaire n'est pas de nature à énerver le raisonnement qui précède.

2. Application des conditions générales de transport d'A.

Pour pouvoir faire la loi des parties, les conditions générales doivent avoir été portées à la connaissance du cocontractant de leur rédacteur préalablement et au plus tard au moment de la conclusion du contrat et avoir été acceptées par celui-ci. La jurisprudence assimile à la connaissance effective des conditions la possibilité réelle et raisonnable, compte tenu des circonstances objectives et subjectives de l'espèce, d'avoir effectivement connaissance des conditions générales applicables au contrat en cours de formation ( cfr D. PHILIPPE et M. CHAMMAS, «L'opposabilité des conditions générales», in Le processus de formation du contrat, C.U.P., vol. 09/2004, p. 204).

En l'espèce, même à supposer qu' A. ait transmis les billets dans la pochette qu'elle communique, il ne peut en être déduit que les conditions générales sont entrées dans le champ contractuel.

En effet, cette pochette ne comprend pas les conditions générales mais une indication suivant laquelle :

« Tout transport effectué par chaque transporteur est régi par les conditions de transport du transporteur et la réglementation applicable, lesquelles sont réputées faire partie intégrante des présentes et peuvent être consultées sur demande dans les bureaux du transporteur ».

En outre, une telle clause qui renvoie aux conditions qui peuvent être consultées dans les bureaux du transporteur, voire sur son site internet, alors que la réservation n'est pas faite par internet mais par téléphone, et que la référence est communiquée au contractant après la conclusion du contrat de transport, lors de l'envoi des billets, ne permet pas d'établir qu'au moment de la conclusion du contrat, les époux P. avaient connaissance des conditions générales et les ont acceptées.

Il ne peut davantage être déduit de la circonstance que les époux P. ont effectué en 2004 un voyage organisé par A., en collaboration avec d'autres compagnies de transport, que les parties étaient en relations suivies, ni que ces relations permettraient de réputer les conditions applicables.

C'est dès lors à bon droit que le premier juge a considéré que les conditions générales de transport d' A. n'étaient pas applicables.

3. Le devoir d'information

L'article 30 de la loi du 14 juillet 1991 relative aux pratiques du commerce et à la protection du consommateur, dans sa version applicable au litige, disposait que :

« Au plus tard au moment de la conclusion de la vente, le vendeur doit apporter de bonne foi au consommateur les informations correctes et utiles relatives aux caractéristiques du produit ou du service et aux conditions de vente, compte tenu du besoin d'information exprimé par le consommateur et compte tenu de l'usage déclaré par le consommateur ou raisonnablement prévisible ».

Dès lors que, dans la phase précontractuelle, les époux P. ont, comme le soutient A., manifesté la volonté d'effectuer un voyage depuis Bruxelles, Paris ou Genève, celle-ci avait l'obligation de les informer correctement de la nécessité d'utiliser le vol ferré préalable entre Bruxelles et Paris pour effectuer ensuite le vol aérien entre Paris et Amman sans supporter un réajustement de prix.

A. n'a pu considérer légitimement que les époux P. connaissaient les conditions générales dès lors qu'il a été dit ci-avant qu'elles n'étaient pas entrées dans le champ contractuel.

En s'abstenant d'informer les époux P. de la possibilité d'un réajustement du prix du voyage si l'itinéraire était modifié, A. n'établit pas avoir donné aux époux P. les informations correctes et utiles relatives au voyage qu'ils envisageaient d'effectuer en Jordanie.

La cour observe d'ailleurs que, postérieurement à la conclusion du contrat, lorsqu' A. a communiqué l'itinéraire du voyage et transmis les billets, elle n'a pas attiré l'attention des époux P. sur la circonstance que le changement du point de départ du voyage par le passager peut avoir pour résultat de modifier le tarif du voyage ou que le billet ne sera pas accepté si les coupons n'ont pas été utilisés dans leur ordre d'émission, alors qu'elle avait expressément attiré leur attention sur la nécessité de disposer des documents nécessaires au voyage (passeport, visa, vaccin, etc.).

Il s'ensuit qu' A. a manqué au devoir d'information qui pèse sur elle et que l'ajustement tarifaire demandé aux époux P. pour effectuer le voyage de Paris à Amman, au motif qu'ils n'avaient pas effectué préalablement le voyage en vol ferré entre Bruxelles et Paris, d'un montant de 1.682 EUR par billet ou 3.364 EUR, n'était pas dû par ceux-ci.

Il convient, dès lors, de condamner A. à rembourser les époux P. de ce montant, majoré des intérêts moratoires aux taux légaux successifs depuis la mise en demeure du 23 février 2007 et de déclarer les demandes nouvelles formées par A. non fondées.

Par ces motifs,

La Cour,

Statuant contradictoirement,

Reçoit l'appel et la demande nouvelle. Déclare l'appel seul fondé.

En conséquence,

Réforme le jugement attaqué, sauf en ce qu'il a liquidé les dépens. Déclare la demande originaire fondée.

Condamne A. à rembourser aux époux P. la somme de 3.364 EUR, majorée des intérêts moratoires aux taux légaux successifs depuis le 23 février 2007.

Condamne A. aux dépens des deux instances, liquidés pour les époux P. à 216,38 EUR (citation)+ 650 EUR (indemnité de procédure d'instance)+ 186 EUR (mise au rôle de la requête d'appel)+ 650 EUR (indemnité de procédure d'appel).

Noot onder dieze uitspraak in het DCCR na de publicatie van het arrest: :Renzo Van Der Bruggen , Het no showbeding in algemene vliegvoorwaarden: over de tegenstelbaarheid van algemene voorwaarden en de algemene verplichting tot informatie van de consument

Inhoudstafel van deze noot:
1 Inleiding
2 Feiten
3 Tegenstelbaarheid van algemene voorwaarden
3.1 Kennisname
• Mogelijkheid
• Tijdstip
• Beschikbaarheid
3.2 Aanvaarding
• Uitdrukkelijk
• Stilzwijgend
3.3 Eerste Aanleg versus Tweede Aanleg
4 punt van vertrek
5 Algemenen verplichting tot informatie van de consument
5.1 Eerste Aanleg
5.2 Tweede Aanleg
6 Onrechtmatig

Het O.M. concludeerde in deze zaak tot vernietiging op grond van de overweging dat, hoewel de rechter de schade moet ramen op het tijdstip waarop hij uitspraak doet, hij bij die raming geen rekening mag houden met de latere gebeurtenissen die niets te maken hebben met de fout of met de schade zelf en die de toestand van de benadeelde zouden hebben verbeterd of verergerd. Hoewel de rechter de schade moet ramen op het tijdstip waarop hij uitspraak doet, moet de omvang van die schade worden bepaald op het ogenblik van de fout. Het O.M. was van mening dat de appelrechters zich te deze ter beoordeling van het bestaan en van de omvang van de schade, veroorzaakt door de contractuele fout van verweerders, geplaatst hadden op de datum van hun uitspraak door hun oordeel dat, opdat de aangevoerde waardevermindering van de aandelen ingevolge een aantasting van de goodwill voor vergoeding in aanmerking zou komen, moest worden aangetoond dat de aandelen op datum van de uitspraak een blijvende waardevermindering hebben ondergaan.

NOOT – onder dit arrest in RW, Ilse De Troyer, Bevestiging van de toepassing van de Antigoon-doctrine in het fiscaal recht

Laura Deschuyteneer en Erinda Mehmeti, Nieuwe categorie van verlies van de Belgische nationaliteit op grond van fraus omnia corrumpit? noor onder de publicatie in het RW.

Noot  in RABG 2014/4, 216, A. Reniers

Rechtsleer:

• C. DE WULF, Het opstellen van notariële akten. Organieke wet Notariaat. Personen- en familierecht. Familiaal vermogensrecht, Kluwer, 2003, p. 827 et seq.:

• H. CASMAN en C. DECLERCK (eds.), De hervorming van de gerechtelijke vereffening en verdeling, Antwerpen-Cambridge, Intersentia, 2012, 172 p.

• J. VERSTRAETE en P. HOFSTRÖSSLER, De vernieuwde procedure inzake gerechtelijke verdeling, Brugge, die Keure, 2012, 397 p.

• C. DECLERCK en S. MOSSELMANS, "Vereffening en verdeling in vraag gesteld", Not.Fisc.M.2012, nr. 6, (166) 197.

H. CASMAN, "De gerechtelijke vereffening-verdeling onder de nieuwe wet nieuwe handleiding voor de notaris-vereffenaar", Not.Fisc.M.2012, nr. 3, (70), 93.

Rechtspraak:

• Cass. 6 april 1990, T.Not.1990, 235, noot F. BOUCKAERT; Gent 23 december 1994, T.Not. 1995, 430, noot F. VAN DER CRUYCE.

 

Cassatie 14/12/2012, AR C.11.0171.N juridat

Samenvatting

In principe kunnen in een procedure van vereffening-verdeling voor het hof van beroep geen nieuwe betwistingen worden aangevoerd die niet werden opgenomen in het proces-verbaal van zwarigheden (1); dit sluit niet uit dat de partijen voor het hof van beroep nieuwe stukken bijbrengen tot staving van de zwarigheden die zij voor de notaris hebben aangevoerd. (1) Zie Cass. 9 mei 1997, AR C.94.0369.N, AC 1997, nr. 223.

Tekst arrest

Nr. C.11.0171.N
I.M.,
eiseres,

tegen
I.W.,
verweerder,
 

I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF
Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen van 1 december 2010.
Afdelingsvoorzitter Eric Stassijns heeft verslag uitgebracht.
Advocaat-generaal Christian Vandewal heeft geconcludeerd.

II. CASSATIEMIDDEL
De eiseres voert in haar verzoekschrift dat aan dit arrest is gehecht, een middel aan.

III. BESLISSING VAN HET HOF
Beoordeling
Eerste onderdeel
1. De eiseres voerde in haar appelconclusie aan dat voor zoveel zou bewezen zijn dat de gelden van de ouders van de verweerder enkel aan hem zijn geschon-ken en derhalve een eigen goed uitmaken, niet is bewezen dat deze gelden zijn aangewend voor de oprichting van de gemeenschappelijke woning, zodat de ver-goeding waarop de verweerder aanspraak maakt, niet overeenkomstig artikel 1435 Burgerlijk Wetboek kan worden geherwaardeerd.

2. De appelrechters beantwoorden dit verweer niet.
Het onderdeel is gegrond.
Tweede onderdeel

3. De eiseres verwijt de appelrechters door de staat van vereffening van de no-taris te homologeren waar deze aannam dat zij recht had op een geherwaardeerde vergoeding van 109.660,69 euro, terwijl het gemeenschappelijk vermogen voor een bedrag van 157.298,45 euro van haar eigen gelden had opgeslorpt, niet te hebben geantwoord op een zwarigheid die zij zowel voor de notaris als voor het Hof heeft opgeworpen.

4. De appelrechters oordelen dat "nu [de eiseres] haar ultieme zwarigheden buiten de termijnen die door de partijen uitdrukkelijk waren aanvaard, heeft aan-gebracht en [de verweerder] het debat hierover niet heeft aanvaard, zijn deze te-recht als laattijdig verworpen".

5. Door deze redenen motiveren de appelrechters waarom met de laattijdig ge-formuleerde zwarigheden van de eiseres geen rekening kan worden gehouden en verantwoorden zij hun beslissing naar recht.
Het onderdeel kan niet worden aangenomen.

Derde onderdeel
6. In principe kunnen voor het hof van beroep geen nieuwe betwistingen wor-den aangevoerd die niet werden opgenomen in het proces-verbaal van zwarighe-den.
Dit sluit niet uit dat de partijen voor het hof van beroep nieuwe stukken bijbren-gen tot staving van de zwarigheden die zij voor de notaris hebben aangevoerd.

7. De appelrechters konden dan ook niet zonder schending van de aangewezen wetsbepalingen en zonder miskenning van het recht van verdediging, weigeren rekening te houden met de aanslagbiljetten over de inkomstenjaren 2000 en 2002 die de eiseres heeft voorgelegd.
Het onderdeel is gegrond.

Dictum
Het Hof,
Vernietigt het bestreden arrest in zoverre het de vergoeding die aan het vermogen van de verweerder toekomt herwaardeert, het de zwarigheid van de eiseres over de terugbetaling van directe belastingen verwerpt en het oordeelt over de kosten.
Verwerpt het cassatieberoep voor het overige.
Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeel-telijk vernietigde arrest.
Veroordeelt de eiseres tot een derde van de kosten, houdt de overige kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over.
Verwijst de aldus beperkte zaak naar het hof van beroep te Gent.
Bepaalt de kosten voor de eiseres op 690,90 euro en voor de verweerder op 126,09 euro.
Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, eerste kamer

• A. Pauwels, Handelshuur in APR, Brussel, Larcier, 1971, p. 156, nr. 358;
• K. Vanhove, Handelshuur, Antwerpen, Intersentia, 2012, p. 383, nr. 278.